Een presidentieel decreet, een rechter die dit blokkeert en drie vliegtuigen die doorvliegen

Zaterdag zette de regering-Trump 238 Venezolaanse migranten uit naar El Salvador. In dat Midden-Amerikaanse land werden ze in witte uniforms en met de handen en voeten geketend met veel machtsvertoon een extra beveiligde gevangenis ingejaagd. De regering-Trump negeerde met hun uitzetting hoogst vermoedelijk een gerechtelijke uitspraak. Wat gebeurde er dit turbulente weekeinde precies?

Vrijdag 14 maart

Ergens vrijdag tekent president Trump een decreet waarin hij de internationaal opererende Venezolaanse criminele gevangenisbende Tren de Aragua aanmerkt als terreurorganisatie die de VS zou zijn binnengevallen. Met een beroep op de Alien Enemies Act, een oorlogswet uit 1798, verordonneert hij dat elke Venezolaan vanaf 14 jaar oud versneld, zonder toegang tot een rechter, meteen uitgezet mag worden.

Zaterdagmiddag 15 maart

Vanaf 15u10 laat uitzettingsdienst ICE in de zuid-Texaanse grensstad Harlingen drie vliegtuigen van haar vaste chartermaatschappij GlobalX warmdraaien voor vertrek naar Midden-Amerika. Uitzettingsvluchten in het weekeinde zijn ongebruikelijk.

15u51: Trumps decreet verschijnt op de site van het Witte Huis. Burgerrechtenbeweging ACLU en de linkse nieuwsorganisatie Democracy Forward zijn gealarmeerd en stappen naar de rechter om het inroepen van de Alien Enemies Act tijdelijk te dwarsbomen.

17u00: Hun spoedzaak dient voor een rechtbank in hoofdstad Washington. Na ongeveer twintig minuten schorst rechter Boasberg en geeft de advocaten van het ministerie van Justitie tot 18u00 om uit te zoeken of er al vluchten onderweg zijn of op punt van vertrek staan.

17u26 en 17u45: twee ICE-vluchten (6143 en 6145) stijgen op uit Harlingen en werken met twee verschillende vluchtplannen, zowel voor San Salvador, de hoofdstad van El Salvador, als Comayagua, in buurland Honduras.

18u05: Justitie meldt aan Boasberg niets over de ICE-vluchten.

18u47: Boasberg doet verbaal uitspraak: hij blokkeert uitzetting onder de Alien Enemies Act en beveelt daarbij expliciet dat óók vluchten die reeds in de lucht zijn rechtsomkeert maken. Dit vanwege „informatie – door de regering niet weersproken – dat er momenteel vluchten aan het vertrekken zijn”.

Zaterdagavond

Ook nadat deze uitspraak om 19u26 in schrift gepubliceerd is, vervolgen de ICE-vluchten hun reis. Om 19u36 landt vlucht 6143 in Honduras. Om 19u37 vertrekt ook nog een derde vlucht (6122) uit Texas. En om 20u07 en 21u46 landen respectievelijk vlucht 6145 en 6122 in Honduras. Ongeveer twee uur, kort voor en veertig munten na middernacht, later vertrekken uit Comayagua twee vluchten met nieuwe nummers (6144 en 6123) en zetten koers naar San Salvador. Daar landen ze ongeveer twintig minuten later, om 0u06 om 1u04.

Zondagochtend

De Salvadoraanse president Nayib Bukele, die al jaren toenemend als alleenheerser regeert, deelt om 7u46 een bericht uit de rechtse The New York Post op zijn X-account. De kop van de Amerikaanse tabloid luidt: ‘Federale rechter gebiedt uitzettingsvluchten met vermeende Venezolaanse bendeleden terug te keren naar de VS’. Bukele schrijft erbij: ‘Oeps, te laat’ inclusief smiley die huilt van het lachen. De Amerikaanse minister Marco Rubio (Buitenlandse Zaken) deelt dit bericht.

Lees ook

Wanhopige moeders herkennen uitgezette Venezolanen. ‘Francisco had wat tatoeages, maar maakt hem dat een crimineel?’

Om 8u13 deelt Bukele videobeelden van migranten die de streng-beveiligde Cecot-megagevangenis ingejaagd worden. Onder de noodtoestand die de autoritaire Bukele bijna drie jaar geleden afkondigde, worden hier niet alleen tienduizenden bendeleden gedetineerd, maar ook onschuldige burgers. Bukele: „Vandaag zijn 238 leden van de Venezolaanse criminele bende Tren de Aragua aangekomen in ons land en onmiddellijk naar Cecot gebracht voor de periode van een jaar (te verlengen). De VS betalen een lage prijs voor hen, maar een hoge voor ons.”

Rubio bedankt Bukele via een X-bericht voor zijn „hulp en vriendschap”. President Trump en het Witte Huis delen de beelden van de geketende Venezolanen, wier hoofden na binnenkomst meteen kaalgeschoren worden, later die zondag ook op sociale media.

https://www.youtube.com/watch?v=o1txFTIch4A

Maandag

Het ministerie van Justitie verstrekt tijdens een zitting aan rechter Boasberg geen feitelijke informatie over de ICE-vluchten. De namen van de uitgezette migranten worden niet vrijgegeven, zodat niet onafhankelijk vastgesteld kan worden of alle uitgezette migranten daadwerkelijk (veroordeelde of aangeklaagde) bendeleden zijn.

Trumps ‘grenstsaar’ Tom Homan geeft een interview aan Fox News waarin hij de Venezolanen ‘terroristen’ noemt. Hij stelt dat de ICE-vluchten sowieso „al boven internationale wateren waren”, toen Boasberg zijn uitspraak deed. „Het maakt mij niets uit wat rechters denken.”

Delen

Mail de redactie

Terwijl de laatste fanatiekelingen door de dikke papsneeuw onderaan de piste ploeteren, ziet het pleintje aan de voet van de berg al zwart van de mensen. Gekleed in bontgekleurde skipakken dansen ze – voor zover de skischoenen dat toelaten – op de après-skimuziek die uit de speakers schalt. Wie geen plek onder een barluifel heeft weten te bemachtigen, houdt zijn helm op tegen de regendruppels.

Even verderop is het terras van het Kitzloch, een van de populairste après-skigelegenheden van het Oostenrijkse Ischgl, stampvol. Achter een haag van ski’s en snowboards genieten de wintersporters van een pul bier of een Aperol Spritz. Van veraf zijn de eerste woorden Holla ladi jadi jodi jäh van het nummer Ischgl-Fieber al te horen. Binnen heb je je ellebogen nodig om bij de bar te komen.

Dat was precies vijf jaar geleden heel anders. Nadat een barman van het Kitzloch op 7 maart 2020 een bezoek aan de plaatselijke dokter bracht omdat hij zich niet lekker voelde en terugkwam met een positieve coronatest, stond het dorp binnen een paar dagen op zijn kop. Terwijl het Kitzloch die avond draaide met personeel uit andere barren, werd het volledige personeel getest en door de politie onderworpen aan bron- en contactonderzoek. Iedereen bleek besmet. Op 9 maart moest het Kitzloch zijn deuren sluiten, twee dagen later gevolgd door alle andere horecagelegenheden in het dorp, dat bekendstaat als het „Ibiza van de Alpen”.

Op 13 maart kondigde toenmalig kanselier Sebastian Kurz een volledige quarantaine af voor de omringende skidorpen en het dal. Die maatregel kwam als een grote verrassing voor alle reizigers én lokale autoriteiten. Duizenden wintersporters uit heel Europa vertrokken in paniek, stonden urenlang vast op de enige weg naar beneden en namen het virus mee naar huis. Volgens de Oostenrijkse omroep ÖRF zijn ruim 11.000 besmettingen naar het skidorp te herleiden. Ischgl, en het Kitzloch in het bijzonder, kwam bekend te staan als dé coronabrandhaard van Europa.

Bernhard Zangerl, de 30-jarige in Ischgl geboren en getogen eigenaar van het Kitzloch, vraagt zich nog altijd af waarom zijn dorp zoveel aandacht kreeg. Natuurlijk zijn er veel mensen besmet geraakt in Ischgl, vertelt hij aan een houten tafel op de bovenverdieping van zijn après-skibar, maar dat moet ook gebeurd zijn in tientallen andere skigebieden in Europa, of tijdens het carnaval in Duitsland, dat ongeveer tegelijkertijd plaatsvond.

Niemand wist hoe ze het virus moesten bestrijden, iedereen deed maar wat

„In februari keken we naar de beelden uit China, waar in razend tempo ziekenhuizen werden opgebouwd. We verwachtten wel dat het virus naar Europa zou komen – met de miljoenen mensen die iedere dag reizen kon het niet anders – maar dat het virus er al zo snel was, en dat we zo zwaar getroffen werden, hadden we niet voorzien”, zegt Zangerl. Zodra bekend was dat de barman van het Kitzloch corona had, heeft hij geprobeerd zo verantwoordelijk mogelijk te handelen. „Maar we waren natuurlijk geen experts, we wachtten op de autoriteiten voor duidelijke instructies.”

Lees ook

Hoe het ‘Ibiza van de Alpen’ een nationale schandvlek werd

Fout na fout

Een maand nadat het populaire wintersportdorp op slot ging, stelde het Oostenrijkse OM een onderzoek in naar de vraag of landelijke, regionale of lokale autoriteiten strafbaar hebben gehandeld in Tirol. Zo zouden IJslandse politici de regionale autoriteiten in Tirol al op 5 maart gewaarschuwd hebben dat een groep vakantiegangers uit Ischgl terugkeerde met corona. Maar met die waarschuwing werd niets gedaan, ook Zangerl wist niets van de besmette IJslandse toeristen. Ook werd Ischgl internationaal verweten laks te hebben gehandeld uit economisch eigenbelang. Bernhard Zangerl en zijn vader moesten als eersten naar Innsbruck voor een verhoor.

Foto’ ’s Sean Gallup/Getty Images

In oktober 2020 werd het rapport gepubliceerd. In Ischgl was fout na fout gemaakt, concludeerden de onderzoekers. Zo gingen de liften „vanuit epidemiologisch oogpunt” te laat dicht, werd er onjuist gecommuniceerd over de IJslandse toeristen – de Tiroler regering publiceerde in die beslissende week in maart een verklaring dat de groep waarschijnlijk niet in Ischgl besmet was – en waren er communicatieproblemen tussen de federale en de deelstaatregering over de overhaaste quarantaine en de chaotische leegloop van het dorp die daarop volgde.

Van „druk door derden op de verantwoordelijken” – ondernemers die maatregelen zouden hebben willen uitstellen om hun eigen kas te spekken – was echter geen sprake, stelden de onderzoekers. En hoewel verantwoordelijken tot aan bondskanselier Kurz fouten hebben gemaakt, spraken de onderzoekers de autoriteiten in het district Landeck en de deelstaat Tirol vrij van strafrechtelijk handelen. Naar vijf personen werd apart onderzoek gedaan, maar ook daar kwam geen aanklacht uit voort.

Niemand wist hoe ze het virus moesten bestrijden, iedereen deed maar wat

Het onderzoek en de reputatie van Europese brandhaard hebben vijf jaar later hun sporen achtergelaten. De inwoners van Ischgl ervoeren alle media-aandacht voor hun dorp in West-Tirol als onterecht. Burgemeester Werner Kurz, een van de vijf onderzochte personen, wil er niet meer over praten. De persvoorlichter van de gemeente mailt: „Ischgl is ten onrechte bestempeld als het broeinest van Europa, een beeld dat niet strookt met de werkelijkheid. Op dat moment woedde de pandemie al volop in Italië en waren daar veel besmettingen bevestigd. Vijf jaar na het uitbreken van de pandemie kijkt onze regio naar de toekomst. We zijn daarom NIET beschikbaar voor interviews over gebeurtenissen uit het verleden.”

‘Kort gesprek’

Die opvatting delen veel inwoners van Ischgl. De directeur van de skischool waarschuwt bij het openen van de deur van zijn werkkamer dat het „een heel kort gesprek” gaat worden. Hij heeft afgesproken dat alle communicatie over de coronaperiode via de gemeente verloopt. Bij de skiverhuur en de liften klinkt hetzelfde geluid. Een medewerker van het informatiepunt midden in het dorp zegt niet meer te mogen vertellen dan dat de afgelopen winter „een heel mooi seizoen is geweest”.

Andreas Steibl snapt wel waar dat vandaan komt. Tot 2022 was hij directeur van het toeristenbureau in het dorp en moest hij „de menigte journalisten” die zich in maart 2020 voor het bureau ophield te woord staan. „Ischgl werd verweten bewust fout en onverantwoordelijk te hebben gehandeld, uit financieel belang. Dat heeft de bewoners gekwetst. Niemand wist hoe ze het virus moesten bestrijden, iedereen deed maar wat, dat gold hier ook. Maar daar was geen kwade opzet bij.”

Het wintersportseizoen in Ischgl, dat vanwege de hoge bergtoppen tot zo’n 2.800 meter normaal gesproken doorloopt tot begin mei, kwam op 13 maart 2020 abrupt ten einde. Zangerl, toen zelf ook positief getest, moest snel schakelen. „We hadden een groep werknemers uit zo’n vijftien verschillende landen, veel van hen wilden blijven.” Daarna werd een grote logistieke operatie op poten gezet: de koks zouden dagelijks voor iedereen koken, de mensen in quarantaine moesten drie keer per dag een maaltijd krijgen, sommige zieken hadden zorg nodig. „Als horecamensen zijn we gewend negen of tien uur per dag te werken, stilzitten is niks voor ons. Iedereen was blij dat we iets te doen hadden.”

Gelukkig hebben deskundigen ongelijk gekregen. Zodra alles weer mocht, zijn mensen de coronamaatregelen snel vergeten

Hoewel veel Oostenrijkers hoopten dat de liften het seizoen daarna weer aan zouden gaan, bijvoorbeeld door de bergdorpen een paar weken te sluiten en zo ‘op te schonen’, werd de winter van 2020-2021 een verloren seizoen. In Oostenrijk, Frankrijk en Italië bleven de pistes leeg. In Zwitserland, zo dichtbij Ischgl dat wintersporters bovenop de berg dutyfree kunnen winkelen, waren de liften wel open. Dat was frustrerend, vertelt Zangerl. „We bevonden ons in dezelfde situatie: waarom kon alles daar dan wel open en bij ons niet? Dat was onbegrijpelijk.”

Lees ook

Zon, sneeuw, maar de lift staat stil

De 1.600 inwoners van Ischgl, dat jaarlijks zo’n 1,4 miljoen toeristische overnachtingen telt, waren tot elkaar veroordeeld. Een gekke maar ook bijzondere periode, herinnert Zangerl zich. „We hadden de hele vallei voor onszelf. We hebben veel gewandeld en op de familieboerderij gewerkt. Het was waardevol om zoveel tijd met mijn familie door te brengen, dat hoorde ik ook van veel anderen, maar ik hoop dat het nooit meer gebeurt.”

Drukte kunnen de horecagelegenheden in Ischgl goed gebruiken. Zangerl, die samen met zijn familie onder meer een hotel, drie restaurants en twee bars runt in het dorp, had in maart 2020 niet meteen financiële stress, vertelt hij. „Het was vanaf het begin duidelijk dat de overheid zou bijspringen als zij besluit dat de bar dicht moet. We kregen compensatie voor de salarissen en konden zo iedereen in dienst houden.” Maar naarmate de skiliften langer stilstonden, namen de zorgen toe. Dankzij de overheidssteun bleven de hotels, restaurants en skiliften overeind, maar het vet is wel van de botten.

De winter van 2021-2022 noemt Zangerl „verschrikkelijk”. „Er waren toen strenge regels: sluiten om 22.00 uur, allemaal een mondkapje op en je mocht alleen naar binnen als je een negatieve test kon laten zien bij de ingang.” Dan blijft er niet veel over van de après-ski, zegt de bareigenaar met een zucht.

Lees ook

‘Goedkope’ Nederlandse skileraar blijft gevraagd in Oostenrijk

In de seizoenen daarna kwam het toerisme mondjesmaat weer op gang, maar dit is weer het eerste normale seizoen, zegt Zangerl. Mensen durfden weer ver vooruit te boeken. Al wordt volgens Zangerl pas in mei duidelijk of de bezoekersaantallen en de omzetten bij die van het laatste pre-corona seizoen in de buurt komen. De drukte in de Dorpsstraat, waar voorbijgangers zelfs in deze niet-vakantieweek moeten oppassen geen ski’s in hun gezicht te krijgen, duidt op een hoog aantal toeristen. Net als de rijen voor de skiliften, die soms plek bieden aan wel tachtig mensen.

Spatschermen voor de kassa

De inwoners van Ischgl hadden er rotsvast vertrouwen in dat de toeristen terug zouden komen. Andreas Steibl besloot na zijn werk als hoofd van het toerismebureau zelfs een hotel te openen in het hart van het dorp. Vorig jaar kwam daar een hotel vlak buiten Ischgl bij.

Gelukkig hebben deskundigen ongelijk gekregen. Zodra alles weer mocht, zijn mensen de coronamaatregelen snel vergeten

„Deskundigen zeiden dat veel coronagebruiken zouden blijven, bijvoorbeeld de mondkapjes of de afstand. Sommigen zeiden zelfs dat mensen niet meer naar bars en clubs zouden willen gaan”, zegt Zangerl. „Gelukkig hebben zij ongelijk gekregen. Zodra alles weer mocht, zijn mensen de maatregelen snel vergeten. Als je nu rondloopt of in de bar bent, zie je geen ander gedrag dan voor corona.”

Niets in het dorp doet inderdaad meer aan corona denken, op één uitzondering na: de spatschermen voor een deel van de kassa’s in de supermarkt op zo’n tweehonderd meter van het Kitzloch. Toch zullen Ischgl en corona voor altijd verbonden blijven, zegt Zangerl. „Het is onderdeel van de geschiedenis geworden, ook van het Kitzloch.”

Delen

Mail de redactie

Na het laatste gesprek met haar zoon Francisco, eind vorige week, was Mirelys Cacique López (44) al plannen aan het maken welk lievelingsgerecht ze voor hem zou klaarmaken zodra hij terug was in Venezuela. Francisco wist dat hij uitgezet zou worden: hij was illegaal in de VS. En stiekem was moeder Mirelys wel blij om hem na zes jaar eindelijk weer in haar armen te kunnen sluiten.

Een dag later kreeg ze, in afwachting van een bericht over Francisco’s aankomsttijd, bijna een hartverzakking toen ze online beelden zag die verspreid werden door president Nayib Bukele van El Salvador. Tussen ruim tweehonderd uit de VS gedeporteerde Venezolaanse mannen, gekleed in het wit, geboeid, en met het hoofd naar beneden voortgeduwd door zwaar bewapende en gemaskerde bewakers, herkende ze haar 24-jarige zoon. „Zijn gezicht was niet goed te zien, maar ik weet honderd procent zeker dat hij het was. Ik herkende hem aan zijn oren en aan de vorm van zijn hoofd”, vertelt ze via de telefoon vanuit haar woonplaats Maracay.

Mirelys López klinkt wanhopig, verdrietig en boos tegelijk. Ze weerspreekt dat alle Venezolaanse mannen die afgelopen weekeinde onder een deal tussen de Amerikaanse regering-Trump en Bukele werden uitgezet naar de beruchte megagevangenis Cecot (afkorting voor ‘terroristenbeperkingscentrum’) allen leden zouden zijn van de Venezolaanse criminele bende Tren de Aragua.

„Francisco was dat zeker niet”, zegt ze stellig. „Francisco werkte als kapper in Chili en Peru en is daar bij familie gaan wonen voor zijn opleiding. Hij is vorig jaar naar de VS getrokken. Hij was daar illegaal, maar had eerst een tijdelijke asielstatus als Venezolaan, totdat Trump aantrad en met zijn jacht op migranten begon.”

Ze is niet de enige wanhopige moeder. Via appgroepen, en met hulp van advocaten en mensenrechtenorganisaties, hebben meer Venezolaanse families die net als López zonen of geliefden herkenden op de beelden, de krachten gebundeld. Het is voor Mirelys López volstrekt onduidelijk wat haar zoon heeft misdaan en waarom hij nu vastzit in El Salvador. „Wat zijn de aanklachten? Nog nooit is hij in aanraking geweest met politie. Hij had wat tatoeages, maar maakt hem dat een crimineel? Hij heeft niets met de Tren de Aragua te maken maar wordt nu als een soort slaaf ontvoerd en afgevoerd naar de hel,” zegt ze geëmotioneerd.

Nadat Trump kort na zijn aantreden Tren de Aragua al als terroristische organisatie bestempelde, beriep hij zich vrijdag ook nog op de Alien Enemies Act uit 1798. Door de inzet van deze zelden gebruikte oorlogswet, kan iedere Venezolaan boven de 14 jaar die illegaal in de VS verblijft, uitgezet worden.

Lucratief voor El Salvador

Voor president Bukele – die in El Salvador een keihard beleid voert tegen drugshandel en bendeleden en zijn strengbeveiligde megagevangenis als schrikbeeld inzet – is het naast een prestigekwestie ook lucratief om de Venezolanen op te sluiten. Zijn presidentiële kantoor verspreidt al jaren propagandafilmpjes waarin veronderstelde bendeleden in Cecot met harde hand worden opgesloten.

Nu heeft hij deze beelden ook voor Trump kunnen produceren, in ruil voor Amerikaanse sympathie en 6 miljoen dollar uit Washington. Trump kan met de video binnenlands de aandacht vestigen op de Tren de Aragua, die in een paar jaar tijd is uitgegroeid tot een machtige criminele organisatie in de Amerika’s.

Lees ook

Het ‘cynische’ verdienmodel achter Trumps migratiecrisis

Ontstaan in de gevangenis

Volgens de Venezolaanse onderzoeksjournalist Ronna Risquez, zelf woonachtig in de VS, hangt de snelle groei van Tren de Aragua (Aragua-trein) sterk samen met de humanitaire en economische crisis in Venezuela, die tussen 2015-2020 een ware exodus veroorzaakte. Risquez, onder meer gespecialiseerd in misdaad en eerder betrokken bij een groot onderzoek naar de Panama Papers, schreef in 2023 een boek over Tren de Aragua.

De criminele groep ontstond rond 2014 in de Tocorón-gevangenis in de deelstaat Aragua aan de kust van Venezuela. „Met trein wordt in deze context de organisatie bedoeld. Kartels gebruiken die uitdrukking om de verbondenheid te benadrukken”, zegt ze.

Oprichter Hector Guerrero Flores zat een lange gevangenisstraf uit voor meerdere moorden en drugshandel en het lukte hem steeds meer controle te krijgen over medegevangen, waardoor zijn aanzien binnen het detentiecomplex groeide. „Hij perste medegevangenen af, of gaf ze gunsten. Flores had de mogelijkheid om met de buitenwereld te communiceren, hij kon dus opdrachten en bevelen geven die buiten de gevangenis werden uitgevoerd, en werd zo steeds machtiger.”

Soms verbleef hij een tijdje buiten de gevangenis, maar als het daar te gevaarlijk werd, zat hij veiliger in de gevangenis met alle luxe. „Er was een dierentuin, een nachtclub, familieleden van de gevangenen woonden in het complex, er waren restaurants en er was zelfs een bank”, vertelt Risquez.

Mannen hoeven soms alleen maar een tatoeage te hebben of afkomstig te zijn uit de deelstaat Aragua en ze zijn de klos

Voor haar boek wist ze diep door te dringen binnen het kartel en interviewde ze verschillende topfiguren. Voor directe betrokkenheid van het regime van president Nicolás Maduro met de bende, waarop Trump in zijn decreet wijst, is volgens haar geen keihard bewijs. Wel was de invloedrijke politicus Tareck El Aissami gouverneur van Aragua ten tijde van de groeiende macht van het kartel in de gevangenis. Later was hij een tijd minister van Binnenlandse Zaken (en vicepresident). „Hij was verantwoordelijk voor de gevangenissen, en dus ook voor de functionarissen die niet ingrepen toen de Tren steeds meer macht kreeg in de gevangenis.”

Toen in 2023 de gevangenis werd ontruimd en Maduro elfduizend agenten stuurde voor die klus, zaten er tussen de vijf- en zevenduizend bendeleden in de gevangenis. „Guerrero sloeg op de vlucht en is sindsdien spoorloos”, zegt Risquez. Trumps retoriek dat Maduro de gevangenisdeuren opzettelijk openzette opdat criminelen vertrokken richting de VS, is op die ontruiming gebaseerd. De organisatie had toen al haar tentakels uitgestrekt naar de rest van Zuid-Amerika, waar ze samenwerkt met lokale bendes zoals de PCC in Brazilië en de ELN in Colombia.

De exodus als verdienmodel

De vlucht van pakweg acht miljoen Venezolanen was voor de Tren de Aragua een nieuwe bron van inkomsten en legde de basis voor haar macht. Veel vluchtelingen hadden niet de juiste documenten om via de reguliere routes te reizen en maakten gebruik van illegale grensovergangen, die gecontroleerd werden door leden van de Tren de Aragua.

Meer recentelijk gebeurt dat via de levensgevaarlijke jungle-achtige Darién-kloof tussen Colombia en Panama, waar de kartelleden ook de macht hebben weten te grijpen. Vluchtelingen moeten de drugsbende betalen, in ruil voor veiligheid. Vrouwen worden onderworpen aan gedwongen prostitutie en afpersing en migranten moeten drugs transporteren naar andere landen; zo is er een netwerk ontstaan van mensenhandel en uitbuiting.

„Doordat miljoenen Venezolanen terechtkwamen in verschillende landen in de regio, lukte het Tren de Aragua zich razendsnel internationaal uit te breiden”, zegt Risquez. Zelf verliet ze haar land ook; ze vestigde zich uiteindelijk in de VS, waar ze nu werkt aan een heruitgave van haar boek.

Lees ook

Een presidentieel decreet, een rechter die dit blokkeert en drie vliegtuigen die doorvliegen

Een aantal moordpartijen en overvallen van wooncomplexen in de VS wordt toegeschreven aan Tren de Aragua. „Vanaf 2020 is er een steeds sterkere aanwezigheid in de VS gekomen, hoewel het onbekend is hoe groot ze in werkelijkheid zijn, omdat Trump bij elke criminele daad de Tren de Aragua de schuld geeft. Er is een ware klopjacht geopend. Mannen hoeven soms alleen maar een tatoeage te hebben of afkomstig te zijn uit de deelstaat Aragua en ze zijn de klos”, aldus Risquez. Ze benadrukt dat leden van Tren de Aragua, in tegenstelling tot bijvoorbeeld leden van de MS-13-bende uit Midden-Amerika, geen specifieke tatoeagecultus hebben.

Tatoeages herkend

Ook voor haar zoon Francisco zijn het hoogstwaarschijnlijk zijn tatoeages geweest waardoor hij nu opgesloten zit in El Salvador, vreest Mirelys Cacique López. „Na de eerste beelden is mijn andere zoon Sebastián online naar meer beelden gaan zoeken. We herkenden Francisco ineens ook bij het binnengaan van de gevangenis, doordat zijn tatoeages deels te zien waren: een kroon en een roos.”

Ze heeft haar hoop nu gevestigd op de Venezolaanse autoriteiten of op hulp van mensenrechtenorganisaties. „Venezolanen zijn vogelvrij in Amerika. Voor mij is dit een puur racistisch regime dat dit uitvoert, anders zou dit nooit zo gebeuren.”

Delen

Mail de redactie