N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/wp-content/blogs.dir/114/files/2020/06/bilic-alylin-vierkant.png)
Het is weer tijd voor verkiezingen en dus zal de PVV ongetwijfeld wéér beginnen over de dubbele nationaliteit. Dat is een stokpaardje van PVV-leider Geert Wilders. Zo trok hij in 2021 de loyaliteit van minister Dilan Yesilgöz in twijfel vanwege haar afkomst. Een paar jaar geleden moest minister Kajsa Ollongren het ontgelden. In 2007 riep hij dat toenmalig staatssecretaris Nebahat Albayrak moest aftreden vanwege haar Turkse achtergrond. En Ahmed Aboutaleb kreeg in datzelfde jaar te horen dat hij geen bewindspersoon kon zijn met zijn dubbele nationaliteit.
In 2019 wilde Wilders via een initiatiefwet zelfs de grondwet wijzigen. Mensen met een dubbele nationaliteit moesten hun actieve en passieve kiesrecht inleveren. Drie jaar eerder stelde hij in het parlement dat mensen met twee nationaliteiten een bedreiging zouden vormen voor de Nederlandse veiligheid en soevereiniteit. Ik vraag me af hoe Wilders reageert als Oranje weer eens een groot voetbaltoernooi wint. Is hij dan minder blij bij doelpunten van voetballers met twee paspoorten?
In sommige landen kun je vrij makkelijk een tweede nationaliteit krijgen. Als je als Nederlander een fatsoenlijk huis koopt in Turkije, krijg je er een paspoort bij. Sinds 2015 kunnen Sefardische Joden overal ter wereld de Portugese en Spaanse nationaliteit aanvragen. En als je toevallig in Amerika verblijft als je een kind krijgt, dan is hij of zij automatisch ook Amerikaans staatsburger.
Zijn al deze dubbelpaspoortbezitters minder loyaal aan het land waar ze wonen en werken? Loyaliteit aan een land is complex en vooral persoonlijk. Mensen kunnen loyaal zijn aan geloofsgenoten over de hele wereld zonder dat dat enig probleem oplevert voor hun Nederlandse loyaliteit. Loyaliteit betekent natuurlijk ook geenszins dat je het eens bent met het regeringsbeleid. Dat is een visie op loyaliteit die vooral dictators huldigen.
Wanneer is dan wel sprake van problematische loyaliteit? Wat mij betreft wanneer je de Nederlandse rechtsstaat en democratie moedwillig ondermijnt. Het aanhangen van fundamentalistische vormen van religie kan daar bijvoorbeeld toe leiden. Wie de sharia hoger acht dan de Nederlandse wet, heeft een loyaliteitsprobleem. Sympathie of openlijke steun voor buitenlandse machten die zich keren tegen de westerse democratieën, is ook niet-loyaal.
Als Wilders zich zo druk maakt om loyaliteit, moet hij tekeergaan tegen FVD. Zo stelt partijleider Thierry Baudet: „Rusland wil geen oorlog, Rusland wil vrede”. Ook politieke partij Denk stelt zich niet altijd loyaal op. Kamerlid Tunahan Kuzu is kind aan huis bij staatsgezinde media van een land dat de persvrijheid en onafhankelijke rechtspraak grotendeels aan banden heeft gelegd. Toen de Turkse president Erdogan in 2017 scandeerde dat Nederland een fascistisch land is, een nazi-overblijfsel, weigerde hij openlijk afstand te nemen van die woorden. Als conservatieve moslim mag Kuzu zich verbonden voelen met de AKP van Erdogan. Maar dat mag niet conflicteren met de democratische waarden die iedere parlementariër in Nederland hoort te verdedigen.
Niet-loyaal gedrag heeft zelden of nooit te maken met een dubbele nationaliteit, maar alles met overtuigingen die indruisen tegen onze democratische rechtsstaat. De AIVD maakt zich daarover overigens steeds meer zorgen, meldde het vorige week in een rapport: „De nationale veiligheid wordt al enige tijd bedreigd door de verspreiding van anti-institutioneel extremisme.” Volgens de inlichtingendienst is de extremistische anti-institutionele beweging meestal pro-Russisch, en ziet die Poetin als verlosser vanwege zijn strijd tegen het Westen.
Ik vermoed dat de Poetin-adepten in Nederland zelden een dubbel paspoort hebben. Toch vormt deze groep een grotere bedreiging voor de Nederlandse veiligheid en soevereiniteit dan Ollongren, Aboutaleb of Yesilgöz.
Aylin Bilic is headhunter en publicist.
