Excuses voor Nederlandse slavernijverleden zijn ‘goed maar onduidelijk’

Posted on November 4, 2022 by admin

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Slavernijverleden Actiegroepen en nabestaanden zijn voorzichtig optimistisch over de excuses voor het slavernijverleden.

Tristan Theirlynck

4 november 2022 om 20:18

Leestijd 2 minuten

In Rotterdam wordt de afschaffing van de slavernij in Suriname en Caribisch Nederland herdacht. — In Rotterdam wordt **de afschaffing van de slavernij in Suriname en Caribisch Nederland** herdacht.

Foto Robin Utrecht/ANP

„Het is een goede eerste stap, dat Nederland excuses gaat aanbieden voor het slavernijverleden. Maar het werd ook wel tijd”, zegt Linda Nooitmeer, voorzitter van het Nationaal Instituut Nederlands Slavernijverleden en Erfenis (NinSee). „Eigenlijk had het in 1863 gemoeten, toen de slavernij officieel werd afgeschaft. Of in 1873, toen de slavernij stopte in Suriname.”

Maar het wordt 2022 of 2023, ruwweg 150 jaar nadat de slavernij in Suriname ten einde kwam. Donderdagavond meldde RTL Nieuws dat de regering excuses gaat aanbieden voor het Nederlandse slavernijverleden. De excuses gaan gepaard met een fonds van 200 miljoen voor bewustwording van de Nederlandse rol in de slavernij, via projecten of lespakketten in scholen. En er komt 27 miljoen voor een slavernijmuseum.

Kamerleden schoten meteen in actie om te prijzen of misprijzen. „Eindelijk komen er excuses voor het slavernijverleden”, reageerde PvdA-Kamerlid Kati Piri. Geert Wilders tweette: „200 miljoen euro voor een slavernijfonds? Ze zijn helemaal gek geworden. Rutte 4 is Woke 1.” Forum voor Democratie had het over „zelfhaat”. En ook VVD-Kamerlid Pim van Strien kwam met een verbolgen reactie: „Als dit waar is – is het waanzin […] Wat de VVD betreft is dit geen gelopen race. Kamer aan zet.”

Terwijl de Tweede Kamer kolkte, reageerde de groep voor wie de excuses bedoeld zijn juist positief. Actiegroepen, activisten en nazaten van tot slaaf gemaakten in Nederland, de Antillen en Suriname zeggen tegen NRC allemaal hetzelfde: dit is positief nieuws, en beter laat dan nooit.

Maar hun optimisme is nog voorzichtig. Dat komt doordat de manier waarop de excuses gemaakt worden nog geheel onduidelijk is. Zo zegt de antiracismebeweging Stichting Nederland Wordt Beter dat het maken van excuses een „mooie ontwikkeling” is. Maar: „tegelijkertijd zijn we benieuwd naar de invulling van het aangekondigde fonds en nog bekend te maken vervolgstappen”.

Aangewezen persoon

Het wie, wat en waar van excuses voor het slavernijverleden zijn van essentieel belang. De eerste vraag is: wie biedt de excuses aan? Volgens Suzy Römer, voormalig premier van de Nederlandse Antillen moet dat de koning zijn.

„Hij is officieel het Nederlandse staatshoofd – dé aangewezen persoon. Willem I regeerde over Nederland in de tijd van de slavernij. Dat is een belangrijk symbolisch aspect.” Daarnaast, legt Römer uit, was het ook de koning die in 2021 zijn excuses aanbood aan Indonesië. Belangengroepen Stichting Nederland Wordt Beter en NinSee vinden ook dat de koning de excuses moet aanbieden. Armand Zunder, voorzitter van de Nationale Reparaties Commissie Suriname vindt zelfs dat excuses moeten komen van de koning, de premier én de voorzitter van de Tweede Kamer.

Lees ook dit verhaal over Kofi’s Tori, een jeugdserie over een tot slaaf gemaakte jongen: ‘Het verhaal van Kofi gaat ook over mij’

Een tweede belangrijke vraag is: wáár worden de excuses aangeboden? In 2013 sprak Lodewijk Asscher, toen nog vicepremier, spijt en berouw uit voor het slavernijverleden bij het slavernijmonument in Amsterdam. Volgens vrijwel alle mensen die NRC sprak moeten de excuses gemaakt worden op de plekken waar de slavernij heeft plaatsgevonden: de Antillen én Suriname.

En dan zijn er de excuses zélf. Want wat moet er in de ‘excuustekst’ staan? Wordt er voldoende rekenschap gegeven aan de effecten van slavernij in het heden? Worden de juiste woorden gebruikt? Al die vragen wegen mee in de mate waarin excuses tot heling en herstel zullen leiden.

„Het moet in samenwerking met Suriname en de Antillen bepaald worden, zegt Armand Zunder. „Wij moeten de excuses namelijk accepteren.”

Herstel

En dan: wat gebeurt er nadien? Alle partijen waarmee NRC sprak zien de excuses als een goede eerste stap, waarna het kabinet samen met Suriname en de Antillen aan herstel kan beginnen. Zunder: „De slavernij heeft vandaag de dag nog steeds effecten. Het fonds dat het kabinet bekendmaakte is bedoeld voor bewustwording in Nederland, niet voor herstel. Daar moet nog over gesproken worden.” Nodig zijn, zegt Zunder. „Miljarden.”

Er is een meerderheid voor excuses voor het slavernijverleden in de Tweede Kamer. Maar het lijkt onwaarschijnlijk dat er ook een meerderheid is voor grote bedragen aan herstelbetalingen. Wat als het kabinet díe stap niet wil zetten?

Suzy Römer: „We strijden al meer dan 20 jaar voor excuses en herstel. Voor ons is dit een goede eerste stap in de juiste richting. Als we niet tevreden zijn, dan gaat de strijd gewoon door.”

Lees ook dit interview over Europese landen en excuses voor de slavernij

Pro-Palestijns protest op Mediapark, omdat NOS ‘Israëlisch frame’ zou overnemen

admin
November 26, 2024
0

Actiegroep XR Justice Now, een tak van klimaatgroep Extinction Rebellion, protesteert dinsdagochtend bij het NOS-gebouw op het Mediapark in Hilversum. Ongeveer twintig demonstranten, sommigen gehuld in witte pakken met afdrukken van rode handen erop, scanderen „NOS, schande, bloed aan je handen”. Ook hebben ze spandoeken aan het gebouw opgehangen met de leuzen „NOS stop legitimatie van genocide” en „Taal is niet neutraal”. Drie aan elkaar vastgeketende actievoerders met gezichtsbedekking liggen voor de ingang.

De actiegroep vindt dat de publieke omroep geweld en genocide „legitimeert”, omdat het „klakkeloos” de „Israëlische framing” zou overnemen, zo is te lezen in een verklaring op de Instagram-pagina van de groep. XR Justice Now geeft in de verklaring geen voorbeelden van de gehekelde berichtgeving.

NOS ontstemt

De demonstranten roepen de NOS op om „haar plicht” na te komen door op een „onbevooroordeelde en waarheidsgetrouwe” manier verslag te doen van de situatie in het Midden-Oosten. Ze vinden dat de woordkeuze van NOS-journalisten „direct invloed” heeft op de werkelijkheid.

De NOS is niet te spreken over de actie. “Over onze journalistieke keuzes of ons woordgebruik gaan we altijd graag met iedereen in gesprek. Dit is alleen niet de manier”, laat Giselle van Cann, hoofdredacteur van NOS Nieuws weten. „Ik vind het onaanvaardbaar dat deze demonstranten de toegang tot onze redactie vanochtend blokkeren, en dat mijn collega’s zich onveilig voelen,” zegt ze.

Politie aanwezig

De politie is aanwezig, maar grijpt vooralsnog niet in, schrijft de NOS. Volgens een woordvoerder van de publieke omroep heeft het protest geen invloed op de programmering.

De subgroep van Extinction Rebellion zegt ook de aandacht te willen vestigen op de „systematische Israëlische aanvallen” op journalisten die volgens de actiegroep als „oorlogsmisdaden” moeten worden bestempeld. XR Justice Now had het protest live uitgezonden op Instagram en trok zo’n twintig kijkers.

Politie op twee gevallen na tevreden over optreden tijdens pro-Palestijnse studentenprotesten UvA

admin
November 26, 2024
0

De politie heeft tijdens de studentenprotesten op campussen van de Universiteit van Amsterdam (UvA) afgelopen voorjaar in twee gevallen buitenproportioneel geweld gebruikt tegen pro-Palestijnse demonstranten. Dat concludeert de politie op basis van een intern onderzoek. In het algemeen zou het geweld „goed toegepast” en „uitlegbaar” zijn geweest, schrijft de politie.

In navolging van grootschalige studentenprotesten op campussen in de Verenigde Staten, organiseerden Nederlandse pro-Palestijnse actiegroepen afgelopen voorjaar ook demonstraties in Amsterdam. Zowel op de Roeterseilandcampus als bij Oudemanhuispoort, twee locaties van de UvA, kwamen honderden demonstranten samen met de intentie om daar te overnachten. Ze zetten tenten op, brachten eten mee en wierpen barricades op om de politie tegen te houden. Op beide locaties gebruikte de politie geweld om de demonstranten uiteindelijk weg te krijgen.

‚Naar de grond gewerkt’

In één geval zou een politiemedewerker zijn uitgescholden voor „vuile kankerlijer”, waarna de agent de persoon „naar de grond werkte”. Dat had niet mogen gebeuren, stelt de politie. In het andere geval zou een agent van de Mobiele Eenheid (ME) meermaals een demonstrant hebben geslagen met de wapenstok terwijl die geen kant op kon en geen gevaar vormde. Ook dit vond niet „binnen het wettelijk kader” plaats, oordeelde de hulpofficier van justitie.

In totaal hebben 59 mensen klachten ingediend vanwege het politieoptreden bij de UvA-protesten. In meer dan de helft van de gevallen kwamen die van mensen die de demonstraties niet zelf hadden bijgewoond maar filmpjes hadden gezien. Met die klachten doet de politie niets. De overige klachten, van mensen die fysieke of emotionele schade zeggen te hebben opgelopen, leidden uiteindelijk tot vier aangiften, die het OM nog moet wegen.

De Amsterdamse politiechef Peter Holla schrijft in een brief naar de veiligheidsdriehoek dat hij het betreurt als mensen nog steeds last hebben van het politiegeweld. Hij vraagt ook om begrip voor de agenten. „Agenten zijn bekogeld met stenen en zwaar vuurwerk, werden met brandblussers in hun gezicht gespoten en werden zelfs aangevallen met ammonia.” Tien agenten zijn gewond geraakt, van wie één blijvende tinnitus heeft opgelopen.

Tv-recensie | Laat quizmarathondeelnemers af en toe even op hun rug liggen en naar de wolken kijken

admin
November 26, 2024
0

„Laat de mensen maar leven, als ze dat willen, en daarna doodgaan, ieder op zijn beurt”, schreef Wisława Szymborska in 2002. „Zij, de wolken, hebben met heel dat vreemde gedoe niets te maken.” De woorden van de Poolse dichteres stonden aan het eind van Even lucht (EO) in de wolken geschreven, als een wijsheid die de korte documentaire in perspectief moest plaatsen. De afgelopen twintig minuten waren gevuld geweest met beelden van mensen die op hun rug in de achtertuin, op een grasveld of naast een kippenhok lagen. Op verzoek van de documentairemakers namen ze daar de tijd om midden op de dag hun blik omhoog te keren. Met hun ogen op de wolken vertelden ze waar hun gedachten nu naartoe gingen.

Bij de jonge deelnemers richtten die gedachten zich vooral op de toekomst en alle angsten en verlangens die daarbij kwamen kijken, terwijl de oudere deelnemers veelal terugblikten op het verleden: soms tevreden, soms met spijt. De thema’s die de wolkenkijkers bezighielden varieerden van behapbaar en concreet tot beangstigend groot. Latrelaties en terminale ziektes, vliegvakanties en klimaatverandering. Ik kwam er niet over uit of ik dat troostrijk of juist beangstigend vond: het idee dat je die dromen en zorgen met zo veel mensen deelt. En dat het de wolken die aan je voorbijtrekken uiteindelijk worst zal wezen hoe veel van je dromen en nachtmerries werkelijkheid worden.

Omdat maandag me wat vroeg leek voor een existentiële crisis ruilde ik de wolken in voor SBS6 (in jargon noemen we dit ook wel een ‘vibe shift’). Daar is sinds vorige week iedere avond Lotto De Quizmarathon (Talpa) te zien – of, in de woorden van presentator Rob Kamphues: „Het grootste quizevenement uit de Nederlandse tv-geschiedenis”, bestaande uit „zo’n 32 uur lang alleen maar quizen, quizen en nog eens quizen, met een selectie van de meest fanatieke quizfanaten .” Die quizfanaten nemen de uitdaging ontroerend serieus en worden behandeld als ware artiesten. Niet alleen kunnen ze backstage gebruikmaken van „speciale faciliteiten”, waaronder een ijsbad, een hometrainer en een doos Trivial Pursuit; ze mochten van tevoren ook een rider (wensenlijst) inleveren met „etenswaar die goed is om supergefocust de 32 uur durende marathon door te komen.” Zo kan het dat ze tussen de quizrondes door met een verhit hoofd de coulissen inlopen terwijl ze dingen zeggen als: „Het is nu tijd voor de hummus.”

Spijtig is het wel dat de marathon is opgeknipt en uitgesmeerd over meerdere weken. Dat geeft je als kijker de gelegenheid om je avond na avond iets slechter te voelen over je groeiende ongeduld. Want geef toe: je kijkt niet voor de triviafeitjes. Je kijkt omdat je wil zien hoe lang het duurt voor de hummus uitwerkt en de eerste uitgeputte quizfanaat van de hometrainer dondert.

Slaaptekort

Misschien dat de bedenkers van het format voorvoelden dat veel kijkers om die reden pas bij de laatste afleveringen aanhaken, als het slaaptekort van de kandidaten het best zichtbaar wordt. Dat dat de reden is voor het extra drama-element dat ze hebben toegevoegd: de kandidaten delen zich steeds op in twee teams, en aan het eind van elke ronde stemt het verliezende team een van de eigen leden weg. Het weggestemde lid mag dan weer zelf een ander teamlid aanwijzen om het tegen op te nemen in een duel. Wie verliest, vertrekt.

Al dat gehannes met messen in ruggen leidde in aflevering één al tot betraande oogjes bij de weggestemde deelnemer. Zo’n deelnemer zou je eigenlijk ook even buiten op zijn rug moeten leggen, vind ik. Voor een beetje perspectief. „Laat de mensen maar quizzen, als ze dat willen”, zou je tegen hem moeten zeggen; „en daarna weggestemd worden, ieder op zijn beurt. Zij, de wolken, hebben met dat hele vreemde gedoe niets te maken.”

Luister naar