Gabber forever: waarom de gabbercultuur al zo lang overleeft

Posted on November 2, 2023 by admin

Het is 3 april 1990. In Villa Parkzicht in Rotterdam, een imposant gebouw dat voorheen dienst deed als officierssociëteit en theeschenkerij, hebben zich honderden jongeren verzameld. Ze dragen trainingspakken van Australian, een Italiaans (!) sportmerk, hun haar is opgeschoren of helemaal afgeschoren.

DJ Rob (Rob Janssen) mixt zijn houseplaten met ritmes van drumcomputers en voert het aantal ‘beats per minute’ steeds verder op, voorbij de 160 bpm. Zo laat hij de gabbers, zoals de jongeren zich noemen, steeds sneller en harder dansen, of zoals de gabbers het zelf noemen: hakken, een ritmisch getrap met de benen waarbij ook met de armen geslagen wordt. Om dat van elf uur ’s avonds tot zeven uur ’s ochtends vol te kunnen houden, grijpen de ze in hun heuptasjes naar XTC-pillen en speed.

Vanuit Parkzicht spreidde de gabberbeweging zich al snel uit naar het hele land. Begin jaren negentig trokken ieder weekend tienduizenden jongeren, velen uit de arbeidersklasse, naar gabberfeesten, waar uitsluitend hardcore werd gedraaid, de naam die de opgevoerde house kreeg. Het woord ‘gabber’ komt van het Jiddische chawwer. „Als je uiterlijk oké is, dus je kleding, je kapsel en alle andere attributen, zul je zien dat gabbers je spontaan gaan groeten op straat”, schreven de journalisten Hetty van der Wal en Margot Bleeker in het boek Hakkûh & strakstaan, het gabbergevoel .

Waarom gabbers Australian zijn gaan dragen, wist in 1997, toen het boek verscheen, al niemand meer. „Wel is bekend dat Australian eind jaren tachtig populair was als zogeheten ‘pitbullsmoking’, onder andere bij een groepje Marokkaanse jongeren”, aldus Van der Wal en Bleeker. „Dat uitgerekend dit type kleding het gabberuniform werd, heeft er natuurlijk ook mee te maken dat het de ideale dracht is voor een nachtje hakkûh.”

Australian-pakken werden het liefst oversized gedragen, waarbij de broekspijpen in plooien over schoenen vielen. ‘Gabberinnen’ of ‘gabberina’s’ droegen onder hun jasje een sportbeha. Omdat het merk Australian duur was – een jasje kostte minimaal 250 gulden, een broek 200 – kozen sommige gabbers ervoor een spijkerbroek te dragen met een Aussi-jasje erboven. Een andere, goedkopere optie waren trainingspakken van het Nederlandse sportmerk Cavello. Dé gabberschoen was de Nike Air Max, het liefst gedragen als instapper, dus zonder de veters te strikken. Meisjes probeerden de schoen zo klein mogelijk te laten lijken. Een veelgebruikte methode daarvoor was de wreef te verhogen, bijvoorbeeld door een opgerolde sok onder de tong te stoppen.

De gabbers claimden één familie te zijn, maar er was serieuze rivaliteit tussen Rotterdam en Amsterdam. Serge van Duijnhoven schreef in 1996 in De Groene Amsterdammer dat de naam ‘gabber’ voor de jeugdcultuur van Amsterdamse oorsprong is. Eind 1989 werd die geïntroduceerd door de Amsterdamse dj KC The Funkaholic. In de platenzaak waar hij werkte viel het hem op dat de jongens die gek waren op harde house elkaar gabber noemden. De Rotterdamse hardcore-act Euromasters bracht in 1993 het nummer ‘Amsterdam waar lech dat dan?’ uit om duidelijk te maken dat hardcore een Rotterdamse uitvinding is.

De gabberwereld was destijds uitgesproken wit, zegt Eelco Couvreur (40), schrijver van de onlangs verschenen roman Totok Terror Corps, die zich afspeelt in de gabberscene. „Met een Surinaamse vriend ging ik stad en land af om naar gabberfeesten te gaan. We waren ons altijd bewust van onze biculturaliteit” – Couvreurs moeder is Indisch. „Al die feesten waren hartstikke wit. Soms wilden gabbers met mijn vriend op de foto, als trofee. Op een Hellraiser in Duitsland ging het bijna mis en stonden we na twintig minuten weer buiten, omdat hem duidelijk werd gemaakt dat hij hier echt niet hoorde.”

In 1996 scoorde de groep Hakkûhbar, een Nederlandse parodie op de gabberscene, een nummer 1-hit met het nummer ‘Gabbertje’, waarna een stroom van soortgelijke grappig bedoelde nummers volgde. Veel gabbers kregen het gevoel dat de draak werd gestoken met hun subcultuur en deden hun Air Maxen uit, blijkt uit de Vice-documentaire De Nieuwe Gabbers (2022). Maar zoals de titel al suggereert, is de gabber nooit helemaal verdwenen. Liefhebbers kunnen nog zeker iedere maand naar een hardcorefeest. De harde kern draagt op feesten als Ghosttown in Tivoli nog steeds een Australian en Air Maxen en heeft het haar strak naar achteren, al zijn nu ook andere casual kledingstijlen – denk: T-shirt en spijkerbroek – welkom. Fotograaf Boris Postma liet met zijn expositie Planet Core (Melkweg Expo) in 2017 de verschillen tussen gabbers internationaal zien – want ook buiten Nederland wordt gegabberd. Op die foto’s is te zien dat de gabberesthetiek in Italië een punk-element heeft, met hanenkammen, grote piercings en neonkleuren. „De Nederlandse gabber vormt de blauwdruk voor internationale gabbers. Terwijl we hier in Nederland vinden ‘doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg’, gaan gabbers in Italië een stap verder”, zegt hij. In Japan worden T-shirts van Nederlandse hardcorefeesten gedragen, „met zelfgemaakte maskers die verwijzen naar anime series”.

Ondertussen is de klassieke gabberesthetiek al bijna 25 jaar een inspiratie voor modeontwerpers. In de show van Raf Simons’ voorjaarscollectie voor 2000 droeg aantal modellen een oversized bomberjack met het logo van dj-collectief Rotterdam Terror Corps, met trainingsjacks met grafische prints eronder. De broeken vielen net zo ruim als de Australian trainingsbroeken.

Begin 2017 toverde ontwerper Kris van Assche de Dior Homme show om tot HarDior, in de gelikte campagnevideo hakken modellen met opgeschoren haarlijnen in strakke bomberjacks er flink op los. Creatief directeur Demna van Balenciaga liet zich voor de collectie voor najaar 2017 van zijn toenmalige merk Vetements inspireren door de Exactitudes van Ari Versluis en Ellie Uyttenbroek. Dat project begon in begon in 1994 met veertig foto’s van mannelijke gabbers. Op de catwalk liepen twee ‘gabbers’ in oversized sportkleding. Op de jacks was een band aangebracht met de tekst ‘Rotterdam’ erop.

In de collectie voor voorjaar 2024 van Balenciaga bezong Demna opnieuw de gabber. De collectie, ontstaan na een vervelend voorval in Zuid-Frankrijk waarbij gasten van een restaurant niet naast Demna en zijn echtgenoot wilden zitten vanwege hun uiterlijk, is in zijn geheel een lofzang op dystopische subculturen; groepen die niet bij de mainstream willen horen. Waaronder dus de gabber, in een oversized bomberjack, spijkerbroek en gympen zo groot als klompen.

Nu kunnen we zeggen dat het een feministische beweging is geweest

Ari Versluis (62) en Ellie Uyttenbroek (58) fotograferen voor hun serie ‘Exactitudes’ steeds twaalf of meer mensen die er vrijwel hetzelfde uitzien. Na de allereerste en extra grote uitvoering met veertig gabbers (1994) volgden in 1996 twaalf ‘gab berbitches’.

Uyttenbroek: „Wij vonden het contrast zo mooi, van die uitgemergelde koppen en dan die trainingspakken die juist een soort snoepkleur hadden. Die kale koppen bij de mannen waren ook heel mooi. En bij de meisjes die scheerlijn met erboven het haar in een vlecht. Dat greep bijna terug naar een soort Nederlandse klederdracht.”

Versluis: „Meiden trokken op de dansvloer gewoon hun trainingsjack uit en hadden dan alleen een sport-bh met een trainingsbroek aan. Als we daar nu op terugkijken, kunnen we zeggen dat het een feministische beweging is geweest.”

Uyttenbroek: „Het revolutionaire was dat die meiden gewoon gelijkwaardig aan die jongens op de dansvloer stonden, ze zagen er net zo hardcore uit. Wat waren we fan van het dansen, dat hakken met die uitgestoken vingertjes erbij, de snelheid. De gekte die dan ontstond, dat was fenomenaal, het was modern ballet!”

Versluis: „De stijl, of de informatie van wat ‘cool’ is en wat niet, kreeg je echt alleen door onderdeel van de groep te zijn en naar de party’s te gaan. Hierdoor kreeg het onderdeel tribalisme ook een echte functie.”

Uyttenbroek: „Niet iedereen was bezig met drugs, sommigen gingen puur voor de muziek naar de feesten, maar de pillen die werden geslikt waren ook esthetisch: roze snoepjes waar een plaatje van een boot, een duif of een dolfijntje op stond. Het waren designer drugs, gewoon ontworpen.”

Versluis: „Het is toch bijzonder dat die jongerencultuur waar iedereen zijn neus voor optrok, uiteindelijk zoveel respect gegenereerd heeft, door de generaties heen.”

Uyttenbroek: „Het mooie van de collectie van Vetements die op ons werk is gebaseerd: Demna heeft zo’n dertig series gebruikt, niet alleen de gabbers. Waar het om ging was de normale look verheffen op de catwalk. Het ging niet over de subcultuur van de gabber, maar over de gewone mens. Dus ook de gabber als gewoon mens.”

Alles juist lelijker maken, dat trok

De Rotterdamse modeontwerpster Nada van Dalen (40) laat zich sinds haar afstuderen in 2007 aan de Willem de Kooning Academie al inspireren door de gabbercultuur. Haar laatste collectie, Destroy all monsters but leave a few, is onder meer gebaseerd op de Thunderdome-albums

„De gabbercultuur heeft altijd al mijn interesse gehad, al was ik in de jaren negentig nog net iets te jong om het allemaal écht mee te krijgen. De muziek trok me aan, maar het was vooral de esthetiek: het niet accuenteren van het vrouwenlichaam, maar alles juist lelijker willen maken. Het was heel natuurlijk voor me om me in de gabberwereld te verliezen, ik ben al van jongs af aan bezig met het kaalscheren, gekke vormen, heftige bomberjassen en een soort zombie-achtige wereld.”

„Wat ik mooi vind aan de gabbercultuur is dat er geen verschil is tussen mannen en vrouwen. Ik maak dat verschil in mijn werk ook niet. Daarnaast heeft gabberkleding niet echt een maatvoering. Je kunt te grote of juist te kleine jassen en broeken dragen. Ik vind dat interessant. Het levert andere silhouetten op.”

De mode was in de kern bedoeld om tegen de maatschappij te schoppen

George Ruseler (55), bekend als dj Distortion en zelf gabber, richtte in 1993 het dj-collectief Rotterdam Terror Corps (RTC) op. „Om een beetje reuring in de gabberscene te veroorzaken.” RTC draait nog steeds op feesten door heel het land. Vorige maand lanceerde het een eigen trainingspak met Australian.

„Ons eerste officiële feest was in 1993 in de Peppermill in Heerlen, met meer dan 2.200 bezoekers. Dat was echt fantastisch. Sindsdien is RTC blijven bestaan. Gelukkig komen ook oude gabbers nog volop op onze evenementen af, zeker wanneer we muziek uit de jaren negentig draaien of als er early rave wordt gedraaid. Ze vinden de commercialisering niet tof, maar ze begrijpen het wel.

„Wat de afgelopen dertig jaar weinig is veranderd, is de mode, in de kern natuurlijk bedoeld om tegen de maatschappij te schoppen. Dat was ook zo tof aan de opkomst van de gabbercultuur: wij zetten ons af tegen alles wat Top 40 was, wij waren de tegenhanger.

Een Aussie is voor een gabber wat Gucci voor de mainstream is

„De jaren negentig waren in Rotterdam, vooral op Zuid, echt leip. Waar je ook kwam, overal liepen gabbers rond. In de bieb, op straat, in de supermarkt, overal zag je gabbers in aussies. Australian is natuurlijk hét merk, een Aussie is voor een gabber wat Gucci voor de mainstream is. Je Aussi kocht je dan bij Chabot op Zuidplein.

„De regel was: een gabber kleedt zich in het dagelijks leven als gabber. En zo zijn er wel meer officieuze regels: een gabber luistert alleen naar hardcore, gaat alleen naar gabberfeesten en, de beste: een gabber heeft alleen maar gabbervrienden. Tegenwoordig is dat niet meer zo. Er waren wel meer dingen waar je als gabber rekening mee moest houden: echte gabbers dragen bijvoorbeeld geen kisten.

„Mooi vind ik dat de gabbercultuur echt internationaal is gegaan, en overal een eigen draai kreeg. In Italië houden ze bijvoorbeeld wel van gabbermuziek, maar hebben ze spikes op hun kop. En die gasten maken zich ook op. Gabbermuziek vonden ze geweldig om op los te gaan, maar onze mode sprak hen niet aan, dus gaven ze het een eigen draai. Kicken, toch?”

Om te hakken, moet je de muziek voelen

In Hardcore Never Dies, de nieuwe speelfilm van regisseur Jim Taihuttu (bekend van De Oost) wordt de 17-jarige Michael (Joes Brauers) door zijn broer Danny (Jim Deddes ) in de Rotterdamse gabberscene gezogen. Deddes (37) groeide op in Amsterdam-Oost. „In mijn tijd moest je kiezen: of je werd gabber, of je werd skater. Ik werd uiteindelijk geen van beide.

„Zonder de gabbers die nauw betrokken waren bij het maken van de film, was het heel moeilijk geweest om mezelf om te toveren tot gabber. Uren hebben we geoefend op het hakken, maar pas toen een gabber tegen me zei: het gaat niet om hoe goed je kunt hakken, je moet de muziek echt voelen, lukte het. ”

„In de film draag ik een spijkerbroek, een wit T-shirt en verschillende sportjasjes van Australian, en natuurlijk Air Maxies. Gabbers hebben ons ook helpen voorkomen dat ik een jasje uit een verkeerd jaar aan had: zij weten heel precies welk kledingstuk wanneer is verschenen. Omdat er geen Australian-catalogi bestaan, was dat heel waardevol.”

Cabaretier Fieke Opdam was non: ‘Ik ben blij dat ik nu beha’s en gekleurde onderbroeken mag dragen’

admin
September 27, 2024
0

Fieke Opdam ging als 18-jarige in Noord-Brabant het klooster in; ze was de jongste non ooit in Nederland. Tien jaar leefde ze zonder vrije toegang tot internet en met geen weet van dingen als de opkomst van verschillende soorten pindakaas; toen ze voor de eerste keer in tien jaar weer in een supermarkt rondliep, werd ze misselijk van alle geuren. „In het klooster was er nooit echt een geur, behalve die van groene zeep”.

De laatste keer dat ze een habijt droeg was tijdens een try-out voor de voorstelling Non-Actief, waarmee Opdam (35) door Nederland toert. Ze gaat daarin terug naar haar kloostertijd en de periode dat ze de buitenwereld opnieuw leerde kennen. De regie is in handen van cabaretier en zangeres Karin Bloemen (64). „Karin was de eerste regisseur bij wie ik in de lelijkste vorm over mijn verleden kon praten”, zegt Opdam.

Haar haren zijn half opgestoken, met een dunne vlecht op haar achterhoofd, en ze draagt paarse glitteroogschaduw. Ze zitten naast elkaar in de repetitiestudio bij Bloemen thuis in Broek in Waterland. Haar make-up is bijna dezelfde als die van Bloemen, haar mentor. Opdam vindt het prettig dat zij bij het gesprek aanwezig is.

Van Bloemen heeft Opdam geleerd „nul schaamte en angst” te voelen over het feit dat ze in haar kindertijd seksueel werd misbruikt door een naaste, zegt ze. Ze heeft een turbulente tienertijd gehad en werd op haar vijftiende uit huis geplaatst. Deze traumatische ervaringen hebben er onbewust toe geleid dat ze voor het klooster koos. Volgens Opdam is het misbruik één detail uit het verleden om haar levenskeuzes te begrijpen, maar wat zij in de voorstelling wil belichten is waar ze nu staat.

Daklozenopvang

Opdam ging op haar achttiende het klooster in. Op haar 28ste werd ze weggestuurd door de moeder-overste. Ze stelde namelijk een heleboel vragen over van alles, zegt ze. In de achtertuin van het klooster werd een zwembad gebouwd. „Hoe kan dat als wij in armoede leven?”, vroeg Opdam. Als zuster mocht zij, bij hoge uitzondering, pedagogische wetenschappen studeren aan de Universiteit in Amsterdam. „Dit terwijl ik het contact met de buitenwereld minimaal moest houden.” Opdam was gehoorzaam en ging altijd rechtstreeks naar de universiteit en daarna direct terug naar het klooster. „Maar alsnog begon ik nieuwsgierig vragen te stellen over wat ik buiten de kloosterdeuren zag.” De vragen werden de overste te veel en op een gegeven moment was de maat vol. „Zonder overleg of uitleg stond ik ineens op straat.”

Ik wilde het podium op, mijn moeder zei dat ik niet mooi kon zingen

Het enige wat ze nog had was haar habijt en 250 euro die de overste haar had gegeven. „Wat wil ik nu echt?”, vroeg ze zich toen af. „Als kind wilde ik graag het podium op, maar mijn moeder vond mij te dikkig en zei dat ik niet mooi kon zingen. In het kloosterkoor zong ik te hard en daarom mocht ik niet meer meedoen.”

Het eerste wat Opdam na haar gedwongen uittreding deed was de Kleinkunstacademie in Amsterdam bellen, met de vraag of ze auditie mocht doen voor de acteursopleiding. Volgens Opdam voelde de receptioniste haar „enorme drive” en mocht ze bij hoge uitzondering vanwege haar „standvastigheid” auditie doen. Ze deed auditie in haar tuniek, het enige kledingstuk dat ze nog had, maar werd afgewezen. „De docenten vielen bijna van hun stoel toen ze hoorden dat ik net uit het klooster was gekomen.” Ze heeft nog lang met de gedachte geworsteld om zich bij een ander klooster aan te sluiten, maar dat heeft ze toch niet gedaan.

De enige plek waar ze terechtkon, was de daklozenopvang, zegt ze, daar verbleef ze af en toe in de eerste twee jaar na het klooster. Ook was ze au pair in een christelijk gezin, gaf voorlichting over seksueel misbruik aan vrouwen die slachtoffer waren van seksueel misbruik en ging ze op zangles.

„In het begin had ik in mijn repertoire alleen psalmen.” Ze sprak toen nog „oubollig” Nederlands, want in het klooster werd ouderwets en keurig Nederlands gesproken. „Mijn zangdocente raakte gefascineerd door mijn levensloop en bood toen aan om bij haar te komen wonen.” De docente stoomde haar klaar om auditie te doen; ze werd aangenomen en in 2020 studeerde ze af aan de Koningstheateracademie in Den Bosch. „Hierna werd mijn theatertour vanwege de pandemie gecanceld en koos ik ervoor om op zangles te gaan bij Karin.” Algauw ontstond hun samenwerking voor Non-Actief.

Fieke Opdam en haar mentor Karin Bloemen, met wie ze Non-Actief schreef.

Foto’s Roger Cremers

Machtsmisbruik

„In het klooster werd ik niet geprikkeld door nieuwe dingen”, zegt Opdam. Ze had geen vrije tijd en geen vrije toegang tot het internet. Liedjes in haar hoofd neuriën deed ze ook niet. „Ik had niet eens een lievelingskleur.” Heel soms ging ze wandelen of de katholieke krant lezen. „We hebben wel een keertje geschaatst, omdat het Jeugdjournaal langskwam om opnamen te maken. Een dag van tevoren kregen alle nonnen schaatsen. We deden alsof we in onze vrije tijd op het ijs stonden, terwijl ik niet eens kon schaatsen.”

Ze vindt dat haar hele leven is bepaald door machtsmisbruik. In het klooster werd er zo min mogelijk geluid gemaakt en was Opdam de hele dag stil. Nu is dat lastig voor te stellen, omdat ze aan één stuk door praat. „Zelfs in mijn slaap ben ik niet meer te stoppen.” Opdam heeft naar eigen zeggen tien jaar lang in een wereld geleefd die totaal geen ruimte gaf voor ontwikkeling. In het klooster had alles een betekenis. „Is je jurk gekreukeld? Dan hou je niet genoeg van God. Ben je te laat gekomen voor het bidden? Dan hou je niet van bidden.” Volgens de nonnen kon zij het normale leven niet aan. „Nu kan ik ze het tegendeel bewijzen.”

Ze vindt het schandalig dat ze zomaar op straat is gezet, maar toch is ze het klooster ook heel dankbaar. „Mij wegsturen was het beste wat ze ooit voor me hadden kunnen doen. Ik hou nog steeds van de zusters, omdat het ook maar mensen zijn en ik heel veel van ze heb geleerd.” Karin Bloemen mengt zich in het gesprek en zegt dat geluk Opdams grootste wapen is tegen de mensen die haar pijn hebben gedaan.

Voor de zusters is ze nu een bui tenbeentje en een persoon die zondig leeft. „Ik vermoed dat ze voor me aan het bidden zijn.” Ze heeft het hun nooit kwalijk genomen dat ze niet meer naar haar omkeken, omdat de zusters volgens haar niet de vrijheid hebben om te mogen kiezen van wie ze houden. Opdam is niet meer religieus, maar gelooft wel dat er een god bestaat, alleen niet op de manier waarop de katholieke kerk God ziet.

Leedvermaak

Is ze van plan de kloosterzusters uit te nodigen voor de show? „Nee, de katholieke wereld is daar niet op gemaakt. Die willen niet geconfronteerd worden en ze zullen het ook niet grappig vinden.” Zo komt Opdam in het begin van de voorstelling het podium op in haar originele habijt – dat mocht ze eigenlijk niet houden.

In de jaren in het klooster had ze best veel ontwikkelingen gemist. „Het is alsof je iemand uit de jaren zeventig in de jaren twintig hebt gezet”, grapt Bloemen over de voorstelling. Volgens Bloemen schaamde het publiek zich bijna tijdens de try-outs, omdat het te hard moest lachen om de pijnlijke en waargebeurde scènes. „Door de grappen begrijpt het publiek wat Fieke al heeft verwerkt.” Ook merkt Bloemen dat het publiek soms geshockeerd reageert op gebeurtenissen en dat Opdam het dan moet herhalen zodat het tot ze doordringt.

Het gangbare beeld van nonnen is dat van ingetogen vrouwen zijn die alleen met God bezig zijn en er alles aan doen geen zonde te begaan. Opdam vertelt dat ze straf kreeg toen ze bij een tehuisbezoek eens de vogeltjesdans deed met bejaarden, en dat sommige nonnen stiekem seks met elkaar hebben. „Ik heb ook kloosterseks gehad. Dat was wel een doodzonde. Na de seks gingen we in de biechtstoel zitten en werden we vergeven.”

Terug in de buitenwereld ontwikkelde ze langzaam haar eigen identiteit. „In kledingwinkels vond ik alles mooi, omdat ik nog niet wist wat ik mooi vond.” Een moment dat terugkomt in de voorstelling zijn haar oneindige outfit-wisselingen. „In de auto had ik altijd verschillende outfits mee, omdat ik op straat bij ieder ander persoon een nieuwe stijl zag en die meteen wilde uitproberen. In bijvoorbeeld het tankstation kleedde ik mij dan snel om, omdat ik niet wist wie ik was.”

Ze schrijft ook een boek over de zoektocht naar zichzelf in en na het klooster. De filmrechten zijn verkocht. „Ik ben blij dat ik nu beha’s en gekleurde onderbroeken mag dragen en dat ik zie dat ik borsten heb”, zegt ze terwijl ze een kijkje neemt in haar decolleté. „Maar mijn habijt heb ik nog steeds lief, want als meisje wilde ik niets liever dragen.”

Bitterzoet, bijtend en hoopvol: Nick Cave is na donkere jaren dichterbij zijn fans dan ooit

admin
September 27, 2024
0

„Mijn verjaardag”, herhaalt de zanger Nick Cave met een frons. Nadat hem eerder al een pluchen kikker was toegespeeld, een verwijzing naar de song ‘Frog’, feliciteert een fan vooraan hem alsnog met zijn verjaardag – de in Australië geboren Cave werd onlangs 67 jaar. „Concentreer je”, briest die echter, aan de rand van het podium. Moet hij hier echt iedereen bij de les houden? Hij dóét niet aan verjaardagen. „Daarvoor ben ik te oud.” Zijn verjaardag? Meer een survive-dag, gnuift de zanger. „Wees stil en luister hiernaar”, is zijn gebod. Waarna hij op minimale pianonoten aan de theatrale vertelling van ‘Conversion’ begint, een van zijn nieuwe songs over transformatie en een spiritueel ontwaken.

Een diepe connectie wil Nick Cave voelen met zijn toehoorders. Het is tweeënhalf uur zijn ontbrandingsmotor en voor minder gaat het niet. Zeker niet aan het begin van zijn Europese tournee – hij doet Amsterdam aan voor twee shows. En ook al is zijn nieuwe Wild God, een verrukkelijk hoopvol, soul en gospel ademend album er nog maar net. De show bevat dus veel nieuwe songs die voor het eerst live klinken. Focus! Moet hij het nog eens zeggen?

Levensvreugde

‘JOY’ lezen we nu. Levensvreugde voelen. Kan het ooit nog zonder die ‘maar’, die adembenemende stomp in je maag die ogenblikkelijk herinnert aan de wanhoop, verdriet en alles waardoor een mens heen moet gaan na het afschuwelijk tragische verlies van een kind? Laat staan van twee, zoals Cave overkwam. Niets is meer hetzelfde, alles is veranderd. Maar Nick Cave, getormenteerde gentleman van het zware gemoed, literaire liedjesschrijver vol bijtende spot en dromer van gitzwarte sprookjes, is na donkere jaren dichterbij zijn fans dan ooit.

**Nick Cave** in de Ziggo Dome. Foto Andreas Terlaak

Soms letterlijk vallend op hun uitgestoken handen spuugt hij in Amsterdam demonen in de bek. Bitterzoet, getergd, aaibaar is hij, maar ook de kwetsbare ziel die aan zijn vleugel de dood enigszins kan omarmen. Of in elk geval, weet te accepteren met een lichtere en – nog erger – gelukkige kijk op de wereld. En het leven daarna, richting „the kingdom in the sky”. Al is zijn God allang geen betrouwbare gids meer.

Zijn tragiek komt aan, maar het voert niet meer de boventoon. Klein en „een beetje sad” is ‘O Children’ over hoe zijn kinderen vroeger speelden. Solo aan de piano beneemt ‘I Need You’ de adem („Just breathe, just breathe” – het is onverdraaglijk). Maar ‘Joy’ stijgt met koorzang formidabel boven alle pijn op.

Steengoed keert de sfeer richting de vintage Cave met gebalde vuist. Vergelding! Waanzin! Verdoemenis! Hij is de rusteloze verteller. Voel die onderhuidse spanning in ‘Tupelo’. ‘From Her to Eternity’ is een gissende en borrelende highlight met een bijtende Cave. Natuurlijk, het spooky verhaal van ‘Red Right Hand’ vol kerkbellen. Beukend ook: ‘The Mercy Seat’ (1988), zijn epos over de elektrische stoel met talloze bijbelse verwijzingen.

Ze dreunen na, terwijl Cave rusteloos in maatpak zijn catwalk af draaft, de ogen vlammend in het lange gezicht. Terwijl album Wild God gemaakt blijkt voor het podium, is Cave knap boven zijn rouw uitgestegen.

Opinie | Een helm is net als regenjas of oordoppen: gewoon nuttig

admin
September 27, 2024
0

Als ik af en toe naar een dansevenement ga, doe ik oordopjes in. Misschien zien ze er niet per se aantrekkelijk uit, maar ik wil mijn gehoor beschermen. De muziek is hard, en na vijf minuten merk je niet eens meer dat je ze draagt. Ik heb er verder geen enkele emotie bij: het zijn simpelweg oordopjes.

Dus ik was verrast door hoeveel emoties er in Nederland leven rondom helmen. Op een steiger, op de fiets, op een bouwterrein… Het dragen van een helm wordt niet alleen als overbodig gezien; mensen worden soms zelfs boos als iemand anders er wél voor kiest. Vrijheid, democratie en zelfbeschikking lijken nauw verbonden te zijn met het niet dragen van een helm.

Toen ik hierover in Engeland schreef, werd ik met veel onbegrip geconfronteerd. „Helmet hair is better than concrete head”, schreef een lezer van The Sunday Times. Mijn schoonmoeder sprak over „the rift between the supposed free spirits and sane folk who recognize the seriousness of avoidable brain damage”, de kloof tussen de zogenoemde vrije geesten en de verstandige mensen die de ernst van vermijdbare hersenschade inzien.

Simpelweg beschermend

Toen ik van Londen, Edinburgh en Melbourne naar Amsterdam verhuisde, droeg ik altijd een helm op de fiets. In Engeland, Schotland en Australië is dat normaal, en vaak zelfs verplicht. Ook hierover voel ik weinig emotie. Een helm is simpelweg een stukje hoofdbescherming – licht, tegenwoordig ook comfortabel, je vergeet snel dat je ‘m op hebt. Het kan vervelend zijn als je hem thuislaat of als hij nat is (net als je zadel), maar mijn gevoelens over mijn helm zijn vergelijkbaar met die over mijn regenjas: nuttig onder bepaalde omstandigheden, verder niets bijzonders. Nothing to see here.

Uitgescholden worden

Is het vreemd dat een overheid hierover regels maakt? Niet echt. Wanneer iemand, vooral een jong persoon, hoofdletsel oploopt door een ongeluk, dragen wij als samenleving uiteindelijk de zorgkosten en missen we een productieve werknemer.

Wat wél vreemd is, is de sociale druk om géén helm te dragen. Nog vreemder is dat je vaak wordt uitgescholden als je er wél voor kiest, in dit zogenaamd vrije land. Ik ga toch ook niet schelden als de ander géén helm draagt: gun mij, alsjeblieft, dezelfde beleefdheid.

Regels zijn regels. Grappig genoeg is een rood licht niet alleen decoratie!

Natuurlijk is helmgebruik maar een deel van het verhaal. Het verkeer moet veiliger worden, en dat vereist investeringen in infrastructuur, het terugdringen van autogebruik waar mogelijk, meer ruimte voor fietsers en voetgangers en socialere gedragsnormen voor iedereen. Regels zijn regels. Grappig genoeg is een rood licht niet alleen decoratie! We hebben die regels samen bedacht, dus het zou normaal zijn als iedereen zich eraan houdt. Zo niet, dan moet handhaving plaatsvinden.

De fietsburgemeester van Amsterdam vatte het goed samen: het verkeer is een plek van sociale interactie, en een langzamere stad kan ook een mooiere stad zijn.

Helm én mooi haar

En als je je echt zorgen maakt om ‘helmet hair’, is het dan misschien een idee om niet in een land te wonen waar het vaak hard waait en regent? En anders bedenkt een slimme Nederlandse ontwerper misschien wel een helm die helmethairproof is, en opvouwbaar. Het zou eigenlijk heel on-Nederlands zijn om zo’n grote marktkans te laten liggen in een land met 18 miljoen fietsers, van wie zo’n 90 procent geen helm draagt.

Vanochtend regende het cats and dogs. Na tien minuten op de fiets waren mijn knieën doorweekt. Maar onder mijn helm, toen ik op mijn werk aankwam, was mijn haar heerlijk droog.