Explosies op luchtmachtbases schrikken Rusland op


Oorlog in Oekraïne Twee Russische luchtmachtbases werden aangevallen „door Oekraïense drones”, stelt Rusland. Drie militairen kwamen om.

Oekraïners schuilen maandag in de metrostations tijdens de Russische aanvalsgolven met tientallen raketten. Zestig van de zeventig raketten werden volgens Oekraïne uit de lucht gehaald.
Oekraïners schuilen maandag in de metrostations tijdens de Russische aanvalsgolven met tientallen raketten. Zestig van de zeventig raketten werden volgens Oekraïne uit de lucht gehaald.

Foto Shannon Stapleton/Reuters

Rusland is maandagochtend opgeschrikt door explosies op twee belangrijke luchtmachtbases diep in het land – honderden kilometers van de frontlinies in Oekraïne. Volgens het Russische ministerie van Defensie gaat het om Oekraïense drone-aanvallen op de Russische militaire vliegvelden.

Of de Russische uitleg klopt, is niet zeker. Voor zover bekend beschikt Oekraïne tot op heden niet over raketten of drones die zo ver van de grens aanvallen zouden kunnen uitvoeren. Wel zouden ze daar dichtbij zijn: een Oekraïense defensieproducent stelde zondag dat de ontwikkeling van een gewapende drone van eigen bodem het eindstadium nadert en „voor het einde van het jaar” wordt getest op het slagveld. Die drone zou een bereik van 1.000 kilometer krijgen en 75 kilo explosieven kunnen meevoeren.

Volgens militaire experts hebben de Verenigde Staten zich ervan verzekerd dat de aan Oekraïne geleverde meervoudige raketlanceerinstallaties (HIMARS) geen doelen kunnen raken op meer dan honderd kilometer afstand. Daarmee wil Washington voorkomen dat het zelf nauwer betrokken raakt bij de oorlog tussen Rusland en Oekraïne.

Een satellietfoto van het de luchtbasis Engels-2 in Saratov, gedateerd op 4 december. Helemaal links staat een bommenwerper van het type Tu-160, rechts daarvan een Tu-95.
Foto Maxar Technologies/AFP

Russische media maakten maandag melding van de explosies. Eerst op de luchtmachtbasis Engels-2 nabij de stad Saratov, ruim achthonderd kilometer ten zuidoosten van Moskou. Daarna werd een explosie gemeld op het militaire vliegveld Djagilevo, bij de stad Rjazan. Daar kwamen volgens het Russische ministerie van Defensie drie mensen om het leven en raakten er vier gewond door rondvliegend puin toen de drones uit de lucht geschoten werden. Voor deze lezing is geen ondersteunend bewijs geleverd. Twee vliegtuigen zouden licht zijn beschadigd. Die laatste basis ligt minder dan tweehonderd kilometer ten zuidoosten van Moskou.

Beide luchtmachtbases spelen een belangrijke rol in de Russische oorlog tegen Oekraïne. Op beide vliegvelden zijn strategische bommenwerpers van het type Tu-95 gestationeerd. Die zijn de afgelopen maanden gebruikt voor Russische aanvallen met kruisraketten op doelen in Oekraïne. De bommenwerpers kunnen tot aan de grens met Oekraïne vliegen en elk meerdere raketten afschieten, zonder dat ze het Oekraïense luchtruim hoeven te betreden.


Lees ook: ‘Poetins doel is om Oekraïne deze winter in de kou en het donker te zetten’

Nucleaire wapens

De explosie op het vliegveld Engels-2 heeft nog extra betekenis: de basis speelt een belangrijke rol voor de nucleaire capaciteiten van Rusland, en er liggen nucleaire wapens opgeslagen. Een aanval op zo’n basis zou in potentie tot een nieuwe escalatie van de oorlog kunnen leiden.

Vorige week toonde Der Spiegel satellietbeelden van de luchtmachtbasis Engels-2 waarop twintig strategische langeafstandsbommenwerpers, Tu-95 en Tu-160, te zien waren. Oekraïense media meldden toen dat ze in gereedheid werden gebracht voor een nieuwe, massale aanvalsgolf op doelen in Oekraïne.

Mychajlo Podoljak, adviseur van president Zelensky, reageerde maandagmiddag op Twitter met een cryptische omschrijving op de ontploffingen op Russisch grondgebied. „De aarde is rond – een ontdekking van Galileo. In het Kremlin werd geen astronomie bestudeerd, ze geven de voorkeur aan astrologen. Als ze dat wel hadden gedaan, hadden ze geweten: als iets wordt gelanceerd in het luchtruim van andere landen, dan zullen, vroeger of later, vliegende objecten terugkomen naar het vertrekpunt.”


Oekraïne heeft Rusland sinds de invasie verschillende keren verrast met aanvallen op belangrijke doelen. Zo werd in april de kruiser Moskva, het vlaggenschip van de Russische Zwarte Zeevloot, tot zinken gebracht met zeedoelraketten van eigen makelij. In augustus werden acht Russische vliegtuigen opgeblazen bij een aanval op de luchtmachtbasis bij Novofedorivka op de Krim, ver van de frontlinie, maar vlak naast honderden zonnende Russische toeristen op het strand. Hoe die aanval werd uitgevoerd is nog altijd niet duidelijk. En in oktober volgde een spectaculaire aanslag op de Krimbrug die het schiereiland met het Russische vasteland verbindt. Poetin bezocht de 19 kilometer lange brug maandag en reed er overheen, zo was te zien op de staatstelevisie.

Enkele uren na de explosies op de luchtmachtbases waren er twee aanvalsgolven met tientallen Russische kruisraketten op doelen in de Oekraïense steden, waaronder Kiev, Lviv en Odessa.

Rusland reageerde met tientallen kruisraketten op Oekraïense steden

Tal van Oekraïners bracht maandag opnieuw een groot deel van de dag door in schuilkelders, in parkeergarages en op ondergrondse metrostations, nadat in het hele land het luchtalarm was afgegaan. Volgens de Oekraïense luchtmacht werden maandag zestig van de zeventig raketten neergehaald door luchtafweergeschut. Maar dat kon niet voorkomen dat op veel plaatsen het elektriciteitsnet opnieuw is geraakt. Op verschillende plaatsen in Oekraïne viel daardoor de stroom uit. Rusland stelt dat „alle zeventien beoogde doelen” zijn geraakt.

De raketten zouden onder meer zijn afgeschoten van oorlogsschepen in de Zwarte Zee en de Kaspische Zee en door langeafstandsbommenwerpers en gevechtsvliegtuigen. Rusland heeft sinds half oktober honderden raketten afgevuurd op Oekraïense steden, met name op de kritieke civiele infrastructuur van het land, zoals elektriciteitscentrales.

Fragmenten van raketten die Rusland op de Oekraïense stad Charkiv heeft afgeschoten sinds eind februari.
Foto Libkos/AP
Correctie (6 december 2022): In een eerdere versie van dit artikel stond dat de stad Saratov vierhonderd kilometer van Moskou ligt, het is ruim achthonderd kilometer. Ook stond er dat de Russische raketaanvallen van maandag een reactie waren op de explosies op de luchtmachtbases. Een verband tussen de twee aanvallen is echter niet zeker. Beide zaken zijn hierboven verbeterd.