Een brute moord op een journalist die corruptie onthulde

Persvrijheid De Kameroense radiojournalist Arsène Salomon Mbani Zogo werd vermoord na het onthullen van corruptie. De verdachten zijn hooggeplaatsten.

Rouwenden plaatsen kaarsen in een kamer van Radio Amplitude FM, waar een portret van journalist Martinez Zogo is geplaatst om hem te eren.
Rouwenden plaatsen kaarsen in een kamer van Radio Amplitude FM, waar een portret van journalist Martinez Zogo is geplaatst om hem te eren.

Foto Daniel Beloumou Olomo/AFP

‘Als je kijkt naar de barbaarse wijze waarop zijn lichaam is verminkt, de sporen van marteling, hoe hij is gedumpt, om gevonden te worden door wie dan ook, dan heeft dat iets maffioos. Dat kun je niet anders lezen dan als een boodschap aan andere journalisten. Luister, als jullie lastig blijven doen, dan is dit de behandeling die je krijgt.”

Jean-Bruno Tagne, een bekende schrijver en journalist uit Kameroen, vertelt feitelijk, maar zelfs door de telefoon is zijn schok over het lot van de 51-jarige Arsène Salomon Mbani Zogo hoorbaar. Eind januari werd net buiten de hoofdstad, Yaoundé, het gehavende lichaam gevonden van de baas van Amplitude FM, een private radiozender. Vijf dagen eerder was hij op klaarlichte dag voor een gendarmeriepost ontvoerd.


Lees ook: Kameroen zet kritische schrijver het land uit

In het door oorlog geplaagde Kameroen moesten journalisten hun werk wel vaker met hun leven bekopen, bijvoorbeeld door een mysterieus ongeluk. Niet eerder gebeurde dat op zo’n brute wijze, zegt Tagne. En niet eerder ging het zo schaamteloos. Omstanders zagen hoe Zogo op die bewuste middag vergeefs probeerde om de gesloten gendarmeriepost binnen te komen voordat hij in een Toyota Prado werd meegesleurd.

Dit is niet zomaar een moord, zegt Tagne. „Zogo was een onvermijdelijk bij-effect in de strijd die is losgebarsten om de opvolging van president Paul Biya.”

Biya, die maandag negentig jaar wordt, is met ruim vier decennia als president de op een na langst zittende leider op het continent. Deze zevende termijn is, zo is de overtuiging, zijn laatste. Achter de schermen vechten de heersende elites om Biya’s plek straks in te nemen.

File

Zogo, die bekend stond onder de naam Martinez Zogo, kwam daarbij op het pad van een van die kampen. In zijn populaire, dagelijkse radioshow Embouteillage, het Franse woord voor file, richtte Zogo zich regelmatig op corruptie- en witwasaffaires. Onlangs onthulde hij hoe publiek geld naar de invloedrijke mediamagnaat Jean-Pierre Amougou Belinga zou zijn gesluisd.


Lees ook: Engelstaligen worden in Kameroen behandeld als tweederangsburgers

Belinga werd vorige week aangehouden op verdenking van de moord, evenals zo’n twintig leden van de Kameroense inlichtingendiensten, inclusief de baas van de dienst en het hoofd ‘speciale operaties’. Die laatste zou volgens de internationale ngo Verslaggevers Zonder Grenzen (VZG), die zegt zijn verklaring te hebben ingezien, de moord hebben toegegeven. Ook zijn baas wist er volgens hem van.

Zogo zelf had zijn lot al voorspeld. In Embouteillage zei hij onlangs dat Belinga plannen had hem te vermoorden. Hij had een dodenlijst in handen gekregen met daarop de namen van zo’n acht journalisten. Die van hem stond bovenaan. Op nummer twee: Haman Mana, oprichter van de krant Le Jour. Ook zijn journalisten hadden over de affaire, met Belinga in de hoofdrol, geschreven.

Daags voor zijn verdwijning was Zogo hem nog komen waarschuwen, vertelt Mana aan de telefoon vanuit Yaoundé. „Ik nam het niet serieus. In dit land word je iedere dag bedreigd, maar nog nooit hebben we iemand zo vermoord zien worden.” Hoe hij zich nu voelt? Aan de andere kant van de lijn klinkt een cynische lach. „Mevrouw, hoe zou u zich voelen als uw naam op een dodenlijst stond? Dan word je bang.”

De laatste dagen werden er huiszoekingen uitgevoerd in verschillende gebouwen van zakenman Belinga. Daarbij werden beelden van bewakingscamera’s meegenomen. Zogo zou volgens de verklaring van de inlichtingenmedewerker in de kelder van een van die gebouwen zijn gemarteld en vermoord. Volgens VZG richt het onderzoek zich ook op de minister van Justitie, met wie Belinga nauwe banden heeft.


Lees ook: ‘Verdachte dood’ van kritische journalist in Rwanda

Persvrijheid

Kameroen staat op nummer 118 van de 180 op de wereldranglijst voor persvrijheid. Toch zijn journalisten er best vrij, zegt Louis Magloire Keumayou, zelf journalist, die vanuit Togo werkt. „Mensen worden niet meer in de cel gegooid voor het uiten van hun mening, zeker journalisten niet. Maar dat weerhoudt sommigen er niet van hen te bedreigen en het heft in eigen handen te nemen.”

De meeste journalisten in Kameroen blijven daarom weg van gevoelige onderwerpen, stelt Keumayou. Zeker als er machtige mensen mee gemoeid zijn, zoals Belinga. „Hij is zo machtig dat hij de staat kan inzetten voor zijn persoonlijke wraakacties. Dat de functionarissen dat ook nog eens zo openlijk deden, laat zien dat ze zeker wisten dat ze ermee zouden wegkomen. Maar deze keer hebben ze een verkeerde inschatting gemaakt.”

Zogo’s dood maakte in Kameroen zo veel los dat president Biya zich, bij monde van zijn woordvoerder, genoodzaakt zag om een onderzoek aan te kondigen. Met inmiddels 27 arrestaties in anderhalve week lijkt dat voorspoedig te verlopen. Maar dat gebeurt wel in stilte: op een summiere aankondiging van arrestaties na komt er niks naar buiten.

De bedreigingen aan het adres van journalisten gaan ondertussen door. Op 2 februari werd in de hoofdstad het lichaam van een priester en radiopresentator aangetroffen. Daags ervoor had de man op de radio gerechtigheid voor Martinez Zogo geëist. Ook zei hij te worden bedreigd. Le Soir-oprichter Mana piekert er op zijn beurt niet over om zich in te houden. „Maar voel ik me gerustgesteld? Nee.”