Eigen liedjes, eigen stijl, eigen geluid – de heilige drie-eenheid van de Nederlandse popopleidingen

Posted on May 17, 2024 by admin

Op een open dag in december vertelt Jack Pisters, directeur van de popafdeling van het Conservatorium van Amsterdam (CvA), wervend over muzikanten die „binnenkomen als Dave Grohl” – de voorman van de rockband Foo Fighters – en „weggaan als dj”. Niet dat de zaal, die uitpuilt van scholieren met muzikale ambities, veel aanmoediging nodig heeft.

Een paar maanden later, in april, beginnen de audities voor de opleiding. Twee jongens met armen vol gitaren en versterkers lopen door de gangen van het grote betonnen gebouw van de popafdeling in Amsterdam-Oost, op zoek naar het auditielokaal.

In de lerarenkamer bespreken Pisters en andere docenten even later de resultaten: de een speelt „waanzinnige Americana”, de ander moet nog even oefenen.

De opleiding krijgt zo’n 400 aanmeldingen per jaar. Op basis van ingestuurde liedjes mogen 200 kandidaten auditie doen van wie er ongeveer 27 worden aangenomen. Sommigen worden ter plekke afgewezen, Pisters kan dat inmiddels op een „aardige manier”.

Auditie doen met een liedje van een ander is niet de bedoeling

Twintig jaar geleden richtte Jack Pisters de popopleiding van het CvA op. Kort daarvoor was de Rockacademie in Tilburg geopend. Na Amsterdam volgden de Herman Brood Academie in Utrecht en opleidingen in Leeuwarden, Haarlem, Enschede.

Bekende artiesten van deze opleidingen zijn S10, Lil’ Kleine, Martin Garrix (Herman Brood Academie, Utrecht), Froukje (Conservatorium Rotterdam), Flemming, Krezip, Danny Vera (Rockacademie, Tilburg), Jett Rebel, Tamino, Wies, Jungle By Night (CvA).

Tot 2003 kon een popzanger, -drummer of -gitarist in Amsterdam alleen terecht op de klassieke afdeling van het conservatorium of bij de jazzafdeling, waar het vooral draaide om de virtuoze uitvoering van het bekende jazz-repertoire. Dat zegt Pisters, die in de jaren tachtig zelf jazzgitaar studeerde op het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. Hij zou later onder andere spelen in de band van Anouk, en ondertussen schaafde hij aan een plan voor een popafdeling. De focus moest liggen op zelfgeschreven repertoire en originaliteit – het fundament van de popmuziek.

Zijn ideaal was de sfeer van de Londense muziekscene aan het eind van de jaren zestig, gecombineerd met een muzikale vakopleiding. „In Londen had je destijds ook geen popopleiding. In plaats daarvan gingen Mick Jagger, Jeff Beck en Eric Clapton naar de kunstacademie, een broedplaats waar jonge mensen hun creatieve ideeën uitwisselden. ’s Avonds oefenden ze hun liedjes in de vele bars en clubs in de buurt, waar ze konden experimenteren met stijlen en bezetting. Datzelfde doen onze studenten nu hier.” Hij wijst richting de ruime lokalen. „Hier kunnen ze onbeperkt spelen, uitwisselen, onderzoeken.”

Een ‘freestyle’ van een groep rappers op de Herman Brood Academie.

Iedereen dezelfde stijl?

Inmiddels melden zich bij de opleidingen meer kandidaten dan ze kunnen aannemen. Maar destijds waren de reacties op de nieuwe popopleidingen gemengd: een aantal popliefhebbers meende dat je pop niet kunt leren op school, omdat pop draait om authenticiteit. Bovendien zou er, zo werd gezegd, een generiek soort muzikant ontstaan omdat iedereen dezelfde stijl aanleert.

De laatste jaren was in de Nederlandse popmuziek een opmerkelijke trend te zien: er is een bijzonder snelle doorstroom van beginnende artiesten naar grote podia en een groot publiek. Verschillende factoren droegen hier aan bij. Door de nasleep van corona waren er minder Amerikaanse en Britse artiesten in het clubcircuit. Maar de aanwas van succesvolle Nederlandse popmuzikanten hangt wellicht ook samen met de vruchtbare bodem die popopleidingen de afgelopen twintig jaar hebben gelegd. Want artiesten die binnen enkele jaren doorgroeien van het buurthuis naar Ziggo Dome zoals tieneridool Antoon, of Froukje, die nog voor ze een debuutalbum uithad al de Afas Live uitverkocht – dat kwam in de Nederlandse popmuziek niet eerder voor.

De popopleidingen leiden niet alleen zangers en bandleiders op, maar zorgen ook voor een reservoir aan begeleiders. Wie nu een live-band nodig heeft, kan putten uit een groot aantal muzikanten dat vakkundig basgitaar of piano speelt én discipline aangeleerd heeft gekregen. De zes muzikanten van discorockgroep Son Mieux volgden een popopleiding, net als de vier bandleden van Antoon. Ook anarchistisch klinkende artiesten werven uit het aanbod van conservatoria, zoals gitarist Franti Maresová en toetsenist Abel Tuinstra bij Personal Trainer.

Achter de schermen bij een freestyle van de studenten aan de Herman Brood Academie.

Rappen in Utrecht

De Herman Brood Academie (HBA), een mbo-school aan de buitenrand van Utrecht, heeft nu zo’n 500 leerlingen. Hier ontmoette Antoon, alias van Valentijn Verkerk, een paar jaar geleden leraar Twan van Steenhoven (‘Big2’ van The Opposites), met wie hij een samenwerking begon.

Op een middag, eind april, organiseert Suzanne Olsthoorn, docent marketing en sociale media, naast de garderobe in de hal van de HBA een ‘freestyle’ van een groep rappers. De tweedejaars studenten improviseren, zichzelf begeleidend met gebons op de lockerkasten. Ze lachen, slaan op elkaars schouders en rappen om de beurt een regel. ‘NRC’ rijmt op ‘NFT’ en ‘met je mee’. Het resultaat wordt gefilmd door pupillen van de afdeling Music Industry Professional en gepost op Instagram ter promotie van zichzelf en de artiesten.

Beneden in het performancelokaal bouwen studenten ondertussen een podium op. Mika Venrooy (21) geeft aanwijzingen: de dj in het midden, een ledstrip daar, het projectiescherm erachter. Venrooy studeert voor vj, ‘visual jockey’, die lichteffecten en beeldschermen regelt tijdens optredens. Morgen zal ex-leerling dj Merow hier haar debuutalbum presenteren, dat uitkomt op het platenlabel van Martin Garrix.

Een van de docenten, die tevens bassist is, moest laatst vervanging regelen toen hij met
zijn band op tour ging in Tsjechië

Net als veel andere mbo- en hbo-scholen in het land biedt de HBA ook de keuze voor een ondersteunend beroep, zoals manager of technicus. Hier worden vakken als podiumtechniek, marketing of evenementenorganistie gedoceerd. Daarmee leveren de opleidingen nóg een steunpilaar onder de Nederlandse muzieksector: bekwame technici, organisatoren en managers die meehelpen om het popcircuit op een professionele manier te laten draaien.

Een korte rondgang langs de popscholen maakt duidelijk dat eigen creativiteit een kernwaarde is. Vandaar dat auditie doen met covers van andermans werk niet de bedoeling is. Eigen liedjes, eigen stijl, eigen geluid – de heilige drie-eenheid.

Zo wordt tegenwicht geboden aan de verdenking van twee decennia geleden, dat alle muzikanten hier dezelfde stijl zouden aanleren, zegt Pisters. „Beïnvloeding is een kwetsbaar proces, daar zijn we ons van bewust. We willen in die vier jaar de scherpe randjes er niet af halen. Integendeel, we selecteren op persoonlijkheid”

Leerlingen krijgen vrijheid om zich te bekwamen en te experimenteren. „We zien het vaak genoeg: iemand komt binnen als drummer en vertrekt als dj. Of komt als folkzangeres en doet examen als hyperpopdiva.”

Vierdejaars studenten aan de popopleiding van het Conservatorium van Amsterdam repeteren voor hun examen.

Repeteren voor het examen

Op een woensdagochtend geeft coördinator Elske van der Linden een rondleiding door het gebouw van de popafdeling van het CvA. Het is begin mei, de examenoptredens naderen. Links en rechts in de gangen zijn deuren met een raampje waarachter druk gerepeteerd wordt. In het hoeklokaal staan in een carré zes drumstellen, waar zes studenten synchroon op slaan, aangevoerd door de leraar.

Bij de selectie van leraren wordt gelet op verscheidenheid en praktijkkennis, zegt Van der Linden. Allerlei muzikanten geven hier les, mensen van Jungle By Night, Personal Trainer, De Staat. Soms moet de leraar op tournee, en dat heeft gevolgen voor het lesrooster, zegt ze. Zo regelde Darek Mercks, bassist van indierockgroep Pip Blom, laatst vervanging. „Hij ging op tour in Tsjechië.”

Vanaf het derde jaar worden buitenschoolse activiteiten hier gestimuleerd: optreden in clubs, muziek opnemen, jezelf presenteren op Spotify en YouTube. Veel artiesten spelen in het najaar tijdens de Popronde, een reizend festival voor nieuw talent waar ook labelmanagers en boekingsbureaus komen kijken, om de nieuwe aanwas te peilen. De eindexamen-optredens, deze maand, zijn nu belangrijk; ook daar zullen talentscouts tussen het publiek staan.

Van der Linden duwt een zware deur open waarachter trio xCelia zich voorbereidt op zijn examenconcert, half mei. De groep speelt puntige elektronische rocknummers. Terwijl de toetsenist met zijn haar de maat zwaait en voorvrouw Carlotta Buyst met felle stem uithaalt, luistert leraar Vedran Mircetic aandachtig naar de uitvoering.

„In het refrein leek me de basdrum eerst te kort en later te lang”, zegt Mircetic na afloop. „Misschien moet hij er tussenin vallen, dat is lekkerder voor de groove.”

Mircetic is gitarist van rockgroep De Staat, waar hij zich ook bezighoudt met produceren en arrangeren. Tijdens de lessen aan jonge muzikanten let hij op wat hij zegt. „Ik concentreer me vooral op de arrangementen. Ik zeg bijvoorbeeld ‘probeer dit eens’ of ‘klopt hier de sound wel helemaal?’. Met songschrijven bemoei ik me niet. Dat moeten ze straks ook zelf doen.”

Vierdejaars studenten aan de popopleiding van het Conservatorium van Amsterdam repeteren voor hun examen.

Sommige leerlingen die op school een band vormden voor projecten, zetten de samenwerking na het examen voort. Carlotta Buyst (22) hoopt na het eindexamen met deze drummer en toetsenist verder te gaan als xCelia. Voor hun examen-optreden hebben ze een flink aantal „industrie-mensen” uitgenodigd, zegt ze. „We hebben grote ambities.”

Zo verging het de Nederlandstalige groep Wies, die tegenwoordig zalen uitverkoopt en op de grote festivals speelt. In een Amsterdams koffiehuis vertelt zangeres/gitarist Jeanne Rouwendaal (28) hoe de groepsleden elkaar ontmoetten op het CvA. „Het begon tijdens een project over Nederlandstalige muziek waar we ons verdiepten in het werk van Spinvis en Eefje de Visser. Ik werkte samen met bassist Tobias Kolk en toenmalig drummer Dan Huijser en we merkten dat tussen ons iets bijzonders ontstond. In het derde jaar waren we zo enthousiast over ons tentamen-optreden dat we besloten: we gaan door als Wies.”

Niet iedereen zal uiteindelijk carrière maken als muzikant op het podium. Op de opleidingen zijn er lessen in lesgeven, zodat de muzikanten ook op muziekscholen kunnen werken, en leerlingen worden geschoold in toegepaste muziek voor film of commercials. Er zijn gastlessen door medewerkers van bureaus voor reclamemuziek.

Johanneke Kranendonk is sinds tien jaar docent zangtechniek en studiecoördinator op de Herman Brood Academie. Ze vertelt dat ze nadenkt over de boodschap die ze de studenten meegeeft. „Muziek is meer dan uitverkochte zalen. Ik ben trots op onze succesvolle ex-studenten, maar minstens zo trots op mensen die een eigen muziekschool oprichten, of bezig zijn met mooie projecten die misschien minder media-aandacht trekken, maar in mijn ogen even waardevol zijn.” Meer dan op roem of succes hoopt ze dat „het vieren van muziek een duurzame plek in het leven” van de leerlingen krijgt. Ze lacht. „Maar zo denken ze er zelf niet over, hoor. Zij dromen groot.”

Opinie | NSC, Nieuw Sociaal Geknakt

admin
November 23, 2024
0

In de praktijk heeft de kiezer vaak ongelijk. Volgens het cliché is het omgekeerd, maar bekijk alle nieuwe politieke partijen sinds de eeuwwisseling en zie het resultaat. Ik maakte een lijst en kwam tot zestien nieuwe partijen die sinds 2000 door professionele media en opiniepeilers relevantie werden toegekend.

Leefbaar Nederland, de LPF, de Partij voor de Dieren, Trots op Nederland, 50Plus, Forum voor Democratie, Volt, Nieuw Sociaal Contract, etc.

Vaak gevormd uit betrokkenheid bij de democratie: burgerzin. Ze debatteerden onderling, schreven beginsel- en verkiezingsprogramma’s, ze presenteerden hun leider – Pim Fortuyn, Peter R. de Vries, Rita Verdonk, Pieter Omtzigt, etc.

Daarna volgde doorgaans een periode van populariteit – meestal alleen in peilingen, soms ook op verkiezingsdag. Vervolgens zakten ze weg in een complex van onderlinge kift, zelfoverschatting of, meestal het belangrijkste, een gebrekkig inzicht in de democratische praktijk.

Democratie is aan de tekentafel eenvoudiger dan in de werkelijkheid. Zorgvuldig geformuleerde idealen botsen er op die van anderen. En democratische gezindheid kan ook ongemakkelijke conclusies oproepen: zie de NSC-Kamerleden die na de uitslag vorig jaar, hoewel hun partij een gedoogrol wilde, moesten aanzien dat de PVV aanstuurde op regeren met NSC.

Stapjes

Je las het in het oprechte interview dat de opgestapte Rosanne Hertzberger (NSC) aan NRC-collega Guus Valk gaf. Zij had weinig tot niets met de wereld van Wilders. Maar zij is ook democraat. „Hadden wij tegen Nederland moeten zeggen: wij gaan onder geen beding met de PVV samenwerken, ondanks haar grote democratische mandaat?”

Zo vrat de democratie aan haar wereldbeeld. „Kunnen we het niet tóch proberen, met rechtsstatelijke waarborgen, met goede afspraken vooraf? Het is een proces van acceptatie geweest, het is in stapjes gegaan. Ook bij mij.”

Het veranderde de culturele afstand tussen beide partijen niet. NSC-oprichter Omtzigt noemde eerder zijn katholieke achtergrond „een bron van inspiratie”. Het populisme van Geert Wilders is altijd volmaakt atheïstisch geweest. Voor politiek gewin is wat hem betreft vrijwel elke normoverschrijding een optie.

Omtzigt wist het uit eigen waarneming. Maar ook hij zette de stapjes die Hertzberger zette. Zo gebeurt het nu dat de man die als CDA-Kamerlid in 2010-2012 ervoer dat het CDA door de samenwerking met de PVV in crisis raakte, nu ervaart dat NSC door de samenwerking met de PVV in crisis raakt.

Geknakt

Hoewel ik me afvraag of hij dit voldoende doorziet. In korte tijd twee bewindslieden verloren, twee Kamerleden, al bijna een jaar beroerde peilingen. Een partij die een gezonde bestuurscultuur nastreeft, maar deelneemt aan een coalitie met een zeer ongezonde bestuurscultuur. Een partij die het belang van visie onderstreept maar in een coalitie werkt met een stapeltje standpunten – het ‘Hoofdlijnenakkoord’ – dat allesbehalve een visie bevat.

Wat dit betreft had Omtzigts zonnige terugkeer naar het Binnenhof, woensdag, iets absurdistisch: de grondlegger, voor de tweede keer hersteld (?) van een burn-out, die het gedeelde leiderschap van een partij op zich neemt die na een jaar werken met de PVV ook zelf opgebrand lijkt: Nieuw Sociaal Geknakt.

Nu keek ik van een afstand vaak wel op van de aanhoudende berichtgeving over Omtzigts welbekende grillen. Niet altijd onlogisch gezien zijn rol in de formatie. Tegelijk veranderden de normen.

Premier Ruud Lubbers (1982-1994, CDA) was zo hyperactief, leert een recente biografie, dat hij een dwangmatige behoefte had zich met andermans portefeuille te bemoeien. Zijn opvolger Wim Kok (1994-2002, PvdA) kon zo ijzig chagrijnig zijn dat sommige bewindslieden hem liever uit de weg gingen. Mark Rutte (2010-2024, VVD) werd soms zo boos zijn dat hij de gordijnen uit de rails trok.

Allemaal bekende feiten, die tijdens hun politieke leven hooguit zijdelings aandacht kregen: media concentreerden zich op inhoudelijke keuzes en machtsverhoudingen. In deze coalitie is het anders: de media-aandacht voor inhoud en macht verliest het van media-aandacht voor Omtzigts gecompliceerde persoonlijkheid. Maar is dat nou de kern van het probleem?

Ontluisterend

Deze coalitie heeft een andere handicap die het gemier over personen verre ontstijgt: het totále gebrek aan bestuurlijke capaciteit van de PVV. Toen de eerste verkenner, PVV-senator Gom van Strien, afviel na enkele dagen NRC-onderzoek – deze week bevestigd door het Hof – had de PVV niemand meer om haar regierol in de formatie waar te maken.

Wilders koos voor een verkenner uit de PvdA, Ronald Plasterk, die ook in de problemen kwam door NRC-onderzoek. Hij werd later niettemin Wilders’ kandidaat-premier maar moest zich, mede onder druk van VVD-kopstuk Johan Remkes, terugtrekken voor die functie.

Het gevolg: een formatie die tegen het einde niet eens een kandidaat-premier had. Ontluisterend.

Een krankzinnige zoektocht volgde, talloze kandidaten werden gepolst, uiteindelijk zei Dick Schoof ja. Intussen kwam Wilders’ kandidaat-vicepremier, beoogd minister van Asiel en Migratie Gidi Markuszower, niet door de AIVD-screening. Andere PVV-brekebenen zonder rechtsstatelijk besef traden aan.

En de vrouw die Markuszower verving, Marjolein Faber, grossiert op het belangrijkste beleidsterrein voor dit kabinet – asiel en migratie – in blunders en ander geknoei. Om maar te zwijgen van haar kappersrekening, waar Henk en Ingrid zich een heel jaar van kunnen laten knippen.

Capitulatie

En het pijnlijkste tijdens Omtzigts afwezigheid was dat NSC zelfs afzag van steun aan een D66-voorstel dat de PVV zou hebben gedwongen een ledendemocratie te vormen, waardoor ook die partij mensen zou gaan opleiden.

Eerder bepleitte Omtzigt zelf dat alle parlementaire partijen „intern democratisch” moeten worden. Waarna Wilders hem toebeet: „Waar bemoei jij je mee?”

Dus toen vorige maand uitkwam dat NSC er zich inderdaad niet meer mee bemoeide, gaf de partij de autonomie op die ze in de formatie bedong: ze capituleerde voor Wilders.

Notulen

Het voorlopige dieptepunt was dinsdag, toen oppositieleider Frans Timmermans (GL-PvdA) een debat aanvroeg na berichtgeving over het vertrek van staatssecretaris Nora Achahbar (Toeslagen, NSC) wegens beladen discussies in het kabinet. Hij vroeg daarom ook publicatie van ministerraadnotulen. Nog in 2021 publiceerde het kabinet beladen uitingen in de ministerraad over de Toeslagenaffaire.

Het verschil:

Wilders in 2021, toen oppositie: „Alle stukken vrijgeven en morgen een debat.” In 2024, nu coalitie: „Geen steun voor het debat en geen steun voor de notulen.”
De VVD in 2021, toen coalitie: „Wij steunen een debat.” In 2024, nu coalitie: „Geen steun voor dit debat.”
Caroline van der Plas in 2021, toen oppositie: „Wij steunen de aanvraag voor dit debat, en wel zo snel mogelijk.” In 2024, nu coalitie: „Geen steun voor het debat.”

Niets stond NSC op papier in de weg de oppositie te steunen. Maar fungerend fractievoorzitter Nicolien van Vroonhoven zei: „Voor ons is de kous af.”

Er liggen een slordige twintig NSC-zetels voor het oprapen

In de democratie blijven in dit soort modderige omstandigheden alleen de beste politici overeind. Vaak is het acteertalent. Vaak is het democratische intelligentie: het vermogen voldoende principiële winst te boeken in een omgeving die je voortdurend uitdaagt je principes op te geven. Vaak zijn het de politici die (later) het verwijt krijgen dat ze geen visie hebben, dat ze opportunistisch zijn, plucheplakkers, leugenaars.

En juist dit soort kritiek op de politiek is sinds de eeuwwisseling de basis voor de populariteit van nieuwe partijen. Maar die basis blijkt telkens te smal. De visie, principes en zuiverheid die ze aanbieden, worden in de Haagse praktijk vanaf dag één op de proef gesteld, in de partij, in de Kamer, in een coalitie, en dat vergt een evenwichtskunst die maar weinigen beheersen: ziedaar de val van NSC.

Lego

In dat opzicht was de systeemkritiek van NSC achteraf vooral een Nieuw Sociaal Construct. Het had alles te maken met Omtzigts weerzin tegen de monistische houding van Rutte, diens beslotenheid, en het opereren van het CDA daarin. Vandaar zijn hang naar goed bestuur, visie, tegenmacht en openheid.

Hij bouwde een partij als een Lego-project. Mooi uitgedacht, correct opgezet, veelkleurig uitgevoerd. Maar niet bestand tegen de realiteit. Want als je kiezers na dit jaar van chaos zou vragen naar de premier van hun voorkeur – Schoof, Wilders, Omtzigt, Rutte? – lijkt me de kans erg groot dat ze Rutte aanwijzen.

De realiteit na deze week is dat de coalitie, mocht het echt niet meer gaan, het kabinet met een gerust hart kan laten vallen. Na alle vernietigende berichtgeving dit jaar, recentelijk gevoed door het vertrek van vier NSC-politici in twee weken en Omtzigts wankele terugkeer, staat de schuldige van de verstoorde coalitieverhoudingen in de beeldvorming wel vast: NSC. Het maakt het voor de anderen relatief veilig zo nodig aan te sturen op een val: de veroorzaker is bekend.

Dus als één van de andere drie het echt niet meer houdt: er is een uitweg. Een uitweg met een bonus: er liggen een slordige twintig NSC-zetels voor het oprapen.

Column | Schoofhondje

admin
November 23, 2024
0

Grappige kappersrekening van minister Marjolein Faber. Ze heeft haar dooie punten laten snoeien voor het schamele bedrag van 571 euro en 74 cent. Die Haagse kapper heeft het inmiddels drukker dan ooit. Honderden kansloze koppies grijpen hun kans. Zo ook ik.

Donderdag zat ik er en het was gezellig. We namen de wereld door. Iedereen vroeg of ik afgelopen vrijdag de persconferentie van dappere Dickie had gezien. Onze premier was na zijn door de mand gevallen kabinet in bloedvorm. Vooral dat mantra over racisme was adembenemend. Hoe zei hij het ook alweer? Er was in Den Haag geen racisme. Hij kon het niet vaak genoeg zeggen. Niet in de regering en niet in de fracties. Ik dacht aan staatssecretaris Jansen. Dat is die van die Marokkanen. Inderdaad geen racisme rond het Binnenhof.

„Maar wel in de tram, de kroeg en de voetbalkantine”, lachte een klant die Dickie steevast ‘het schoofhondje van Geert’ noemde. Op dat moment belde een woedende Sywert. Omdat we met de hele zaak zin hadden om een beetje te lachen zette ik hem op de speaker. Sywert stak meteen van wal. Of ik nu mijn zin had?

„Ik niet alleen”, lachte ik, „het hele land vindt het leuk.” Hierop gaven alle klanten een spontaan applausje. Op datzelfde moment begonnen Bernd en Camille op de achtergrond keihard te schreeuwen.

„Zijn de heren overspannen of nog steeds gillend rijk?”, vroeg ik aan onze Melkmuil des Vaderlands. Nu begon Sywert zelf ook radeloos te foeteren. Hij was onschuldig en dat ging hij nu bewijzen. Het woord smaad viel. Laster uiteraard ook. Ik was nog niet van hem af.

Jij ook niet van mij, dacht ik zacht in mezelf, waarop de klanten vroegen of ik die gluipkop wilde ophangen. Op dat moment zwaaide de deur open. Een sterk vermagerde Frans Timmermans betrad de winkel. Glimmend van trots zei hij: „Ik ben afgevallen.” Een oude dame keek de limbo smalend aan en zei: „Maar dat was je toch al bij de verkiezingen schat!” Hierop draaide Fransje zich geïrriteerd om en beende de Van Loostraat in. Vroeger konden die zuiderlingen nog wel eens tegen een geintje.

Voor ik het wist kreeg ik weer telefoon. Netanyahu dit keer. Of Wilders in de zaak was? Nee, alle blondeerstoelen waren bezet met onzekere botoxdames. Dan wilde hij Casper.

„Bedoel je Veldkamp?”

Ja, die bedoelde hij en of ik tegen hem wilde zeggen dat hij niet hoefde te komen. Ze zouden hem daar meteen arresteren of gewoon laten omleggen door de harde kern van Maccabi. Of ik had gehoord dat hij gezocht werd door dat Strafhof?

Wat ik er van vond? Ik legde uit dat ik nog wel eens schrik van fotootjes van uitgemergelde kindertjes met hongerogen en dat die plaatjes me ergens aan doen denken. Net als de hulpgoederen die worden tegengehouden. Daarna fluisterde ik voorzichtig dat ik 40.000 doden ook wel wat aan de hoge kant vind.

„Antisemiet” brieste hij en hing op.

„Hij heeft zijn dag niet”, sprak mijn buurman die alleen zijn snor liet bijpunten.

De klanten vroegen me om het niet over politiek te hebben. Een oude dame lachte: „Voor je het weet heb je bonje met humorloze rechtse of linkse minkukels.”

We kregen het veilig over de tuinkabouter van MDMA die in Brabant is aangehouden. Daarna vroegen we ons af of in die roomse provincie een kerststalletje met het hele zootje van geperste cocaïne een leuk idee zou zijn. Dus Jozef, Maria, de herders, de os, de ezel en dat je na het kerstdiner met de hele familie de kleine Jezus uit zijn kribbe snuift.

Een keurige Haagse meneer begon over het Belgische bejaardenhuis waar ze strippers hadden ingehuurd en dat hij zich daar nu ging inschrijven.

„Of moet ik tot mijn urn sjoelen en scrabbelen?”, lachte hij.

Toen was ik aan de beurt. In tien minuten was ik geknipt. Kosten 10 euro.

Ik zei tegen de kapper dat ik dacht dat hij hartstikke duur was.

„Soms”, knipoogde hij, „heel soms!”

Wat vindt NRC | Europa mag zich niet laten verblinden door vage hoop op vrede in Oekraïne

admin
November 23, 2024
0

Sinds de overwinning van Donald Trump hangt de belofte van een spoedig staakt-het-vuren in Oekraïne in de lucht. Trump heeft beloofd dat hij dat binnen 24 uur na betreden van het Witte Huis wel even zal regelen. Niemand neemt die aankondiging letterlijk en het duurt ook nog twee maanden voordat Trump president is, maar een staakt-het-vuren beheerst inmiddels het gesprek over de oorlog.

Het vooruitzicht op een wending ten goede in Poetins oorlog is na ruim 1.000 dagen een perspectief waar velen zich graag aan vastklampen. Wie gunt Oekraïners niet een leven in vrede en veiligheid?

Maar met de belofte ligt ook wensdenken op de loer. Om tot een staakt-het-vuren te komen, moeten nog vele hordes worden genomen. En als het al lukt, betekent dat geenszins dat Europa zal terugkeren naar een onbekommerd tijdperk van vredesdividend en goedkoop gas uit Rusland.

Ook met een staakt-het-vuren zit in het Kremlin een onberekenbare autocraat die gezocht wordt voor oorlogsmisdaden. Europa zal daarop nog jaren moeten antwoorden met een stevige én kostbare militaire afschrikking én met vergaande militaire en economisch steun voor Oekraïne.

Vooruitlopend op eventuele onderhandelingen is de oorlog in de afgelopen week geëscaleerd. Mocht het tot gesprekken komen, dan willen beide partijen zo sterk mogelijk staan. De VS gaven, eindelijk, de inzet van langeafstandsraketten op Russisch grondgebied vrij en leverden omstreden antipersoonsmijnen. Oekraïne nam doelen in de regio Bryansk onder vuur. Rusland wees weer eens uitdrukkelijk op zijn kernwapens.

De twee hoofdrolspelers hebben alvast hun posities gemarkeerd. Het Kremlin liet doorschemeren dat het wel wil praten, maar dat het niet van plan is bezet gebied op te geven en het niet zal accepteren dat Oekraïne lid wordt van de NAVO.

Onduidelijk is of president Poetin daadwerkelijk bereid is te onderhandelen, of dat hij alleen maar aan de onderhandelingstafel gaat kijken of er iets te halen valt. En er is altijd het risico dat hij een gevechtspauze aangrijpt om te hergroeperen. In de entourage van Trump is geopperd dat de VS nog genoeg economische machtsmiddelen hebben om druk op Poetin uit te oefenen. Ook de inzet van langeafstandsraketten op Russisch grondgebied zou een drukmiddel kunnen zijn.

De Oekraïense president Zelensky heeft Trump onthaald op een charme-offensief. Zo zei hij deze week dat de kans op vrede met de komst van Trump is gestegen. Eerder uitte hij zich positief over zijn ontmoeting met Trump in september in New York. Zijn overwinningsplan bevat suggesties die duidelijk bedoeld zijn om Trump te paaien. Zo oppert Zelensky de mogelijkheid om gezamenlijk met bondgenoten de delfstoffenrijkdom van Oekraïne te ontginnen. Ook spiegelt hij de VS voor dat het goedgetrainde en ervaren Oekraïense leger straks de taken van Amerikaanse militairen in Europa kan overnemen.

Zelensky wil met steun van de VS het gesprek aangaan, maar zal formeel nooit accepteren dat bezet gebied Russisch wordt en hamert op snelle toetreding tot de NAVO, de beste veiligheidsgarantie die hij zich kan wensen. In de VS is geopperd dat een bestandslijn bewaakt moet worden door een internationale of Europese troepenmacht.

Het is aan Zelensky om te bepalen wanneer hij gesprekken aangaat en wat hij over heeft voor een staakt-het-vuren. Maar wat daar straks op tafel komt is ook van groot belang voor de veiligheid van Europa.

Zo zou het uit moreel én strategisch oogpunt moeilijk verteerbaar zijn als Poetin een overwinning zou kunnen claimen. Rusland houdt nu ongeveer een vijfde van Oekraïne bezet. Het zou onacceptabel zijn als Rusland dat als oorlogsbuit zou kunnen houden. Het zou een signaal zijn dat agressie loont. Het zou een aanmoediging zijn voor Poetin én voor andere autocraten met ambitie om basale omgangsregels tussen staten te schenden.

De gedachtevorming over onderhandelingen is nog pril, maar dit is wel het moment om vooruit te denken over randvoorwaarden. Een Oekraïense vrede is ook een Europese vrede. Het zou een geschenk zijn voor Oekraïne als het in 2025 langs diplomatieke weg tot een staak-het-vuren komt, zoals Zelensky hoopt. Maar het is ook van het grootste belang dat Poetin en geestverwanten niet tot nog meer agressie worden aangemoedigd. Europa moet intussen beseffen dat een staakt-het-vuren iets anders is dan langdurige vrede en zich voorbereiden op een lange fase van afschrikking met hoge defensie-uitgaven.