‘Familie’ onder vulkaanpuin in Pompeï was helemaal niet aan elkaar verwant, blijkt uit dna

Posted on November 7, 2024 by admin

Gestrand in het zicht van de haven. Vier bewoners van het zogenoemde Huis van de gouden armband stonden in een gang die uitzicht bood op de tuin en de daarachter liggende haven van Pompeï, toen ze bedolven werden onder puin en as dat de Vesuvius uitbraakte op een kwade dag in oktober 79 na Christus.

Omdat het de lichamen van twee volwassen en twee kinderen betrof, staat in veel toeristengidsen te lezen dat het hier gaat om een familie die in hun fraaie woning om het leven kwam. Nieuw dna-onderzoek laat nu echter zien dat de vier mensen niet aan elkaar verwant waren én dat de vrouw met de gouden armband om en het kind op haar heup – de naamgever van het huis – helemaal geen vrouw was, maar een man.

Mensvormige holtes

Pompeï was een havenstad in het zuiden van Italië met zo’n 15.000 inwoners. Bij de uitbarsting van de Vesuvius in 79 verdwenen alle gebouwen onder een dikke laag vulkaanpuin en as, waardoor ze zeer goed bewaard zijn gebleven. De mensen raakten eveneens bedolven, en hun lichamen vergingen grotendeels door de verzengde hitte. Op sommige plekken bevonden zich in het neergeslagen vulkanisch materiaal echter mensvormige holtes die waren uitgehard voordat het zachte weefsel was weggekookt. Zo zijn inmiddels duizend slachtoffers aangetroffen, van wie in 104 gevallen een gipsen afgietsel is gemaakt.

In dat gips bevinden zich bot- en tandresten. Tijdens een restauratie van de afgietsels kregen onderzoekers van de universiteiten van Florence en Harvard de mogelijkheid hieruit dna-materiaal te verzamelen. Hun analyse verscheen deze donderdag in het tijdschrift Current Biology.

In totaal lukte het de auteurs om uit veertien afgietsels lichamelijk materiaal te halen, maar dat was slechts in vijf gevallen goed genoeg bewaard om er een volledig dna-profiel van te kunnen maken. Drie van de vijf profielen zijn afkomstig uit het Huis van de armband. Van de vierde persoon die hier is aangetroffen, konden de onderzoekers alleen vaststellen dat het een man was.

Donker haar en donkere huid

De drie andere bewoners die door de vulkaan verrast en verast werden, zijn ook allemaal van het mannelijk geslacht – inclusief de persoon met de dure gouden armband, van wie werd aangenomen dat hij de vrouw des huizes was. Het populaire idee dat het hier een gezin betrof van twee ouders met hun twee kinderen kan dus terzijde worden geschoven. Sterker nog: uit het dna van de volwassene met de armband en de twee kinderen blijkt dat ze überhaupt geen familie van elkaar waren.

Zeker net zo interessant is wat het dna vertelt over hun herkomst. Bij het van generatie op generatie doorgeven van erfelijk materiaal laten mutaties sporen achter die het mogelijk maken vast te stellen waar iemands wortels liggen. Zo is in 2022 voor het eerst de herkomst van een inwoner van Pompeï gepubliceerd: de voorouders van deze man woonden al duizenden jaren in Italië. De voorouders van de drie slachtoffers in het Huis van de gouden armband komen van veel verder. Zij blijken afkomstig uit het oostelijke Middellandse Zeegebied of het noorden van Afrika. De man met de gouden armband had donker haar en een donkere huid, bleek verder uit zijn dna.

Omarming

Deze ontdekking knoopt mooi aan bij dna-onderzoek uit 2019 waaruit bleek dat in de vroege keizertijd – de eerste eeuw na Christus – de hoofdstad Rome te maken kreeg met een forse instroom van migranten uit het oostelijk deel van het rijk. Het is niet gek, schrijven de auteurs, dat in de havenstad Pompeï eveneens mensen van elders uit het rijk belandden.

Ook van een man die is aangetroffen in de zogenoemde Villa van de mysteriën komen de voorouders uit het oosten, zagen de onderzoekers. Met behulp van analyse van strontium- en zuurstofisotopen in zijn gebit kon worden vastgesteld dat hijzelf waarschijnlijk wel in het zuiden van Italië is opgegroeid.

Twee lichamen in het Huis van de cryptoporticus.

Dramatisch effect

De Amerikaanse en Italiaanse archeogenetici analyseerden ook nog het erfelijk materiaal uit twee lichamen die zijn aangetroffen in het Huis van de cryptoporticus. Omdat zij vereeuwigd zijn in een omarming, is gespeculeerd dat het hier ging om twee zusjes, een moeder en dochter of twee geliefden die op het moment van hun dood troost bij elkaar zochten. De onderzoekers slaagden er bij slechts één individu in om het geslacht te bepalen: het mannelijke. Verder kon alleen worden vastgesteld dat de twee personen niet dezelfde moeder hadden. Van twee zusjes of een moeder en dochter is dus sowieso geen sprake.

De auteurs concluderen dat het onverstandig is om zonder duidelijk bewijs conclusies te verbinden aan de positie waarin de slachtoffers van de uitbarsting van de Vesuvius in gips zijn vereeuwigd: iemand met een armband om is niet per se een vrouw en twee volwassenen en twee kinderen in dezelfde ruimte vormen niet altijd een gezin.

Daarnaast is het goed mogelijk dat de negentiende-eeuwse makers van de afgietsels de poses hebben aangepast om een dramatisch effect te bereiken. Om deze redenen zien de onderzoekers er ook van af, schrijven ze, om een nieuw verhaal over deze mensen te verzinnen.

Ieder landbouwdebat wordt duidelijker dat Nederland afstevent op een pijnlijke sanering onder veehouders

admin
November 7, 2024
0

Als we doorgaan op dezelfde weg, zitten de boeren in Nederland volgend jaar met zo’n tweehonderdduizend vrachtwagens aan overtollige mest, schetste CDA’er Eline Vedder donderdag in de Tweede Kamer. Het jaar daarop, 2026, kunnen daar nog eens vierhonderdduizend vrachtwagens bijkomen.

Waar moet die mest heen?

Dat was de vraag die Kamerleden donderdag aan elkaar door flipperden, en niemand heeft er een goed antwoord op. Ook niet landbouwminister Femke Wiersma (BBB) die herhaalde alles op alles te zetten om de mestcrisis tegen te gaan. Maar alle maatregelen zullen niet genoeg zijn om de strengere mestregels vanuit Europa op te vangen, erkende Wiersma al. Uiteindelijk zijn veehouders verantwoordelijk voor hun eigen bedrijf, en zullen zij hun conclusies moeten trekken, zei zij: „Ik begrijp dat dat ingrijpend kan zijn.”

Eerlijkheid

De minister kreeg complimenten voor haar eerlijkheid: het maakt duidelijk tot waar de overheid boeren kan helpen. Al erkennen Kamerleden ook dat falend overheidsbeleid juist tot deze mestcrisis heeft geleid.

Bij ieder landbouwdebat wordt steeds duidelijker dat de veehouderij afstevent op een pijnlijke sanering. Bedrijven zullen stoppen of omvallen, omdat ze met minder vee niet rondkomen of de kosten van mestafzet niet kunnen betalen. Ook kan er een „generieke korting” op dierenrechten komen, waardoor veehouders wel moeten inkrimpen. De zorg is dat boeren zullen frauderen met hun mestboekhouding, of illegaal overtollige mest gaan uitrijden.

Krimp veestapel

De VVD opperde een plan waarbij veehouders twee jaar 10 tot 20 procent van hun mestrechten opgeven, en dus minder dieren houden. Als bedrijven dan nog goed lopen, zou je die rechten kunnen wegstrepen. Het leidde vooral tot een discussie wie het inkomstenverlies zou moeten vergoeden: boerencoöperaties, zoals de VVD wil, of de overheid?

Opvallend was dat ook fractievoorzitter Caroline van der Plas van regeringspartij BBB geen goed antwoord had op de vraag wat boeren met hun mestoverschot moeten doen. „Weet ik niet, moet je aan de boer vragen”, zei ze tegen GroenLinks-PvdA. BBB is nooit tegen vrijwillige stoppersregelingen voor boeren geweest, vulde Van der Plas aan – wat ook neerkomt op een zekere krimp van de veestapel.

Ze waarschuwde wel voor de economische en maatschappelijke gevolgen als te veel boeren stoppen. Van der Plas greep later ook de verkiezing van Donald Trump tot president van de Verenigde Staten aan om het belang van ‘voedselzekerheid’ in Nederland te onderstrepen.

Minister Wiersma zet nog steeds in op een versoepeling van mestregels uit Brussel, maar veel fracties denken dat die niet komt, of te laat. Kan Wiersma’s nieuwe, brede vrijwillige opkoopregeling voor boeren van begin 2026 niet worden vervroegd, vroegen ze. Deze week lekte ook uit dat Wiersma 1 miljard euro zou willen uittrekken voor deze regeling. Is dat niet veel te weinig geld om boeren te helpen in de mestcrisis, was ook een vraag; voor de twee eerdere uitkoopregelingen, onder meer voor piekbelasters, was bijna 3 miljard euro beschikbaar.

Wiersma herhaalde dat ook zij de opkoopregeling zo snel mogelijk wil openen, maar dat een goede voorbereiding tijd kost. Op de hoeveelheid geld die ervoor beschikbaar komt, wilde Wiersma niet vooruitlopen.

Mestgezant

Binnenkort hoopt Wiersma wel een ‘mestgezant’ aan te stellen, die nieuwe mestafzetmarkten moet aanboren. Ze hoopt zo snel mogelijk ‘Renure’ in Nederland toe te kunnen laten, waarmee boeren dierlijke mest kunnen omzetten in een kunstmestvervanger. Veehouderijen die buiten de familie worden doorverkocht, mogen straks minder dieren houden.

De sfeer tussen Wiersma en Kamerleden was donderdag beter dan tijdens eerdere landbouwdebatten, maar toch is de Kamer van links tot rechts niet echt overtuigd.

Esther Ouwehand van de Partij voor de Dieren sprak van „maatregelen in de marge”, maar „geen fundamentele oplossingen”. Zelfs coalitiegenoot PVV, die de BBB op landbouw zelden afvalt, begon met een kritische noot. „De PVV ziet dat de wil er zeker is bij de minister, maar tot echt doorpakken lijkt het nog niet te komen”, zei Kamerlid Jeanet Nijhof.

Een gekraakte hoeve als verzetshaard tegen de A2-verbreding in Limburg. ‘Meer asfalt creëert alleen maar meer verkeer’

admin
November 7, 2024
0

Het is koud en kaal in hoeve Kamerhof. Alleen één kamer op de eerste verdieping is warm en aangekleed. Deze tot cozy room omgedoopte ruimte is niet alleen voorzien van kerstverlichting, maar ook van een elektrisch kacheltje.

Zo’n twintig tot dertig mensen van de actiegroep Stop A2 verbreding drongen afgelopen zondag de hoeve, die langs de A2 in Susteren ligt, binnen. Met hun bezetting protesteren ze tegen de plannen van Rijkswaterstaat om de snelweg, die recht voor de Kamerhof ligt, uit te breiden.

Dit is Nederland op z’n smalst. Hier ligt ruim vijf kilometer Limburg tussen België en Duitsland. Op die strook wonen en werken mensen, en liggen de Maas, het Julianakanaal, de A2, een rijksweg en een spoorlijn.

**De verbreding van de A2** in Zuid-Limburg.

Economie

Tussen de knooppunten Het Vonderen (aansluiting met de A73 richting Venlo) en Kerensheide (aansluiting met de A76 richting Heerlen en Antwerpen) wil Rijkswaterstaat de komende drie jaar de snelweg over een lengte van achttien kilometer verbreden. De A2, de enige snelweg tussen Zuid-Limburg en de rest van Nederland, gaat dan van tweemaal twee rijbanen plus een spitstrook naar tweemaal drie rijbanen en een vluchtstrook.

Dat zou ten goede komen aan de doorstroming (minder sluipverkeer), de verkeersveiligheid en het zou de Limburgse economie stimuleren. Thijs, de woordvoerder van de hoevebezetters die verder anoniem wil blijven „om uit de systemen van sommige overheidsdiensten te blijven”, gelooft daar niet in: „Meer asfalt creëert alleen maar meer verkeer.”

Rijkswaterstaat beklemtoont dat de natuur ook te winnen heeft met de verbreding. Rondom de vernieuwde weg krijgt de natuurlijke begroeiing extra aandacht. Daarnaast worden twee ecologische verbindingen gelegd tussen de gebieden aan weerszijden van de A2. Thijs: „Natuurmaatregelen kun je ook nemen zonder een snelwegverbreding. Nu gaat groen verloren. Duizenden bomen gaan plat.”

In de hoeve staat onder meer de leus **„Boommix not Beaumix!”** op de muur geschreven.

Bouwstof

Op en rond de bezette boerderij, tegenwoordig eigendom van Rijkswaterstaat, wemelt het van de protestleuzen. „Boommix not Beaumix!” is er een van. Beaumix is de bouwstof waarvan aannemer Boskalis een half miljoen ton wil gebruiken om onder meer de A2 op te hogen. Het bestaat uit restanten uit afvalovens. Thijs: „Er gaat puur gif de grond in.”

Onder lokale en provinciale politici ontstond onrust, nadat De Limburger afgelopen zomer had gepubliceerd over Beaumix. In Katwijk werd het materiaal eerder gebruikt. Het drainagewater moet daar nu langdurig worden gezuiverd en het grondwater wordt streng gemonitord.

Niettemin is Beaumix een legale bouwstof. „Het voldoet aan alle eisen”, bevestigt Alma van Esch, woordvoerder van Rijkswaterstaat Zuid-Nederland. Alleen voor vier van de achttien kilometer, het deel van het verbredingstraject dat loopt door waterwingebied, is een vergunning van de provincie vereist.

Onze actie is ook een uiting van solidariteit met de Filipijnen, waar Boskalis een vliegveld aanlegt waarvoor honderden gezinnen moesten wijken

Thijs
woordvoerder van Stop A2 verbreding

Tegen de gevel van de bezette hoeve hangt een spandoek met de slogan „Van Limburg tot Manila: bescherm levens tegen Boskalis”. Thijs: „Onze actie is eveneens een uiting van solidariteit met mensen in de Filipijnen. Daar legt Boskalis voor 1,5 miljard euro een vliegveld aan, waarvoor honderden gezinnen moesten wijken.”

Rijkswaterstaat deed woensdagochtend aangifte van de bezetting. Justitie bekijkt of en hoe ze zal reageren. Vroeg op diezelfde ochtend werd het Rijkswaterstaatkantoor in Maastricht beklad. Op de ramen werd een aantal keer het woord „milieudelict” gespoten en op de stoep de leus „Beaumix = gif”. Verder werd rood-wit afzetlint gespannen. De actiegroep Stop A2 verbreding heeft die acties opgeëist. Rijkswaterstaat heeft ook van de bekladding aangifte gedaan.

Sterrebos

In de hoeve komen nieuwsgierigen en sympathisanten langs. „Vandaag stonden vijf jongens, die hier elke dag langsfietsen op weg naar hun middelbare school in Echt, plotseling voor het hek”, vertelt Thijs. „We hebben ze een rondleiding gegeven. Een van hen vroeg na afloop of ze mochten komen slapen. Toen hebben we gezegd dat ze dat maar eerst even goed met hun ouders moesten bespreken.”

Paula Wielders, inwoner van het enkele kilometers van de hoeve afgelegen Nieuwstadt, komt dekens, eten en drinken brengen. En ze helpt de bezetters met hun sociale media.

De verbreding zou ten goede komen aan de verkeersdoorstroming en de lokale economie stimuleren

Al haar hele leven woont Wielders in Nieuwstadt. „Vroeger was het een rustige plek. Maar door allerlei ruimtelijke ontwikkelingen steeds minder. Een paar jaar geleden moest vlak bij ons al het Sterrebos wijken voor de uitbreiding van automaker VDL NedCar. Dat zou gecompenseerd worden. Daar is weinig van terechtgekomen.” Van de uitbreiding van VDL Nedcar overigens ook niet: de fabriek ligt al sinds begin dit jaar stil.

Thijs prijst de hulp van sympathisanten als Wielders. Die wuift dat weg; ze brengt slechts spullen: „Er zit gewoon een Albert Heijn in Sittard, hoor.” Sergio Klein, gemeenteraadslid van Sittard-Geleen en eveneens op bezoek, is lovend over de bezetters. „Respect voor de jongens en meisjes die hier dag en nacht verblijven.” Het raadslid acht de A2-verbreding niet nodig en heeft ook bedenkingen bij het gebruik van Beaumix.

Wanneer het tot ontruiming komt, weten de activisten niet. Thijs: „Als we genoeg sympathisanten kunnen optrommelen, zal het niet gemakkelijk worden. Al zijn we niet van plan om ons met geweld te verzetten.”