Een interview dat uitloopt op een half uur gegiechel en piemelgrappen is niet waar je op hoopt als je de legendarische filmmaker Ethan Coen spreekt. Passend is het wel. In zijn nieuwste film Drive-Away Dolls worden twee lesbiennes achternagezeten door boeven, nadat ze per ongeluk een geheimzinnig koffertje in bezit kregen. Er volgt een roadtrip waarin dildo’s een mysterieuze rol vervullen. Vol met ‘vieze grappen’ en seks, heel veel seks.
Het is de eerste fictiefilm die Ethan Coen zonder zijn broer Joel maakte. Als de gebroeders Coen waren ze een merknaam, met zowel succesvolle publieksfilms (True Grit) als invloedrijke cultfilms (The Big Lebowski). Ze wonnen vier Oscars – drie voor No Country for Old Men, één voor Fargo. Maar sinds 2019 zijn ze ‘uit elkaar’. Ethan had er „geen lol meer in”, filmmaken was meer „een baan geworden” dan hem lief was. Joel ging alleen door: hij maakte een zware, briljante, theatrale verfilming van Shakespeares Macbeth. Ethan zat stil.
Zijn sabbatical werd een gedwongen isolatie in de pandemie. Plots was hij hongerig om ook maar íéts te doen. Vanuit zijn huiskamer maakte hij samen met zijn echtgenote Tricia Cooke een documentaire over zanger Jerry Lee Lewis: Trouble in Mind. Dat smaakte naar meer. In 2022 pakten hij en Cooke het scenario op van Drive-Away Dolls, dat ze twintig jaar eerder schreven „om tijd met elkaar door te brengen”.
Lees ook
De recensie van ‘Drive-Away Dolls’
Drive-Away Dolls draait om lol. Niet alleen de lol die de filmkijker ermee heeft, maar vooral de lol die Cooke en Coen ermee hadden. ‘Serieuze Cinema’ was niet het doel. Soms draait een scène 45 graden op zijn kant, en rijdt-ie – inclusief autogebrom – het beeld uit, bij wijze van overgang naar de volgende scène. Anderhalf uur vraag je je af: Is dit goed, of belachelijk?
„We baseerden de film op de B-films en pulpfilms uit de jaren zestig en zeventig”, zegt Tricia Cooke tijdens een persdag via videoverbinding, met Coen, Cooke en hoofdrolspeelsters Margaret Qualley (Once Upon a Time… In Hollywood) en Geraldine Viswanathan (Cat Person). „Films van John Waters, Russ Meyer, Doris Wishman – sexploitation-films zoals Faster, Pussycat! Kill! Kill!. Films met een hoog tempo en een obsessie met auto’s, over sterke vrouwen in een seksuele wereld.” Coen: „Dat soort films – ook Blaxploitation en ordinaire noir-films – hebben een vrijheid, nonchalance en lol die verfrissend is.”
Faster, Pussycat!
Drive-Away Dolls speelt zich af in de late jaren negentig, en is gebaseerd op ervaringen van Cooke in lesbische bars in New York. Cooke valt, hoewel ze is getrouwd en samenwoont met Coen, op vrouwen – ze hebben beiden andere partners. Volgens Margaret Qualley, die de seksgeobsedeerde Jamie speelt, is de film een liefdesbrief van Coen aan zijn vrouw: „Hij maakte de film zowel mét haar als voor haar.”
Het idee voor de film ontstond twintig jaar geleden in een bar. Cooke verzon de titel: Drive-Away Dykes – ‘Wegrijdende potten’. „De rest van de film bedachten we daaromheen”. Het Jamie-personage – positief, ongrijpbaar, altijd bezig met seks – is gebaseerd op een vriendin van Cooke: „promiscue, balls to the wall, een vrije geest”. De bekrompen Marian „is waarschijnlijk gebaseerd op Ethan”. De titel werd later veranderd in Drive-Away Dolls – dat zou minder beledigend zijn. Coen legt de schuld bij „bekrompen studiobonzen”.
Coen: „Het is jammer maar waar dat er tegenwoordig dingen zijn waarover je geen grappen meer mag maken. Ik hoop dat het verfrissend is voor filmgangers dat wij mensen zijn die dat níks uitmaakt.” Cooke: „Meestal dan.” Coen: „Ja, meestal dan. Dit was het type film waar we al om lachen als we erover praten. We voelden ons bevrijd.” Cooke: „Als je eenmaal begint met puberale grappen maken, kan je niet meer stoppen.”
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data111910682-094f4a.jpg|https://images.nrc.nl/kQEV7v2oReP5h5KD9UT7duZSGUs=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data111910682-094f4a.jpg|https://images.nrc.nl/enxbXtgO-zWOe9mcCQoYew7cOFI=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data111910682-094f4a.jpg)
Officieel is Coen ‘de regisseur’ en Cooke co-scenarist. „Maar om eerlijk te zijn”, zegt Coen. „Die namen zijn kunstmatig. Zoals ik met Joel deed, zijn we beiden regisseur, scenarist en editor. We vroegen ons niet af: ‘Is dat een montagevraag of een scenariovraag?’ We maakten gewoon een film.”
Die vrije werkwijze gold echter niet voor de acteurs. Het scenario was dichtgetimmerd, doorspekt met de typische, droge Coen-humor. Geraldine Viswanathan noemt het scenario: „Briljant. Normaal probeer je in komedie de grappen te verbeteren. Nu probeerden we het gewoon niet te verpesten.”
Zoals in films van de gebroeders Coen, zit ook Drive-Away Dolls vol met grote acteurs, vaak in heel kleine rolletjes. Pedro Pascal (The Last of Us) wordt na vijf minuten onthoofd. De Oscar-genomineerde Colman Domingo (Rustin) speelt een boef. Matt Damon is een huilerige senator. En superster Miley Cyrus zit maar enkele fragmenten in de film. Hoe kregen ze Cyrus zover om zó kort in zó’n film te spelen?
Coen: „Dat heeft te maken met haar grote interesse in penissen.” Hij blijft stil. Even later neemt Cooke het over: „We waren fans van haar werk als zangeres en actrice, en wisten dat ze liefdadigheidswerk doet voor de lhbti-gemeenschap.” Coen: „Pas later kwamen we erachter dat een hele kamer in haar huis volstaat met penissen, dildo’s en fallussen. Miley zei: ‘Wist je dat niet? Ze hebben erover geschreven in Town and Country Magazine!’”
Maar „het hart en de ziel” van de film zijn Margaret Qualley en Geraldine Viswanathan zegt Cooke. „Er is geen film zonder die twee. Ze brachten het tot leven. En daarbij, niet iedereen is bereid dingen te zeggen als: ‘Ik wil de liefde bedrijven met de penis van de senator.’” Coen: „En met zo veel toewijding! Ze begrepen de film. Dat klinkt makkelijk. Maar geloof me: de meeste acteurs begrijpen het niet en dat zie je direct.”
Voor Viswanathan en Qualley was het soms toch even slikken, Qualley: „Vooral bij die scène met die dildo. Maar dan moet je gewoon zeggen: fuck me, daar gaan we!”
Waarom deden ze dan toch mee? Qualley: „Ik weet al wat Geraldine gaat zeggen: ‘Ik leef, eet, slaap en adem pikken.’” Viswanathan: „Dat is precíés wat ik wilde zeggen. Ik ben gewend aan komedies met ‘vieze humor’. In veel van mijn films staan penissen centraal. Het is mijn poolster, zo je wilt.”
Is de film nog meer dan uitgebreide onderbroekenlol? Journalisten die vragen naar de sociaal-maatschappelijke betekenis van de film, krijgen het deksel op de neus. Bijvoorbeeld: was er behoefte aan een onserieuze lesbische film? Cooke: „Toen we de film schreven, was er een tekort aan lesbische films die níét in dood of tragiek eindigde. Nu is dat niet meer. Dus ik weet niet of deze film een gat opvult voor iemand anders dan mijzelf.” Coen: „Misschien is er een publiek dat snakt naar domme, puberale homofilms?”
Of neem een terugkerend motief in de film: auteur Henry James. Meerdere personages lezen zijn werk. Dat móét iets betekenen, toch? Coen begint te lachen: „James is een ‘moeilijke’ schrijver. We wilden Marian neerzetten als een serieus en cerebraal iemand door haar Henry James te laten lezen.” Hij begint harder te lachen. „En het is ook een makkelijke grap. Colman Domingo leest The Golden Ball – hét moeilijkste Henry James-boek. Dat beeld!” Hij zucht: „We vinden de kleine dingen grappig.”
Margaret Qualley komt met verlossing: „Een deel van de wond van queer-mensen is geheeld. Er zijn films over uit de kast komen, over homo zijn in een moeilijke situatie. Deze film víért de lesbienne. Hij is belangrijk onbelangrijk.”
