FNV doet aangifte tegen vijf gemeenten om omstreden fraudedetectiemethode

Fraudedetectie De gemeenten bleven gebruikmaken van de omstreden fraudedetectiekaart, ook nadat dat door de rechtbank was verboden. Zij stopten daar pas mee nadat journalisten dat onthulden.

Leden van FNV demonstreren voor een hoger minimumloon. FNV doet nu aangifte tegen vijf gemeenten.
Leden van FNV demonstreren voor een hoger minimumloon. FNV doet nu aangifte tegen vijf gemeenten.

Foto Berlinda van Dam/ANP

Vakbond FNV doet aangifte bij de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) tegen vijf gemeenten, laat de organisatie zelf weten. De gemeenten bleven gebruik maken van de fraudescorekaart terwijl de rechtbank dat in 2020 verbood en de Vereniging van Gemeenten (VNG) adviseerde om de methode niet langer te gebruiken. Met de omstreden fraudedetectiemethode bepaalden gemeenten aan de hand van vastgestelde risicofactoren of iemand werd aangemerkt als potentiële fraudeur.

In juni 2022 brachten samenwerkende journalisten van Lighthouse Reports, Argos en NRC aan het licht dat de gemeenten Nieuwegein, Lopik, Veenendaal, Houten en IJsselstein na de uitspraak van de rechter en het advies van de VNG hadden vastgehouden aan de fraudescorekaart. Daarna stopten deze gemeenten als laatste met de omstreden methode.

Bij het naar aanleiding van de onthulling opgerichte FNV-meldpunt kwamen 165 meldingen binnen. Uitkeringsgerechtigden konden zelf bekijken of zij werden aangemerkt als potentieel fraudeur. Meer dan de helft van de melders had geen idee waarom ze verdacht werden, aldus FNV.


Lees ook: Een uitkering én een aanhangwagen? Dat is verdacht, volgens dit fraudesleepnet

Wankele wetenschappelijke onderbouwing

De fraudescorekaart werd tussen 2004 en 2020 door 158 gemeenten gebruikt. Wie in die periode een uitkering aanvroeg, liep een grote kans om volgens deze methode te worden beoordeeld. Maar de methode was „bijzonder onzorgvuldig” en de wetenschappelijke onderbouwing wankel, schreven verantwoordelijke ambtenaren van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in 2020.

Zo hadden mensen in woonwagens, bewoners van een onzelfstandige kamer en mensen met beroepen als kapper, glazenwasser, taxichauffeur of bouwvakker een extra hoge kans om gecontroleerd te worden. Wie in een goede wijk woonde of een eigen huis had, liep juist minder kans op controles en werd sneller door de aanvraagprocedure geloodst. De FNV zegt te verwachten dat de AP de vijf gemeenten een boete zal opleggen.