Waarschijnlijk wel een derde termijn als premier van India, maar zeker geen klinkende overwinning. Narendra Modi lijkt dit keer zelfs afhankelijk van de kleinere partijen uit zijn regering om een meerderheid te krijgen in het Indiase parlement (272 zetels). Dinsdagmiddag waren de definitieve cijfers er nog niet, maar duidelijk is dat Modi’s partij BJP de grote overwinning van de vorige verkiezingen niet zal evenaren. De oppositie heeft het veel beter gedaan dan werd voorspeld.
Met bravoure had Modi in deze campagne een resultaat van vierhonderd zetels voorspeld, waarmee hij zich de onbetwiste leider van een ‘nieuw India’ zou tonen. In plaats daarvan komt de grootste rivaal Indian National Congress van ver terug. De partij stevent af op honderd zetels (tegenover 52 zetels in 2019). Die winst wordt verder kracht bijgezet door een eigen coalitie: het vormde met een twintigtal oppositiepartijen in het hele land, het nieuwe INDIA-blok (samen 212 zetels).
Deze uitkomsten zijn nog niet definitief. Wel is overduidelijk dat de exitpolls van zaterdag er helemaal naast zaten. Die dichtten Modi’s coalitie zeker een twee derde meerderheid toe. De peilingen gingen wel eerder de mist in – maar in de laatste twee verkiezingen werd juist het resultaat voor de BJP fors te laag ingeschat.
Bij het hoofdkantoor van de BJP in de Indiase hoofdstad New Delhi probeerden trommelaars, partijbeambten met oranje sjaals en andere aanhangers dinsdagochtend de stemming er nog in te houden. Onder een zonwerend tentdoek stond een campagnewoordvoerder de pers te woord. Hij weigerde in te gaan op vragen over „verloren” zetels of deelstaten waar de BJP-hegemonie „gebroken” was: „Wij kijken naar het grote beeld, en dat is duidelijk: we krijgen weer Modi.” Hij refereerde ermee aan de hashtag die de laatste dagen veel door aanhangers op X werd gedeeld: #ModiAgain.
Dinsdagochtend was India echter direct klaarwakker bij het verschijnen van de eerste cijfers. Uitslagen in gebieden die voorheen zonder meer BJP-oranje kleurden, vielen op. Voor het eerst in tien jaar heeft de oppositiepartij Congress waarschijnlijk één zetel (van de 26) in Gujarat behaald, de deelstaat waar Modi ontdekt werd als politiek talent. Hetzelfde geldt voor Rajasthan. In deelstaat Uttar Pradesh – de dichtstbevolkte van het land, 80 zetels – lijkt niet de BJP, maar oppositiepartij Samajwadi Party de meeste zetels te winnen.
De samenwerking lijkt een belangrijke rol te hebben gespeeld in het succes van de oppositie. Zo’n twintig partijen deden mee in het INDIA-blok en hamerden consequent op de slogan ‘Bescherm de grondwet’. Hiermee vroegen ze aandacht voor het voornemen van de BJP om, als er een twee derde meerderheid zou komen, enkele vergaande wijzigingen in de grondwet van de Indiase staat door te voeren. Hun plannen voor de bestrijding van inflatie en werkloosheid spraken vermoedelijk kiezers aan, evenals hun steun aan minderbedeelden en leden uit de onderste kasten.
Congress-leider Rahul Gandhi stelde dinsdagmiddag vanuit het partijkantoor in New Delhi: „Het is duidelijk dat mensen het niet eens zijn met hoe Modi dit land leidt. Ik ben er trots op dat zij het hebben opgenomen voor de grondwet.”
De leiding van de BJP bleef dinsdag in Delhi en in meerdere deelstaten lang stil. Narendra Modi spreekt later dinsdagavond.
Moslimhaat in campagne
De algemene verkiezingen in India duurden zes weken. Volgens de verkiezingscommissie ECI brachten ruim 640 miljoen mensen hun stem uit, ondanks de extreme hitte waarin kiezers zich daarvoor moesten begeven.
Een constante in de campagnes was de opruiende taal van de BJP tegen minderheden. Modi noemde moslims „indringers” die hindoes zouden willen verdringen en hun eigendommen willen afpakken. Dergelijke retoriek was ook terug te vinden in online campagnes, constateerden meerdere mensenrechtenorganisaties. Raqib Hameed Naik van de organisatie Hindutva Watch , die religieus geweld en uitingen in het kader van hindoenationalisme monitort, noemt dat een „troef” van de BJP. „Ze weten dat het opstoken van haat tussen gemeenschappen werkt. Zo willen ze de stem van hindoes hoe dan ook winnen.”
Of met deze uitslag de aantrekkingskracht van het hindoenationalisme van de BJP ook is afgenomen, is moeilijk te zeggen. De partij krijgt immers nog steeds een groot deel van de stemmen in het land.
Bovendien, vertelden meerdere sociologen en maatschappelijke activisten in de afgelopen weken aan NRC: onder tien jaar Modi is het hindoenationalisme maatschappelijk steeds meer mainstream geworden. Tegen knokploegen die de normen onder hindoes soms met geweld afdwingen, wordt door lokale overheden niet opgetreden, stelt de Franse in India gespecialiseerde politicoloog Christophe Jaffrelot.
Religieuze minderheden worden steevast weggezet als tweederangsburgers, vertelt Raqib Hameed Naik van Hindutva Watch aan de telefoon – hij is een islamitische Indiër uit Kasjmir en woont al enige tijd in de Verenigde Staten. „BJP’ers beweerden dat moslims een complot uitvoerden om de BJP weg te stemmen. Inmiddels wordt geopperd om moslims hun stemrecht te ontnemen.”. Hij waarschuwt: „Zulke vijandige taal slaat over op de mensen.”
Woensdag ontmoet Modi met de BJP zijn partners terwijl Congress samenkomt met het INDIA-blok. Op 16 juni moeten de nieuwe parlementariërs aan het werk.
