Gaan mensen minder suiker consumeren door een suikertaks op frisdrank? Daar twijfelden critici aan. Brits onderzoek geeft nu antwoord: de hogere belasting op frisdrank heeft er in het Verenigd Koninkrijk toe geleid dat mensen nu ook echt minder vrije suikers eten en drinken.
Onderzoekers keken naar de voedingsdagboeken van achtduizend volwassenen en bijna evenveel kinderen. Gemiddeld kregen de volwassenen 11 gram minder vrije suikers per dag binnen; suikers die zijn toegevoegd of in bijvoorbeeld honing en siroop zitten. Bij kinderen daalde de suikerconsumptie sinds de suikertaks werd aangekondigd met 5 gram: dat is een halvering voor kinderen en een derde minder voor volwassenen.
Anders dan gevreesd, doen mensen de lagere suikerinname uit frisdrank niet teniet door bijvoorbeeld meer koek en chocola te eten, blijkt uit de studie die woensdag in het wetenschappelijk tijdschrift BMJ is gepubliceerd. Bij volwassenen kwam bijna de helft van de suikerreductie uit andere producten dan frisdrank.
Opvallend: het percentage suiker op het totale aantal calorieën bleef gelijk. Dat wijst erop dat Britten in het algemeen iets minder eten en drinken sinds de suikertaks.
Suikervrije varianten
De soft drinks industry levy had al effect voordat die in 2018 werd ingevoerd. Toen de overheid de suikertaks in 2016 aankondigde, brachten fabrikanten snel suikervrije varianten op de markt en werd in het Verenigd Koninkrijk het schap met gesuikerde frisdrank kleiner. Daarmee daalde ook de verkoop van de calorierijke varianten met een derde.
Nu laten de statistieken voor het eerst zien dat de lagere supermarktverkoop zich daadwerkelijk doorvertaalt in een lagere suikerconsumptie. Tegelijkertijd toont de studie, die al elf jaar loopt, dat de daling van suiker al eerder en in het hele eetpatroon was ingezet.
Eén verklaring, schrijven de onderzoekers, is dat fabrikanten suiker vervangen door zoetstoffen. Maar de afname ging ook gepaard met een programma om obesitas aan te pakken en afspraken met de industrie om producten minder ongezond te maken. Dat laat zien dat het effect van een maatregel zoals een suikertaks moeilijk op zichzelf te beoordelen is en, zeggen deskundigen, beter werkt in een pakket van preventiemaatregelen.
Britten halen nog steeds te veel van hun calorieën uit vrije suikers
Teleurstellende reductie
Hoewel het bewijs groeit dat een suikertaks mensen minder suiker laat consumeren, relativeren de onderzoekers het succes. Als kinderen 5 gram minder suiker eten, is dat slechts 20 kilocalorieën minder op de circa 2.000 die ze op een dag eten en drinken: een teleurstellende 1 procent reductie dus.
Nog steeds halen Britten bovendien niet de aanbeveling van wereldgezondheidsorganisatie WHO om maximaal 5 procent van al hun calorieën uit vrije suikers te halen. Dat geldt overigens ook voor Nederlanders, die circa 10 procent van hun calorieën uit vrije suikers halen.
Ook in Nederland neemt de suikerconsumptie geleidelijk af, met name doordat de inwoners minder suikerhoudende frisdranken, siropen en sappen drinken. En ook hier ligt de verklaring volgens gezondheidsinstituut RIVM voor een deel in het feit dat fabrikanten vaker producten met ‘zero’ suiker maken. Tegelijkertijd kiezen mensen vaker producten met minder suiker.
De industrie voert dit aan als argument tégen belasting op suikerhoudende producten: fabrikanten verbeteren hun producten al en consumenten kiezen ervoor, daar is geen belasting voor nodig.
Intussen heeft Nederland sinds dit jaar wel een verbruiksbelasting op frisdrank. De Tweede Kamer moet nog kiezen uit vijf varianten om de belasting per soort drank te verhogen op basis van het suikergehalte. Het debat draait nu om de vraag welke dranken uitgezonderd moeten worden.
Gezondere bevolking
Een andere vraag is of een suikertaks uiteindelijk ook een gezondere bevolking oplevert. Ja, blijkt uit een analyse in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid die in mei verscheen. Om de zorgkosten te drukken en meer gezonde levensjaren te bewerkstelligen, is een suikertaks volgens de onderzoekers „zeer effectief”.
De wereldgezondheidsorganisatie is inmiddels zo overtuigd dat een suikertaks helpt om de consumptie bij te sturen, dat ze in juni adviseerde ook andere producten dan frisdrank te belasten. Dit moet dan samengaan met etiketten waar het suikergehalte duidelijker op staat en maatregelen om reclame voor suikerrijke producten te beperken.
