Elon Musk kan vooralsnog doorgaan met zijn omstreden loterij, waarbij hij dagelijks 1 miljoen dollar uitlooft aan een kiezer in één van de zeven cruciale swing states bij de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Dat heeft een rechter in Philadelphia donderdag bepaald.
De multimiljardair en prominente Trump-aanhanger moest donderdag voorkomen bij de rechtbank in de staat Pennsylvania wegens zijn omstreden initiatief, maar hij kwam niet opdagen. In plaats daarvan werd het proces direct verdaagd, na een verzoek van zijn juridische team om de zaak te verplaatsen naar een federale rechtbank.
Sinds half oktober geeft Musk via zijn fondsenwerver America PAC elke dag 1 miljoen dollar aan een kiezer in één van de zeven cruciale swing states – Pennsylvania, Michigan, Wisconsin, Georgia, North Carolina, Arizona en Nevada – die als kiezer geregistreerd staat en een petitie ondertekent.
Dat is een „illegale loterij” met als doel „kiezers te beïnvloeden”, volgens openbaar aanklager van Philadelphia Larry Krasner. Hij spande maandag een rechtszaak aan tegen America PAC en Musk op basis van wetten van Pennsylvania. De hoorzitting zou vrijdag plaatsvinden, maar werd een dag vervroegd.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data123816864-a9975f.jpg|https://images.nrc.nl/cEu4JlgVxd3PvCFslgyQz0xJ9Ik=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data123816864-a9975f.jpg|https://images.nrc.nl/O0zY-ImNfSs-Cvo8NPFOuqErl0s=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data123816864-a9975f.jpg)
Maar zo’n drie kwartier na aanvang trad het juridische team van Krasner al naar buiten. In plaats van op te dagen hebben Musk en America PAC juridische stappen ondernomen om de zaak naar het federale hof te verplaatsen, lieten de juristen weten. Dat lijkt bovenal een vertragingstactiek: terwijl federale rechters bekijken of ze de zaak aannemen, ligt het proces in Philadelphia stil – en kan Musk voorlopig doorgaan met zijn loterij. Het is onwaarschijnlijk dat dat voor de verkiezingen van komende dinsdag verandert.
Musk liet eerder al weten dat hij de aantijgingen ontkent. Volgens hem draait de weggeefactie slechts om een petitie om de Amerikaanse Grondwet te steunen. Deelnemers moeten een petitie invullen die hen vraagt de Amerikaanse grondrechten voor wapenbezit en vrijheid van meningsuiting te onderschrijven. Voor het invullen krijgen ze honderd dollar, is de belofte, en daarnaast maken ze dagelijks kans op de hoofdprijs van 1 miljoen dollar. Volgens critici probeert Musk ermee te bereiken dat meer Republikeinen zich registreren om te gaan stemmen, om zo de opkomst voor Trump te vergroten.
Lees ook
Musks loterij voor kiezers ondermijnt de democratie
Maar de beloningen zijn alleen bedoeld voor deelnemers uit swing states die ingeschreven staan om te stemmen bij de komende verkiezingen – en dat maakt het mogelijk strafbaar, suggereerden rechtsgeleerden in Amerikaanse media. America PAC kreeg al na enkele dagen een waarschuwing van het Amerikaanse departement van Justitie, maar dat heeft verder vooralsnog geen juridische stappen ondernomen.
De spanningen rond het omstreden initiatief van Musk lopen hoog op: Krasner kreeg naar aanleiding van de aanklacht een stortvloed aan antisemitische haatberichten over zich heen. De aanklager, een Democraat, werd gedoxed en bedreigd na een retweet op X van Elon Musk. Krasner zou partijdig zijn. Hij vroeg de rechter de hoorzitting extra te beveiligen.
Aanklager Larry Krasner kreeg na de aanklacht een stortvloed aan antisemitische haatberichten over zich heen
Weggeefacties rond verkiezingen liggen juridisch gevoelig; bedrijven krijgen voor veel minder een tik op de vingers dan voor het weggeven van miljoenen dollars. In 2008 kreeg ijsjesmerk Ben & Jerry’s een waarschuwing voor het plan gratis ijsjes uit te delen aan stemmers op verkiezingsdag – dat zou al beïnvloeding van kiezersgedrag zijn.
Begin oktober gaf America PAC al 47 dollar per deelnemer aan een gelijksoortige petitie. Daar ging het met name om het verzamelen van gegevens van mogelijke stemmers, en dat is legaal, zei een rechtsgeleerde toen tegen The New York Times.
Elon Musk heeft America PAC opgezet om zelf campagne te voeren voor Trump. Hij heeft minstens 118 miljoen dollar aan America PAC gedoneerd, volgens de non-profit voor overheidstransparantie OpenSecrets.
Van deur tot deur
Met dat geld adverteert America PAC voornamelijk van deur tot deur in swing states. Musk zit zelf niet in het bestuur van zijn super-fondsenwerver, maar hij is volledig betrokken bij de activiteiten ervan, zeggen twee anonieme betrokkenen tegen The Washington Post.
Musk staat bovendien zelf in het middelpunt van de aandacht bij de promotie van Trumps kandidatuur. In oktober begon hij zelf een tour in Pennsylvania om Trump te promoten. De eerste cheque van de weggeefactie gaf Musk op het podium zelf weg aan een verraste aanwezige van zijn eerste optreden. „Vanaf nu tot de verkiezingen, geven we elke dag een miljoenenprijs weg”, kondigde hij aan.
IJsjesmerk Ben & Jerry’s kreeg in 2008 een waarschuwing voor het plan gratis ijsjes uit te delen aan stemmers op verkiezingsdag
Trump kan in ieder geval zijn handen aftrekken van wat Musk of America PAC doet. Het is een zogeheten ‘Super Politiek Actiecomité’, en zo’n organisatie moet zelfstandig campagnevoeren en mag niet strategisch overleggen met het campagneteam van een presidentskandidaat. Volgens critici is die voorwaarde makkelijk te omzeilen. Super PACs maken bijvoorbeeld hun strategie gewoon bekend aan alle geïnteresseerde partijen via memo’s en mailing-lijsten.
De lijntjes zijn bovendien erg kort. Trump heeft Musk een voorzitterschap bij een commissie tegen overheidsbemoeienis beloofd als hij president wordt. Musk verschijnt zelf regelmatig op het podium bij verkiezingsbijeenkomsten van Trump, zoals die eind oktober in New York.
Een deelnemer van de petitie uit het stadje Holland, Michigan, ziet in ieder geval geen adder onder het gras. Hij is sinds 28 oktober miljonair. Hij toonde de symbolische megacheque op zijn veranda aan de cameraploeg van een lokaal televisiekanaal. ‘America PAC’ prijkt in vette letters tussen twee Amerikaanse vlaggen. „Best wel geweldig om in de prijzen te vallen voor iets wat ik toch wel zou hebben gedaan”, zei hij.
Lees ook
Waarom Elon Musk alle reden heeft om zowel Trump als Poetin te ondersteunen
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data124073228-dc8801.jpg|https://images.nrc.nl/3Ejq_Usp3VUbieZya2FeAydEhsU=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data124073228-dc8801.jpg|https://images.nrc.nl/IuiViZ5hjoq7Gmjya4iKkrbI6jo=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data124073228-dc8801.jpg)
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data124073198-f6aa58.jpg|https://images.nrc.nl/ml-_BnfHy7VKy9AUuF3K1mmYuqE=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data124073198-f6aa58.jpg|https://images.nrc.nl/sAQgXN2Zk5k1-3sKTV-3kDTCOKo=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data124073198-f6aa58.jpg)
