De lidstaten van de Europese Unie hebben vrijdag ingestemd met heffingen op de invoer van Chinese elektrisch auto’s. Met het Duitse ‘nee’, dat donderdag onverwacht werd aangekondigd, waren er vijf lidstaten tegen de heffingen, maar dat was zoals verwacht niet genoeg om het voorstel te blokkeren. Daarmee is een handelsoorlog tussen de EU en China een stap dichterbij: het Aziatische land heeft al regelmatig gedreigd met tegenmaatregelen.
De stemming gold overwegend als formaliteit – de heffingen zijn deze zomer al ingevoerd – maar de positie van Duitsland maakte de kwestie toch nog gevoelig. In de Duitse regeringscoalitie bestaat al langer een meningsverschil over de heffingen, waarvan de uitkomst onzeker was. Het leek er lang op dat het land zich zou onthouden van stemming.
Dat het land tegenstemt, is een duidelijk signaal van bondskanselier Olaf Scholz naar China én de Duitse auto-industrie. Scholz, van de sociaal-democratische SPD, is tegen de heffingen: hij vreest tegenmaatregelen richting Duitse autofabrikanten in China, die daar erg veel geld verdienen. De grote namen van de Duitse auto-industrie, zoals BMW en Volkswagen, verkeren in een crisis en zijn tegen de heffingen. Scholz wil net als zij geen risico’s nemen, maar zijn coalitiepartners van de Groenen waren vóór een hardere opstelling richting China.
Scholz maakte donderdagavond laat duidelijk dat hij hen zou overrulen, ofschoon al duidelijk was dat dit weinig effect zou hebben op de uitkomst van de stemming. Hij greep daarvoor naar een weinig gebruikte bevoegdheid die hij als bondskanselier heeft om coalitiepartners bij een besluit buitenspel te zetten.
Op de uiteindelijke stemming had dit weinig effect. Een jaar nadat president van de Europese Commissie Ursula von der Leyen aankondigde een onderzoek te starten naar Chinese staatssteun voor elektrische auto’s, zijn de importtarieven definitief een feit. Ze waren deze zomer al voorlopig ingegaan, maar nu blijven ze in principe de komende vijf jaar van kracht.
Grondslag voor de heffingen, die verschillen per autofabrikant en kunnen oplopen tot bijna vijftig procent, zijn de miljardensubsidies die de Chinese regering de afgelopen decennia heeft verstrekt aan autofabrikanten. Hierdoor zijn de elektrische auto’s van merken als BYD, MG en SAIC relatief goedkoop. Grote delen van de Europese auto-industrie, met name de Franse en Italiaanse, zijn voor de importtarieven. Hun aanwezigheid in China is beperkt, en zij vrezen de oneerlijke concurrentie van de Chinese merken.
Naast Duitsland stemde onder meer Slowakije en Hongarije tegen de heffingen. Spanje onthield zich, net als een aantal andere landen, van stemming: Madrid vreest tegenmaatregelen vanuit China voor Europees varkensvlees. Het land had eerder al opgeroepen tot meer onderhandelingen met China. Nederland stemde voor de heffingen.
Alle ogen gericht op Beijing
Nu de heffingen definitief van kracht worden, zijn alle ogen gericht op Beijing. Formeel gezien lopen er nog gesprekken tussen de EU en China om tot een akkoord te komen, bijvoorbeeld over een minimumprijs voor elektrische auto’s. Maar China heeft tegelijkertijd al een aantal onderzoeken aangekondigd naar dumping van Europese producten in China, zoals varkensvlees.
„Dit kan de eerste stap zijn in een handelsrelatie met veel meer botsingen”, zei econoom François Chimits van denktank MERICS tegen Europese nieuwssite Politico. „De bal ligt nu bij Beijing.”
De powerplay van Scholz binnen de coalitie kan in Duitsland op veel kritiek rekenen – en doet de spanningen in de toch al fragiele regering groeien. Econonomieminister Robert Habeck, van de Groenen, zei direct na bekendmaking van het Duitse standpunt tegen Handelsblatt dat hij zich van stemming zou hebben onthouden. Hij benadrukte dat de EU sterk en verenigd moet handelen. „China snapt duidelijke taal, en zwaktes weet het uit te buiten.”
De krant zelf sprak in een commentaar van een „strategie met immense risico’s”. Duitsland blijft zichzelf voortdurend sterk afhankelijk maken van China, aldus de krant.
Lees ook
‘Duitsland maakt zich veel te afhankelijk van China’
