Trans mannen menstrueren in principe niet meer. Ook als ze hun eierstokken en baarmoeder hebben gehouden, worden ze door het testosteron dat ze krijgen vaak niet meer ongesteld. Zij zullen er dus van uitgaan dat ze niet meer zwanger kunnen worden.
Maar die kans is vermoedelijk groter dan ze denken. Een derde van de zogenoemde transmasculiene personen die hun eierstokken nog hebben, maar aan het testosteron zitten en niet meer menstrueren, heeft recent een eisprong gehad, blijkt uit Nederlands onderzoek dat donderdag verscheen in Cell Reports Medicine. Zij moeten dus ook goed nadenken over anticonceptie.
Onderzoekers van het Amsterdam UMC en LUMC onderzochten het eierstokweefsel van 52 transmasculiene personen (mensen die zijn geboren als vrouw maar zich niet zo identificeren). Ze gebruikten allemaal minimaal één jaar testosteron. Bij 17 van hen waren tekenen van een recente ovulatie zichtbaar.
Niet te verklaren
Waarom de een wel en de ander niet ovuleerde, weten de onderzoekers niet. Dat was in ieder geval niet te verklaren door het type testosteron of hoelang iemand het hormoon al gebruikte. „Daar was geen enkel peil op te trekken”, zegt hoofdonderzoeker Norah van Mello. „Testosteron heeft op iedereen een ander effect.”
Dat een eisprong kan plaatsvinden bij iemand die testosteron gebruikt, was al wel bekend, zegt Van Mello, gynaecoloog bij het Amsterdam UMC. „Dat wordt dan een escape-ovulatie genoemd.” Dat klinkt als een zeldzaamheid, maar Van Mello zag zo’n eisprong best vaak, tijdens genderoperaties waarbij ze een baarmoeder en/of eierstokken verwijderde. Dan is een „klein vulkaantje” te zien dat uit het kapsel van de eierstok omhoog komt. Na een eisprong zit daar vaak een rood plekje. Van Mello wilde weten hoe vaak dat precies voorkomt. Bij eerdere onderzoeken hiernaar was bovendien niet duidelijk of en hoelang de deelnemers testosteron kregen.
Anticonceptie
„Dat er ovulatie optreedt is niets nieuws”, reageert Marian Spath, gynaecoloog bij het Radboudumc, die daar ook trans personen behandelt. „Maar deze aantallen had ik niet verwacht.” Het mooie aan de studie vindt ze dat het eierstokweefsel in het lab kon worden onderzocht. De 52 deelnemers lieten hun eierstokken toch al verwijderen.
„Ik hoop dat trans mannen zich nu nog bewuster zijn van de noodzaak van anticonceptie”, zegt Spath. Anticonceptie is al een standaard gespreksonderwerp tijdens het zorgtraject, maar ongewenste zwangerschappen bij trans mannen komen wel voor. Volgens Van Mello zijn die in Nederland „op één hand te tellen”.
Hoe hoog het risico op een zwangerschap daadwerkelijk is bij iemand die testosteron gebruikt, weten de onderzoekers niet. Het is namelijk niet gezegd dat het eitje zich dan ook daadwerkelijk nestelt in de baarmoeder.
Met de nieuwe kennis kan niet alleen het risico op ongewenste zwangerschappen verkleind worden. Het kan trans mannen ook helpen bij onbegrepen buikpijnklachten, zegt Van Mello: „Het is belangrijk dat zorgverleners dan niet aannemen dat de eierstokken inactief zijn.”
