Exitpolls: hoe betrouwbaar zijn ze?

Exitpolls: hoe betrouwbaar zijn ze?

Over een half uur, direct na het sluiten van de stembussen, publiceert opiniepeiler Ipsos de exitpoll. Het is een eerste en belangrijke indicatie van de landelijke verkiezingsuitslag- en opkomst.

Een exitpoll is een schaduwverkiezing, uitgevoerd in opdracht van de NOS. Opiniepeilers vragen kiezers om na het stemmen nogmaals een stem uit te brengen. Dit jaar peilde Ipsos bij 62 stembureaus de stem van duizenden kiesgerechtigden. Die stembureaus „vormen samen een goede dwarsdoorsnede van alle stembureaus in Nederland”, volgens Ipsos.

Lees meer over peilingen: Wie zitten er achter de peilingen? 9.500 meningen, een hap soep en een bon van Bol.com.

Door die grote steekproef is een exitpoll doorgaans vrij betrouwbaar. Toch komen afwijkingen van een á twee zetels bij één of meerdere partijen geregeld voor. Zo kreeg in 2017 de VVD twee zetels minder dan werd voorspeld en kon GroenLinks juist op een extra Kamerzetel rekenen.

In coronajaar 2021 was de afwijking tussen de exitpoll en de daadwerkelijke verkiezingsuitslag groter. Toen leverde D66 ten opzichte van de peiling zelfs drie zetels in. Peiler Ipsos schreef de overschatting van D66 toe aan onder meer het hoge aantal briefstemmen vanwege de pandemie en de wisselende bereidheid van kiezers om met de schaduwverkiezing mee te doen.

Welkom in dit blog

In dit blog houdt NRC de exitpolls bij van de Tweede Kamerverkiezingen en ander relevant nieuws rondom de verkiezingen. Meer dan dertien miljoen mensen mochten vandaag een nieuwe Tweede Kamer kiezen. In totaal kunnen stemgerechtigden kiezen uit 26 partijen. Om 21.00 uur sluiten de stembureaus en worden de eerste exitpolls verwacht.

Volgens de laatste landelijke opkomstcijfers om 19.45 uur is 66 procent van de stemgerechtigden gaan stemmen. De cijfers liggen iets lager dan bij de verkiezingen in 2017. We maken de vergelijking met de Tweede Kamerverkiezingen in 2017, omdat bij de laatste verkiezingen in 2021 stemgerechtigden vanwege coronamaatregelen over meerdere dagen konden stemmen. Daarnaast konden ouderen en kwetsbaren per brief hun stem uitbrengen.

Eerder vandaag maakte Forum voor Democratie bekend zijn uitslagenavond definitief af te blazen vanwege veiligheidsrisico’s. FVD-leider Thierry Baudet is tijdens zijn campagne twee keer aangevallen. Daarnaast is de partijleider van jongerenpartij LEF, die dinsdagavond werd opgepakt na het verstoren van het slotdebat bij NOS, weer vrijgelaten. Hij mag echter vanavond niet in de buurt van de Tweede Kamer komen.

Lees terug in ons vorige blog hoe de verkiezingsdag tot nu toe verliep.