Dit verhaal over giftige mannelijkheid begint als een zomerfilm. Blanche ontmoet Greg aan de Franse kust. Hij is charmant, bedwelmend, en ja: wat dominant, maar dat is juist zo romantisch. Zoals in die oude Franse films is zij Romy Schneider en hij haar Alain Delon. L’amour et les forêts verandert zelfs in een musical als de prille echtgenoten de kust verlaten om samen te gaan wonen in Normandië. „We zullen voor altijd bij elkaar zijn”, zingen ze. Op naar de zonsondergang. Maar langzaam wordt Gregs assertiviteit agressiviteit. „Die lijn tussen charmant en mani-pulatief wordt zó dun”, zegt regisseur Valérie Donzelli (51) in een hotel in Parijs, „dat het een scheermes wordt. Ze snijdt zich eraan. En al haar levensgeluk bloedt weg.”
„Zo gaat dat: door de liefde wordt het een sprookje, ze idealiseert hem, tot ze de realiteit inziet.” Maar er was ook een andere reden dat Donzelli voor deze structuur koos: „Ik wilde het verhaal ‘filmisch’ vertellen, flirten met zomerfilms, met psychologische thrillers, met horror. Want ik was bang dat men klaar was met het onderwerp omdat er zó veel over gesproken wordt.”
De strijd tegen geweld tegen vrouwen staat – sinds president Macron dat in 2018 tot „nationaal doel” verhief – aan de top van de beleidsagenda in Frankrijk. Verbetering gaat echter langzaam, zegt acteur Melvil Poupaud (51), die Greg speelt in L’amour et les forêts even later in een andere hotelkamer.
„Fransen geloven in de liefde. Dat je er álles voor moet doen. Maar dat is niet altijd positief. Tot in de jaren zeventig kreeg je strafvermindering als je je partner had vermoord ‘uit hartstocht’: een crime passionnel. Dan kreeg je soms maar twee jaar taakstraf.” Tot een aantal jaar geleden, gaat Poupaud verder, zou L’amour et les forêts wellicht niet eens als een verontrustende film worden bestempeld. „Het zou geen verkrachting zijn, wanneer hij haar dwingt tot seks. Want zij is zijn echtgenote. Dan zou het toch haar taak zijn om seks met hem te hebben?”
Waarom zo laat thuis?
Regisseur Donzelli heeft zelf in een ‘giftige’ relatie gezeten, net zoals hoofdrolspeelster Virginie Efira (47) en een groot deel van de vrouwelijke castleden. „Het is een machtsspel,” zegt Donzelli. „Een systeem waarin je telkens iets opgeeft om meegaand te zijn, waardoor je jezelf opeet.”
Ook Melvil Poupaud heeft er „tot op zekere hoogte” ervaring mee gehad. Maar hij herkende zich in plaats van in het „slachtoffer”, in de „dader”, zegt hij. „ Ik ben geen monster. Ik heb nooit iemand geslagen. Maar ik ben ook wel eens een klootzak geweest, zoals zo velen. Ik ben jaloers geweest. Ik heb dingen gezegd als: ‘Die jurk is wel erg kort’. Of: ‘Waarom kom je zo laat thuis?’ Er is een scène waarin Blanche en Greg in de auto zitten na een feestje. Blanche zegt: ‘Je lijkt moe’. Hij antwoordt: ‘Omdat ik heel de avond met die idioten van een vrienden van je moest praten.’ Dat heb ik ook wel eens gezegd. Omdat ik die vrienden in feite als een ‘bedreiging’ zag. Zo dom. Maar ook menselijk. De herkenbaarheid daarvan maakt het zo goed.”
Juist die scène in de auto blijkt herkenbaar voor velen. Er ontstaat een ruzie. Greg zet de autolichten uit om Blanche te tarten – ze rijden blind in de nacht – zij kermt van de angst. Donzelli liet de film aan een vriendin zien, die zei: „Heb ik je dat ook verteld? Van die auto?” Donzelli: „Ik had me precies ingebeeld wat zij ooit echt heeft beleefd.”
Waarom doen mannen dit vrouwen aan? Poupaud denkt dat het jaloezie is. Dat mannen zich bedreigd voelen. „Er is geen gebruiksaanwijzing voor relaties. Soms zit je in een slechte relatie die langer duurt dan een goede, omdat je je begint te vervelen. Soms ben je te jaloers, soms niet jaloers genóég. Dan denken mensen dat je niet genoeg liefde voelt. Maar jaloezie is vergif. En als je eraan toegeeft, is er geen geneesmiddel voor je relatie.”
Case-study
De stemming was goed op de set. Iedereen was blij dat ze konden laten zien hoe een gewelddadige relatie écht is. Al was het ook emotioneel zwaar. Vooral voor „het slachtoffer”, gespeeld door Virginie Efira, zegt Poupaud. „We filmden lange shots, bijna als theater, waarin we diep de duisternis in gingen. Soms tien minuten lang. Een deel van mijn baan was haar geruststellen, haar knuffelen tussen de lange scènes door. Aan het eind van zo’n scène trilde Virginie soms van angst.”
Het hielp dat Poupaud en Efira al jaren bevriend zijn. „Zij kent mij. Ze weet dat ik geen slechte man ben. Dus ik kon alles doen wat Donzelli mij opdroeg. Als ik moest schreeuwen, schreeuwde ik. Als ik moest slaan, sloeg ik. Geen rem.”
Donzelli nam de film in tegengestelde volgorde op. De ergste, gewelddadigste scènes aan het eind van de film draaiden ze als eerst. Het liefdesverhaal aan het begin van de film als laatste. Donzelli: „Zo zie je al iets van de duisternis van Greg aan het begin van de film. Dat zít al in hun dynamiek.”
Het was cruciaal om aan de kijker duidelijk te maken waarom mannen zich volgens Donzelli zo gedragen: „Ze willen een ander bezitten en controleren, omdat ze zichzelf niet onder controle hebben. Omdat ze geen voldoening halen uit hun eigen leven, zuigen ze dat uit anderen.”
L’amour et les forêts trok vorig jaar veel bezoekers in Frankrijk. Het was Poupauds grootste film tot nu toe. „Er is zoveel geschreven en gelezen over dit onderwerp”, zegt Poupaud. „Maar deze film is anders omdat het zo Hitchcockiaans is, zó spannend. Hopelijk helpt dat om mensen iets bewuster te maken. Veel mensen die de film zien, zeggen dat ze zich in de personages herkennen. Niet alleen in Blanche, ook in Greg. Een psychiater vertelde laatst dat ze de film aan haar patiënte had laten zien: ‘Het is een zeer goede casestudy.’”
