Europa staat een fikse klap te wachten als gevolg van de Amerikaanse importheffingen en de onrust in de wereldhandel. Nieuwe voorspellingen bevestigen de vrees die politici en economen al langer uiten: de aangekondigde en dreigende heffingen die Donald Trump sinds zijn aantreden in het Witte Huis lanceerden, steken een spaak in het wiel van de Europese groei.
Naar verwachting zal de economie van de Europese Unie dit jaar nog wel groeien, maar niet zo veel als eerder was gehoopt. De Europese Commissie heeft de groeiverwachting in zijn nieuwste vooruitblik maandag teruggeschroefd van 1,5 naar 1,1 procent. In 2026 wordt wel een groei van 1,5 procent gehaald, is de verwachting.
Nederland zit in de tabellen net boven het gemiddelde, met een verwachte groei van 1,3 procent in 2025. In februari verwachtte het Centraal Planbureau – dat zijn eigen schattingen verricht – nog dat die groei dit jaar zou uitkomen op 1,9 procent.
‘Protectionistische ommezwaai’
Een aantal maanden geleden schetsten de cijfers nog een zonniger toekomstbeeld. Toen kwamen de donkere wolken. „De wereld was nagenoeg onvoorbereid op de scherpe protectionistische ommezwaai in het Amerikaanse handelsbeleid”, schrijft de topambtenaar op het Brusselse departement voor Economische Zaken, de Nederlander Maarten Verwey, in het voorwoord van de vooruitblik. „Als ’s werelds meest open economie voelt de EU de druk.”
Bij de grootste landen van de unie zit de klad erin: Duitsland stevent af op een jaar zonder groei, Frankrijk en Italië groeien minder dan 1 procent. Positieve uitschieters zijn Malta (4,1 procent), Denemarken (3,6 procent), Ierland (3,4 procent), Polen (3,3 procent) en Kroatië (3,2 procent). In de eurozone, waar sterke stijgers als Polen en Denemarken ontbreken, komt de groeiverwachting dit jaar uit op een magere 0,9 procent.
Het kan nog slechter uitpakken. In hun berekening gingen de EU-ambtenaren uit van de huidige heffingen: 25 procent op aluminium, staal en auto’s, 10 procent op vrijwel alle andere goederen. Maar Trump beschouwt de heffingen van 10 procent als een tijdelijk gebaar. Indien de EU hem niet tegemoet komt, zal hij vanaf juli alsnog heffingen van 20 procent invoeren, heeft hij gedreigd.
Stroeve gesprekken
De EU staat te springen om een akkoord, maar weigert tegemoet te komen aan een aantal van de bezwaren van de regering-Trump, zoals die tegen de btw, tegen een Europese belasting op klimaatschade en tegen de huidige veiligheids- en kwaliteitsstandaarden. De gesprekken daarover gaan stroef. Pas de afgelopen dagen hebben ambtenaren van beide zijden voor het eerst onderhandelingsdocumenten uitgewisseld, zo meldde zakenkrant Financial Times.
De verslechterde verhoudingen tussen China en de VS leiden tot extra onzekerheid. De twee landen besloten onlangs te snoeien in hun wederzijdse heffingen nadat ze in een razendsnelle wedloop waren opgelopen tot boven de 100 procent – maar ook daar betreft het slechts een pauze.
In de EU bestaat de vrees dat een nieuwe escalatie tussen de twee grootste economieën van de wereld ertoe kan leiden dat Chinese export, bestemd voor de VS, straks tegen dumpprijzen de Europese markt opkomt en daar goederen van Europese makelij wegconcurreert.
Lees ook
Lees ook: Kiest Brussel voor de bazooka tegen Trump of juist voor nietsdoen? Vier opties voor de volgende zet in de handelsoorlog
Extra investeringen
Al langer woedt een felle discussie onder politici en economen hoe Europa zijn groei uit het slop kan trekken. Veel EU-landen willen meer overheidsinvesteringen, maar de meeste landen hebben zelf niet het geld op hun begroting voor zulke extra uitgaven.
Onlangs gaf de Europese Commissie de nationale regeringen meer ruimte om hun staatsschuld te laten oplopen, maar dan wel uitsluitend voor defensieuitgaven. Toch heeft een groot aantal landen – waaronder Nederland, Frankrijk, Spanje en Italië – geen gebruik gemaakt van die noodknop. Nederland zegt deze optie niet nodig te hebben, de drie andere landen willen een deel van hun extra uitgaven juist liever met gezamenlijk Europees geld bekostigen. Aan extra ruimte om schulden te maken hebben ze niets, zeggen zij.
Eurocommissaris Valdis Dombrovskis (Economische Zaken) herhaalde maandag dat de Europese Commissie niet geheel afwijzend staat tegenover het aangaan van meer Europese schulden. „We zijn bereid verder te verkennen hoe we onze defensiecapaciteiten en onze veiligheid kunnen versterken.”
De voorspellingen van de Europese Commissie bevatten ook een lichtpunt: de inflatie, de afgelopen jaren een zorgenkind van de Europese economie, blijft verder teruglopen. Dankzij de dalende energieprijzen en de sterkere positie van de euro stijgen de prijzen lang niet meer zo hard als de afgelopen jaren.
Dombrovskis zei dat hij erop rekent dat het inflatiecijfer, dat in coronatijd nog uitzonderlijk hoog piekte rond de 10 procent, nog dit jaar onder de streefgrens van 2 procent zal zakken.
