Donald Trumps ideologische en praktische overname van de Republikeinse Partij is compleet nu hij met een onverwacht groot mandaat de presidentsverkiezingen gewonnen heeft. Zonder het oude partij-establishment en met acht jaar politieke ervaring zal hij zijn Witte Huis en een nieuw kabinet willen vullen met pure loyalisten. Republikeinen die zich niet vanaf het eerste moment schaarden achter zijn verzinsel dat de verkiezingen van 2020 ‘gestolen’ waren, lijken uitgesloten van een baantje. Gulle geldschieters en ex-Democraten zijn wel welkom.
De transitie van de regering Biden naar die van Trump moet soepeler gaan dan de vorige keer dat hij aan de macht kwam. In 2016 had Trump voor de verkiezingen oud-gouverneur Chris Christie aangewezen om het proces te leiden. Maar direct na de overwinning schoof schoonzoon Jared Kushner Christie opzij en verdwenen diens plannen waar hij maanden aan gewerkt had in de prullenbak. In de bijna elf weken tussen de verkiezingen en de inauguratie werd maar een fractie van de vacatures gevuld.
Meerdere ervaren politici, generaals en donateurs die vervolgens werden aangesteld, kregen ruzie met Trump en werden ontslagen of vertrokken vroegtijdig. Vaak nadat ze zichzelf hadden opgeworpen als ‘volwassene in de kamer’ en probeerden Trumps meest extravagante oprispingen te temperen.
Transitieduo
Ditmaal vormen miljardair en investeringsbankier Howard Lutnick en Linda McMahon, mede-oprichter van een bedrijf dat worstelspektakels organiseert, een transitieduo. Meer dan de bekende, conservatieve Heritage Foundation, dat het beruchte beleidsplan Project 2025 schreef, leunen zij daarvoor op het America First Policy Institute. Deze denktank werd na Trumps verlies in 2020 opgericht door medestanders uit zijn eerste regeerperiode en sindsdien beschouwd als wachtkamer voor een eventuele nieuwe Trump-regering.
In totaal moeten bijna vierduizend posten gevuld worden, waarvan voor 1.200 banen goedkeuring van de – Republikeinse – Senaat nodig is. De rest kan Trump aanwijzen. Volgens Trumps oudste zoon, Donald Jr., is er geen plek voor „mensen die denken dat ze het beter weten dan de rechtmatig gekozen president van de Verenigde Staten”, zei hij tegen FoxNews. Lutnick zei een maand geleden tegen de Financial Times dat gegadigden geselecteerd worden „op basis van hun capaciteiten – en hun trouw en loyaliteit aan het beleid, en ook aan de man”.
Een nieuwe minister van Binnenlandse Veiligheid krijgt als voornaamste taak de deportatie van miljoenen ongeautoriseerde migranten
Trumps beleid zal in het teken staan van verder isolationisme: terugtrekking uit internationale verdragen, zo niet bondgenootschappen. Richard Grenell, tijdens Trump I ambassadeur in Duitsland, zou minister van Buitenlandse Zaken kunnen worden, al wil senator Marco Rubio die baan ook graag. Elise Stefanik, de New Yorkse Afgevaardigde die de kruistocht tegen linkse universiteitsbestuurders leidde, wordt genoemd als VN-ambassadeur.
Een nieuwe minister van Binnenlandse Veiligheid krijgt als voornaamste taak de deportatie van miljoenen ongeautoriseerde migranten. Elon Musk zou een „overheidsefficiëntiecommissie” moeten gaan leiden om tienduizenden ambtenaren te ontslaan en hele ministeries te laten verdwijnen.
Op andere terreinen is minder duidelijk wat er precies staat te gebeuren. Een nieuwe minister van Financiën zou enorme importheffingen en verregaande belastingverlagingen moeten invoeren, onder andere door de inkomstenbelasting op fooien en op staatspensioenen af te schaffen. Maar lang niet alle Republikeinen in het Congres voelen zich senang bij het triljoenengat dat dat in de toch al lege schatkist zou slaan. Hedgefondsmiljardair John Paulson – in de running voor het ministerschap – zingt een toontje lager. „Je moet vasthouden aan het concept van wat hij wil en er grenzen aan stellen zodat je de doelen bereikt, maar de impact op de fiscus verlaagt”, zei hij tegen The New York Times.
Het lijkt zeker dat er een mooie functie in het verschiet ligt voor Doug Burgum, de gouverneur van North Dakota, en biotechondernemer Vivek Ramaswamy. Beide deden meer aan de Republikeinse voorverkiezingen, maar namen het daarin vaker voor Trump op dan dat ze hem uitdaagden.
Hitlist
Nu Trump verkozen is, zullen de twee federale strafzaken tegen hem verdwijnen. Speciaal aanklager Jack Smith, die Trump poogde te vervolgen voor zijn bemoeienis met de Capitoolbestorming en het achterhouden van staatsgeheime documenten, kan op zoek naar een nieuwe baan. En naar een goede advocaat. Hij staat op de hitlist van mensen op wie Trump wraak zou willen nemen. In goed gezelschap van andere „vijanden van binnenuit” als president Joe Biden, Afgevaardigden Nancy Pelosi en Liz Cheney. Een nieuwe minister van Justitie (in de VS tevens baas van het Openbaar Ministerie) mag hun vervolging op zich nemen. Het is nog volstrekt onduidelijk wie dat zou kunnen worden.
Lees ook
Trump krijgt veel ruimte om zijn macht te vergroten en tegenstanders te vervolgen
De familie Trump
Iedereen die met Trump wil of moet samenwerken heeft te schaften met zijn kinderen. Tijdens Trumps eerste bewind trokken dochter Ivanka en schoonzoon Jared Kushner met hem in het Witte Huis en hadden verregaande invloed op beleid en benoemingen. Kushner werd een soort Midden-Oostengezant en verdient sinds zijn vertrek uit Washington veel geld aan investeerders uit die regio.
In Trumps laatste campagne, en waarschijnlijk regeerperiode, zijn zoon Don Junior (46) en schoondochter Lara (getrouwd met Eric) veel belangrijker. Don zou doorslaggevend zijn geweest in de selectie van J.D. Vance als vicepresidentskandidaat. Lara Trump (42) is co-voorzitter van de Republikeinse Partij en cruciaal geweest voor de opkomst van kiezers die het stemproces en de uitslag in 2020 niet vertrouwden. Nu pleit ze voor een „algemeen federaal verkiezingsproces” waarbij kiezers zich altijd moeten identificeren als ze Amerikaans staatsburger zijn. De Republikeinse zorgen over ‘verkiezingsintegriteit’ zijn niet voorbij, net zomin als de Democratische angst dat er maatregelen volgen om stemmen moeilijker te maken.
Interessant zal zijn welke rol de familie Trump gaat spelen in de opvolging van de pater familias. Trump, bij zijn inauguratie de oudste president ooit, kan niet opgaan voor een derde termijn. Is vicepresident J.D. Vance zijn natuurlijke opvolger in de Make America Great Again beweging? Of heeft Don of Lara of een andere telg zelf ambities?
Stephen Miller
Trumps nativistische en racistische ideeën zijn grotendeels gevoed door Stephen Miller. Zijn belangrijkste migratieadviseur en speechschrijver is hem al sinds 2016 trouw en treedt steeds meer op de voorgrond. Met hardrechtse uitingen op sociale media en met een eigen toespraak tijdens Trumps campagnebijeenkomst in New York vorige maand. „Amerika is voor Amerikanen en alleen Amerikanen”, zei hij daar. Hij is niet alleen voor het deporteren van illegale migranten, maar ook voor sterke inperking van legale migratie.
Miller (39) zal zeker weer een prominente rol krijgen in het Witte Huis. In Trumps eerste termijn zou hij de drijvende kracht zijn geweest achter het beleid om ouders en kinderen die de zuidgrens overstaken van elkaar te scheiden, bij wijze van afschrikking. Nu zal hij een nieuwe poging wagen een grensmuur te bouwen en zich vooral inzetten voor massadeportaties.
Susie Wiles
De eerste die Trump, na zijn kinderen en aanstaande vicepresident, tijdens zijn overwinningsspeech in het zonnetje zette was Susie Wiles (67). „We noemen haar de ijsjonkvrouw”, zei hij over zijn zilvergrijze campagnemanager. „De meest gevreesde en minst bekende politieke operator in Amerika”, volgens Politico.
Wiles werkt als sinds de jaren tachtig aan Republikeinse campagnes, vooral in Florida. Nu verhuist ze naar Washington. Donderdag werd bekend dat zij de eerste vrouwelijke stafchef van een president wordt. Haar specialiteiten, zo schrijft ze zelf op LinkedIn zijn „orde scheppen uit chaos” en „mijn vermogen om situaties en percepties om te draaien”. In de campagne kreeg ze Trump zelf nooit in het gareel, maar ze wist wel de operatie om hem heen als een machine te laten draaien. Kan ze dat ook in het Witte Huis?
In zijn eerste termijn versleet Trump vier chiefs of staff.
Robert F. Kennedy
Toen de Democraat Robert F. Kennedy (zoon en neef van) zijn onafhankelijke presidentscampagne staakte, sprak hij zijn steun uit voor Trump. In ruil daarvoor denkt de anti-vaxxer en milieujurist „een grote rol” te krijgen in het volksgezondheidbeleid. De aanstaande president deelt Kennedy’s scepsis over coronamaatregelen en heeft zich vatbaar getoond voor een plan om fluoride – bedoeld om tandrot tegen te gaan – uit drinkwater te verbannen. Daarnaast pleit Kennedy vooral voor het weren van chemicaliën uit voedsel. Veel stoffen die in Europa verboden zijn, zijn dat in de VS niet. Maar zulk beleid zou ingaan tegen verdere deregulatie die Republikeinen voorstaan. Van Trump mag Kennedy „los gaan met gezondheidszorg”, maar het lijkt onwaarschijnlijk dat hij minister wordt. Die bewindspersoon wordt verantwoordelijk voor de „concepten voor een plan” die Trump zou hebben om Obamacare te ontmantelen.
Mike Johnson
Schijnbaar uit het niets werd de onbekende Mike Johnson uit Louisiana een jaar geleden voorzitter van het Huis van Afgevaardigden. De Republikeinse fractie lag in scherven na het afzetten van Kevin McCarthy, geen prominent lid kreeg voldoende stemmen om hem op te volgen. Totdat Johnson (52) de zegen ontving van Trump.De jurist had een leidende rol gespeeld in Trumps poging de uitslag van de verkiezingen van 2020 ongeldig te verklaren. Nu de Republikeinen hun meerderheid in het Huis zullen vergroten, blijft Johnson daar waarschijnlijk speaker. Dan leidt hij niet meer de hindermacht tegen Joe Biden, maar kan hij rechts beleid bespoedigen. Daarvoor moet hij wel zijn kruistocht voor een landelijke intrekking van het recht op abortus (tijdelijk) staken. Hij noemde het afbreken van zwangerschappen eerder „een ware Amerikaanse Holocaust”. Maar Trump wil niet verder gaan dan verboden op staatsniveau.