De komende weken delen we onze favoriete afleveringen uit ons archief. Deze aflevering gaat over trauma. De laatste jaren zijn er namelijk meerdere boeken verschenen waarin schrijvers woorden geven aan een trauma uit hun jeugd.
Zo schreef Manon Uphoff in Vallen is als vliegen over het seksueel misbruik in haar jeugd, net als Griet Op de Beeck in haar roman Het beste wat we hebben. En onlangs verscheen van Philip Huff de roman Wat je van bloed weet over zijn jeugd met gewelddadige ouders. Kunnen trauma’s verwerkt worden? Welke rol is daarbij weggelegd voor verbeelding en literatuur? En hoe vind je de juiste woorden om jeugdtrauma’s te beschrijven? Michel Krielaars gaat daarover in gesprek met boekenredacteur Thomas de Veen en psycholoog en recensent Arthur Eaton.
In deze aflevering wordt gesproken over trauma en traumaverwerking naar aanleiding van diverse vormen van misbruik. Mocht dit je persoonlijk raken, weet dan dat hulp vragen helpt. Wie daar behoefte aan heeft, kan bellen met MIND Korrelatie (0900-1450) of met de Hulplijn Seksueel Misbruik van Slachtofferhulp Nederland (0900-9999001).
In deze aflevering besproken boeken:
Philip Huff: Wat je van bloed weet. Prometheus.
Manon Uphoff: Vallen is als vliegen. Querido.
Lees hier Thomas’ recensie van de roman van Philip Huff.
Lees hier het interview van Jannetje Koelewijn met Philip Huff.
Zaterdagavond om kwart voor negen krijgt Abdallah Alawa (39) uit Rotterdam-Zuid een berichtje van zijn zwager: ze zijn geland. Maar niet op Eindhoven Airport, waar hij nu met zijn vrouw in de verder vrij lege aankomsthal staat te wachten. De repatriëringsvlucht waarmee de overheid Nederlanders terug heeft gehaald uit Libanon, met aan boord zijn schoonouders en zijn zwager, staat aan de grond bij Vliegbasis Eindhoven. Dat is wat anders.
Dus ze gaan weer de draaideuren door, de auto’s in. Hij in die van de schoonvader, zij in hun eigen auto. Stuurt Google Maps ze ook nog verkeerd. Je moet een stukje terug, zegt een diender in een hokje bij de slagbomen. Dan naar links en dan steeds maar rechtdoor, dan kom je er.
En het was al „stressen” deze week, vertelt Alawa. Zijn schoonfamilie vloog ruim drie weken geleden naar Libanon, voordat „dat hele drama” begon. De oplopende spanningen tussen Hezbollah en Israël, bedoelt hij, waarbij Israël (naast een grondoperatie in het zuiden van het land) zware luchtaanvallen uitvoert op doelen in Libanon.
Lijnvluchten geannuleerd
Het idee was een vakantie in kuststadje Qalamoun, net onder Tripoli en op een uurtje rijden van hoofdstad Beiroet. Maar de terugvlucht, gepland voor vorige week woensdag, werd geannuleerd. Een nieuwe lijnvlucht die ze probeerden ook, en de toeristische boottocht tussen Tripoli en Turkije die ze daarna in allerijl maar boekten óók. Hij belde wel veel met ze, en ze stuurden berichtjes. „Dat ze raketten hoorden”, zegt Alawa, „en dat ze niet wisten of het nog zou lukken terug te komen.”
Hij heeft ringen onder zijn ogen, is zichtbaar moe. „Effe lastig”, zegt hij.
Nadat het Ministerie van Buitenlandse Zaken eerder deze week twee repatriëringsvluchten aankondigde, meldde de familie van Alawa zich meteen. Ze hadden verwacht vrijdag al mee te kunnen, toen de eerste vlucht ging. „Maar ze werden maar niet gebeld. Je moet eerst teruggebeld worden, dat je aanvraag in orde is, en dat gebeurde maar niet.” Dat gebeurde pas zaterdagochtend. „Echt last minute.”
Lees ook
Regering haalt alsnog Nederlanders uit Libanon, onder druk van oppositie
Zijn vrouw is naar het blauwe lint gelopen, daarachter komen ze straks aanlopen. Er staan enkele tientallen mensen te wachten in de hal, sommigen met een boeket bloemen in de hand. Er is koffie en thee, er zijn koekjes en er is een balie ingericht met daarachter medewerkers in fluorescerende hesjes.
Is Alawa nu nog steeds zenuwachtig? Nee, zegt hij, nu komt het goed.
Roze hoodie
Tot het „Nederlanders actief helpen” uit Libanon weg te komen werd dinsdag besloten door het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Twee repatriëringsvluchten met een Airbus A330 van de NAVO, een op vrijdag en een op zaterdag. Wie mee wilde, kon zich tot vrijdagmiddag aanmelden bij het ministerie van Buitenlandse Zaken. Vrijdagavond landde de eerste vlucht in Eindhoven, met 185 mensen aan boord. Zaterdag werden nog eens 170 mensen van Beiroet naar Eindhoven gevlogen. Beide keren ging het om iets meer dan honderd mensen die op de oproep gereageerd hadden en konden aantonen dat ze Nederlander zijn of als partner of kind met een Nederlander zouden meereizen.
De rest van de passagiers werd gerepatrieerd op verzoek van andere landen: vrijdag gingen er Belgen, Ieren en Finnen mee, zaterdag Fransen, Belgen, Spanje en Oostenrijkers. „Andere landen hebben hun eigen vluchten”, lichtte een woordvoerder van het ministerie zaterdag toe, „maar er is ook internationale samenwerking. Het is net hoe het uitkomt. We willen optimaal gebruikmaken van de capaciteit.” Zaterdag kwamen ook de Belgische journalist Robin Ramaekers en zijn cameraman Stijn De Smet mee; zij waren in Libanon voor VTM Nieuws en raakten eerder deze week gewond in Beiroet.
Ook de Belgische journalist Robin Ramaekers en zijn cameraman Stijn De Smet waren zaterdag aan boord; zij raakten deze week gewond in Beiroet
Onder de eersten die vanuit het vliegtuig de hal binnenkomen is een baby, hooguit een paar dagen oud, in een wit berenpakje en een deken. De pas bevallen moeder is Frans, de medewerkers op de luchthaven proberen snel een rolstoel voor haar te regelen.
Daarna: een familie van vijf met een vliegveldtrolley vol tassen. De oudste zoon spreekt een beetje Engels. „We came here because of the war”, zegt hij tegen de mensen achter de balie. Ze willen graag naar Amsterdam. Omdat ze daar familie hebben? Een taxi bellen dus. Nee, begrijpen ze na enige taalverwarring, ondanks dat er een tolk is aangesloten: géén familie of bekenden in Nederland. Ze moeten dus ergens ondergebracht worden vannacht. Hotel Pullman kan misschien, hier in Eindhoven.
Een familie van vijf zaterdagavond na aankomst van de repatriëringsvlucht op de vliegbasis Eindhoven.Foto Rob Engelaar / ANP
„Heb je het koud?” vraagt een andere vrouw in hesje aan de jongste van het stel, een meisje van ongeveer zes. Ze draagt alleen een korte broek en een dun, lichtblauw shirtje. Ze krijgt een verwassen roze hoodie van Levi’s, haar broer een zwartgrijze met opdruk Colossos: Kampf der Giganten, een houten achtbaan in Heide-Park Soltau, Duitsland.
De familie van Abdallah Alawa en zijn vrouw zit in het laatste groepje dat de hal binnenkomt. Zij filmt het met haar telefoon en geeft haar vader daarna drie kussen op de wang. Hij omhelst zijn schoonvader, twee ferme klappen op het schouderblad.
„Steeds was ik daar bang voor de bom”, zegt de schoonvader, Mohammed Alawa (57), als de begroetingen voorbij zijn. „Er was geen eten daar, geen benzine, geen elektriciteit.” Zijn ouders en zijn broer, die in Libanon wonen, zijn daar nog. Zij hebben geen Nederlands paspoort.
En nu? Hoe voelt hij zich?
„Nu? Hier?” Hij wijst met beide handen naar de grond. „Opgelucht.”
Lees ook
Israël deelt harde klappen uit aan zijn tegenstanders, maar wat de politieke strategie is blijft onduidelijk
Tijdens een oversteek van het Kanaal tussen Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk zijn afgelopen nacht vier migranten overleden, onder wie een tweejarig kind. Dat schrijven internationale persbureaus. „Een kind is vertrappeld in een boot,” schreef de Franse minister van Binnenlandse Zaken Bruno Retailleau op X. „Een verschrikkelijke tragedie,” zegt hij. „Mensenhandelaren hebben het bloed van deze mensen aan hun handen.”
Het gaat om twee aparte incidenten. Een boot met vijftien migranten aan boord riep de hulp van de kustwacht in. Die kwam en trof het tweejarige kind dood aan. Waarschijnlijk „verpletterd in een gedrang op de boot,” zei een lokale officier van justitie zaterdag in een persconferentie.
In een tweede boot, overvol, met 83 mensen aan boord, troffen autoriteiten drie mensen dood aan. Ook zij werden waarschijnlijk „verpletterd” en „verdronken in de 40 centimeter water op de bodem van de opblaasbare boot”, aldus een lokale Franse bestuurder in dezelfde persconferentie.
In de afgelopen weken zijn er meer verdrinkingen geweest op het Kanaal. Op 3 september kwamen twaalf migranten om het leven toen een boot onderweg van Frankrijk naar het Verenigd Koninkrijk kapseisde. Afgelopen 15 september verdronken nog eens acht mensen die het Kanaal over voeren in een rubberboot.
De Zwanen en de Jonge Zwanen, de jaarlijkse dansprijzen van de Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties (VSCD), zijn vrijdagavond uitgereikt. De winnaars werden bekendgemaakt tijdens het Gala van de Nederlandse Dans, het startschot voor het festival Nederlandse Dansdagen in Maastricht.
De Zwaan voor de meest indrukwekkende dansproductie ging naar Marco Gerris’ Rhythm & Flow voor ISH Dance Collective. De jury ziet hoe Gerris de jeugdige, rebelse identiteit van de groep heeft weten te bewaren met volwassen voorstellingen waarin ‘urban’ skills worden gecombineerd tot een verrassend geheel. De Zwaan voor de dansprestatie die vorig seizoen het meest imponeerde, ging naar Kalin Morrow. In de sci-fisolo The Previous Owner van Dunja Jocic, over reïncarnatie door technologie, levert zij een aangrijpend gevecht om haar identiteit te behouden. „Kalin máákt deze voorstelling”, aldus de jury.
Op een onbewoond van jeugddansgezelschap MAN || CO werd bekroond met een Jonge Zwaan. De voorstelling voor 6-plussers schetst met een mix van tekenfilmhumor en scherp getimede dans de reuring en schuivende verhoudingen die ontstaan door de confrontatie met een nieuwkomer. Winter Wieringa kreeg de Jonge Zwaan voor zijn rol in Hoop! (12+) van Wies Bloemen/Danstheater AYA. Hij is volgens de jury „een intrigerende danser naar wie je wilt blijven kijken”.
De Innovatieprijs van de Nederlandse Dansdagen ging naar Anne Suurendonk. Zij kreeg de stimuleringsprijs voor jong talent om „geheel eigen bewegingstaal, die draait om de innerlijke beleving” verder te ontwikkelen in een nieuwe voorstelling die zij met het prijzengeld van 25.000 euro kan realiseren.
Vorige maand werd al onthuld dat de Dansspeld, een prijs van verdienste voor mensen die een grote bijdrage hebben geleverd aan de danssector, dit jaar twee keer wordt toegekend. De spelden gaan naar Wies Bloemen (Danstheater AYA) en Ed Wubbe (Scapino Ballet Rotterdam), zij stonden ruim dertig jaar aan het roer van hun groep. Bloemen wordt geroemd om haar voortrekkersrol in het genre jeugd- en jongerendans. Zij zwaaide eerder dit jaar af, Wubbe draagt het leiderschap eind dit jaar over. Dankzij zijn inspirerende leiding en neus voor jong choreografisch talent transformeerde Scapino Ballet Rotterdam tot een hedendaags balletgezelschap met een breed publiek.
