Duitsland vraagt zich af: zijn wegblokkades voor het klimaat terreurdaden?

Posted on by admin

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Huiszoekingen Klimaatactivisten van het Duitse Letzte Generation werden deze week van hun bed gelicht en justitie vindt de beweging een ‘criminele organisatie’. Het bekritiseerde optreden levert de demonstranten juist extra steun op.

Met hamers en beitels proberen agenten een aan het asfalt geplakte klimaatactivist van de Letzte Generation te bevrijden.
Met hamers en beitels proberen agenten een aan het asfalt geplakte klimaatactivist van de Letzte Generation te bevrijden. Foto Hannibal Hanschke/EPA

De activisten van de ‘Letzte Generation’ vinden dat ze, zittend op de Autobahn, met hun handen vastgelijmd aan het asfalt, vreedzaam demonstreren. De Duitse justitie noemt de actiegroep een ‘criminele organisatie’, zoals ook drugsbendes dat zijn, of recent de ‘Reichsbürger’ die wapens verzamelden om een coup te plegen. Woensdagochtend deed justitie een inval in vijftien woningen van activisten van de Letzte Generation in zeven deelstaten.

Het was woensdag de tweede keer in korte tijd dat de activisten van hun bed werden gelicht. De omgang met de activisten van de ‘Letze Generation’, die sinds anderhalf jaar straten en snelwegen blokkeren om aandacht te vragen voor de klimaatcrisis, verhardt zienderogen. Op maandag noemde bondskanselier Olaf Scholz (SPD) de activisten „völlig bekloppt”, „helemaal getikt”.

In reactie op de huiszoekingen zei een woordvoerder van VN-secretaris-generaal António Guterres in New York dat „klimaatactivisten beschermd moeten worden”, omdat de „morele stem van jonge mensen” ook in „de donkerste dagen blijft vasthouden aan haar doel”.

De huiszoekingen gingen uit van het OM in München, afdeling ‘extremisme en terrorisme’. In Beieren, waar de CSU regeert die nog iets conservatiever is dan zusterpartij CDU, wordt van meet af aan harder tegen de activisten opgetreden dan in andere Duitse deelstaten. In december werden enkele activisten na een actie voor een paar weken in ‘preventieve hechtenis’ genomen, dus zonder veroordeling tot twee maanden vastgezet, om te voorkomen dat ze de acties ook tijdens de kerstdagen zouden voortzetten. De voorzitter van de Beierse CSU-fractie in de Bondsdag, Alexander Dobrindt, noemde de activisten destijds de „klimaat-RAF”, naar de extreem-linkse Rote Armee Fraktion die in de jaren zeventig, tachtig en negentig terreuraanslagen pleegde. In Berlijn, ter vergelijking, werden tot nu toe maximaal twee dagen ‘preventieve hechtenis’ uitgedeeld.

Pop-up: ‘doneren is strafbaar’

Op woensdag werden niet alleen woningen doorzocht, maar ook websites uit de lucht gehaald en bankrekeningen geblokkeerd. Op de website van de Letzte Generation verscheen een groot pop-up-venster waarin wordt gesteld dat de club een „criminele organisatie” is en dat ook geld doneren aan een dergelijke groep strafbaar is. Inmiddels is de tekst door justitie aangepast; er is immers nog geen oordeel geveld. De Letzte Generation heeft een nieuwe website opgezet en een nieuw rekeningnummer geopend. Volgens de aanklacht zamelde de klimaatgroep geld in om strafbare feiten te plegen – naar verluidt gaat het om 1,4 miljoen euro aan donaties.

Deze week deden de autoriteiten invallen bij klimaatactivisten, zoals hier in Berlijn. Er loopt een onderzoek naar de financiering van protesten door de klimaatgroep Letzte Generation (Laatste Generatie).
Foto Christoph Soeder/AP

Juristen zijn kritisch op de actie van het Beierse OM. De voorzitter van de advocatenvereniging Peer Stolle noemde de actie in gesprek met nieuwsagentschap RND „politiek strafrecht in zuiverste vorm”. Om een ‘criminele organisatie’ te zijn moet die het plegen van strafbare feiten als doel hebben. Strafbare feiten die bovendien een gevaar voor de openbare veiligheid moeten zijn. Stolle en veel andere juristen betwijfelen of aan die twee voorwaarden wordt voldaan: de Letzte Generation blokkeert straten niet als doel op zich, maar om maatregelen tegen de klimaatcrisis af te dwingen. Bovendien is het blokkeren van straten geen enorm gevaar voor de veiligheid. De Berlijnse rechter Thomas Fischer redeneerde daarentegen dat op de ‘ongeoorloofde dwang’ die de actievoerders uitoefenen met het blokkeren van wegen tot twee jaar celstraf staat, en daardoor als een ernstig genoeg strafbaar feit kan gelden.

De hand van een activist die zichzelf vastlijmde aan het asfalt en door de politie ‘vrijgebeiteld’ werd.
Foto Markus Schreiber/AP

In een commentaar in de linkse krant TAZ concludeerde de Berlijnse jurist Johannes Eisenberg dat de Beierse justitie wordt gebruikt in de verkiezingscampagne van CSU-partijleider Markus Söder, die in oktober herkozen wenst te worden met een rechts programma. Een aantal CSU-prominenten was begin mei nog op bezoek bij de gouverneur van Florida en presidentskandidaat Ron DeSantis.

Lees ook dit artikel over de Letzte Generation in Berlijn: Met secondelijm vast aan het asfalt voor het klimaat

Maar ook als justitie niet direct opdracht kreeg van de CSU-burelen, zoals jurist Eisenberg schrijft, is harde taal over de Letzte Generation al lang iets waar politici kiezers mee denken te kunnen behagen. CDU-voorzitter Friedrich Merz noemde de activisten deze week „misdadigers en geen gesprekspartners”. De binnenlandse veiligheidsdienst vindt de Letzte Generation niet extremistisch. Maar de christen-democraten dringen erop aan om dat oordeel te herzien. CDU-Bondsdaglid Christoph de Vries zei donderdag in dagblad Die Welt dat hij het op zijn plaats vindt om de klimaatactivisten met „de middelen van de inlichtingendiensten” in de gaten te houden.

Sterker door harde optreden

In het debat over de activisten en hun methodes verdwijnen hun eisen snel naar de achtergrond, terwijl die niet zo buitenissig zijn. De Letzte Generation eist goedkoop openbaar vervoer, een snelheidslimiet op Duitse snelwegen en een ‘burgerraad’, een commissie van burgers die meepraat over klimaatmaatregelen. Het doel is dat Duitsland zich houdt aan het klimaatakkoord van Parijs – wat de Duitse regering ook heeft ondertekend. Alleen staat het klimaat voor de regering-Scholz deze dagen bepaald niet bovenaan het prioriteitenlijstje. Een rigoureus plan van de Groenen om nieuwe verwarmingen op fossiele brandstoffen vanaf 2024 te verbieden en in plaats daarvan alleen nog maar warmtepompen in te bouwen, werd door coalitiepartners SPD en FDP effectief gesaboteerd.

De klimaatactivisten zelf denken dat ze sterker worden door het harde optreden tegen hen. De afgelopen dagen waren er in verschillende steden kleine optochten om solidariteit met de Letzte Generation te uiten. Woordvoerder Aimée van Baalen (23): „We zullen van ons recht om vreedzaam te demonstreren gebruikmaken totdat de regering zich wel aan haar eigen klimaatwetten houdt.” 

Een versie van dit artikel verscheen ook in de krant van 27 mei 2023.

Related Posts

Opinie | Circuittraining

  • admin
  • November 19, 2024
  • 0

Freek onze sportcoach van de circuittraining voor senioren op dinsdag geeft op het eind van de training de cooling down : „Rek je helemaal uit, armen omhoog en sta hoog op je tenen. Goed zo en nu maak je klein , op je hurken, zo klein mogelijk.” Een medesportster zakt door de knieën en zegt: „Ik heb me zo klein gemaakt, ik vind mezelf niet meer terug.”

Lezers zijn de auteurs van deze rubriek. Een Ikje is een persoonlijke ervaring of anekdote in maximaal 120 woorden. Insturen via [email protected]


Het boek Ont past mooi in de kast-met-bankje te Antwerpen

  • admin
  • November 19, 2024
  • 0

Ook boeken verdienen bescherming tegen de herfst, moet de timmervrouw hebben gedacht die de Antwerpse Coquilhatstraat trakteerde op een grote, wind- en regendichte straatboekenkast. Maar hout en hamer stromen waar het niet gaan kan, dus timmerde de vrouw (die ook best een man had kunnen zijn) voort tot er een bankje aan de kast vast zat. Want wie eenmaal een fraaie ontdekking van de plank heeft gelicht, wil natuurlijk meteen ontspannen op dat bankje gaan zitten lezen.

Als er dan maar niet, eind oktober, een noodweer boven de stad losbreekt, zoals op de eerste pagina van Het boek Ont van Anton Valens, waarin de held aanschouwt hoe de kerk tegenover zijn huis wordt gegeseld: „Verticale rivieren stroomden langs de muren, verzamelden zich in goten en raasden zich verder de diepte in. De goten overstroomden, de regenpijpen spuwden het uit maar konden de toevloed niet aan.” De kerk van dienst staat trouwens in Groningen – maar dit exemplaar van Het boek Ont (2012) is van de bibliotheek in Antwerpen geweest. Een zelfklever met regels van dichter Maud Vanhauwaert moedigt de vinder aan tot doorgeven, zodat er iets nieuws ontstaat: „blaas in mij nieuw leven/ maak gauw een nieuwe vriend/ Aan wie je mij kan geven.”

Vrienden maken is niet de grootste kracht van Isebrand Schut, de onweerstaanbare antiheld van deze roman. Hij is een gesjeesde biologiestudent in wie een mensenvrees is ontbolsterd die maakt dat hij op straat amper nog vóór zich durft te kijken, uit angst voor een ontmoeting die hem ertoe zou dwingen een voorbijganger te groeten. Inderdaad, dit is een man die voor bijna alles bang is geweest, figuren op het kleed wellicht, en zeker brieven. Maar zijn angst ontpopt zich als het begin van iets nieuws, wanneer hij in een café twee lotgenoten meent te ontwaren, van wie de een voor de ander een envelop opent: postvrezers.

Daar zit zelfhulp in. Isebrand plaatst een advertentie ter oprichting van ‘Man&Post’, waarvan de lezers elkaar bij hem thuis ontmoeten met een eenvoudige missie: „Ik maak jouw post open en jij de mijne. Samen bergen we het op. Gedeelde post is halve post.” Het trekt het type man aan dat bij dat opmerkelijke kerkvormige Antwerpse kastje-met-bankje past: figuren die de beschutting van de kast zoeken, maar niet kunnen ontkennen dat ze ook op dat bankje nat zullen regenen. Hun ontregeling zit van binnen.

Valens (die drie jaar geleden op zijn 57ste stierf) beschrijft buitengewoon geestig en met groot gevoel voor ironie hoe de postvrezers zich aan hun lang niet altijd postgerelateerde ellende proberen te ontworstelen. Ook Isebrand voelt dat er iets moet gebeuren: „Ik moet iets dóén, schreeuwde een stem in zijn hoofd, ik moet ontvlammen want anders ontplof ik.”

De man die de grootste invloed op Isebrand heeft is de ondernemer Cor Meckering, die onder veel meer werkt aan een grote publicatie: ‘Het boek Ont’, waarin hij – een Battus in het diepst van zijn gedachten – tracht de verschillende betekenissen van het voorvoegsel Ont te ontsluieren. Soms betekent het een einde (ontstoppen, onthand), soms juist een begin. De omgang met Meckering leidt bij Isebrand tot een ontwaken. Hij keert zich stap voor stap naar de wereld toe. Intussen wemelt het van de onweerstaanbaar onhandige scènes uit de levens van Valens’ postvrezers. Die maken hem tot een van de ontroerendste schrijvers die ik ken.

Wilt u het besproken exemplaar van Het boek Ont hebben? Mail dan naar [email protected]; het boek wordt onder inzenders verloot, de winnaar krijgt bericht.


De VVD wil de publieke omroep ‘drastisch’ hervormen: ‘Het huidige bestel is niet klaar voor de toekomst’

  • admin
  • November 18, 2024
  • 0

De VVD maakt zich grote zorgen over de publieke omroep. De partij vindt de manier waarop het omroepbestel nu is ingericht onhoudbaar. Het toch al complexe Nederlandse stelsel dreigt onbestuurbaar te worden na de toetreding van verschillende nieuwe (aspirant-)omroepen. Bovendien is de pluriformiteit die via de omroepen is verankerd in het bestel volgens de partij gebaseerd op de verzuiling van na de Tweede Wereldoorlog, niet op de huidige samenleving. En dan zijn er nog de recente schandalen rondom grensoverschrijdend gedrag en discutabele salarisconstructies van populaire presentatoren die het publieke vertrouwen in de omroepbestel als geheel hebben ondergraven.

„Ik denk de publieke omroep in zijn huidige vorm niet klaar is voor de toekomst”, zegt Claire Martens-America, sinds eind vorig jaar Tweede Kamerlid voor de VVD, in een interview met NRC, waarin ze haar visie – en die van haar partij – op de toekomst van het bestel uiteenzet. „Niet qua maatschappelijk draagvlak, niet qua digitalisering, en niet qua bestuur. En de grote verliezer is de journalistiek, die we in deze tijd zo ontzettend hard nodig hebben, want die moet ons, politici, blijven controleren. Daarom is de publieke omroep zo belangrijk.”

In het regeerakkoord dat de vier coalitiepartijen in september presenteerden spraken zij af de publieke omroep te hervormen. Maar hoe die hervorming eruit moet komen te zien, is nog onduidelijk. Uit frustratie over het gebrek aan voortuitgang heeft Martens-America namens de VVD een voorstel geschreven voor een grondige systeemverandering. „Hilversum heeft laten zien dat het zonder politieke druk niet zal overgaan tot een drastische hervorming van het publieke omroepbestel. Daarom heb ik het heft in eigen handen genomen. Ik ben erg benieuwd wat de minister van ons plan vindt.”

Vijf productiehuizen

Het zeven pagina’s tellende plan, getiteld ‘De Publieke Omroep: compact, met focus en klaar voor de toekomst’, schetst een nieuwe organisatiestructuur die het bestel efficiënter, transparanter, digitaler en goedkoper moet maken. De huidige dertien (aspirant-)omroepen moeten worden samengevoegd tot vijf zogeheten ‘productiehuizen’. Omroepen blijven in naam bestaan, maar de manier waarop ze bestuurd en georganiseerd worden gaat op de schop.

Eén zo’n nieuw te vormen productiehuis wordt gevormd door de taakomroepen NOS en NTR. Eén door de NPO, die moet veranderen van een spelverdeler in een facilitator en op gelijke voet komt te staan met de andere productiehuizen. De andere drie moeten voortborduren op de huidige samenwerking tussen omroepen, en elk een maatschappelijke stroming vertegenwoordigen.

Ook op bestuurlijk niveau stelt de VVD ingrijpende veranderingen voor. Elk productiehuis moet één bestuurder leveren voor het gehele publieke bestel, inclusief de NPO. Behalve één raad van bestuur moet er ook één toezichthouder komen voor het hele publieke bestel in plaats van één voor elke omroep. „Het Commissariaat voor de Media functioneert op dit moment niet naar behoren”, zegt Martens-America. „Dat blijkt uit verschillende recent verschenen rapporten, zoals van het onderzoeks- en adviesbureau Kwink. Die hadden een pittige analyse van de toezichthouder. De VVD gelooft dat de hervorming van het bestel alleen kan slagen met een sterkere en neutrale toezichthouder, die door het ministerie aangesteld wordt, om te zorgen dat de politiek zich niet inhoudelijk gaat bemoeien met de journalistiek.”

Lees ook

Hoe de ‘linkse’ NPO mikpunt werd van populistisch rechts

Hoe de ‘linkse’ NPO mikpunt werd van populistisch rechts

Het versterkte Commissariaat moet tevens gaan beslissen welke omroepen mogen toetreden tot het bestel. De VVD kiest niet voor het BBC-model, waarin het niet mogelijk is voor externe verenigingen om toe te treden tot de publieke omroep. Nieuwe omroepen kunnen toetreden tot het bestel , maar dan wel volgens het principe ‘één erin, één eruit’. Bovendien wordt het ledental als leidend criterium voor de toetreding van omroepen losgelaten omdat de VVD dit een achterhaalde erfenis van de verzuiling vindt. Ze moeten voortaan afgerekend wordt op meerdere criteria, zoals toevoeging aan het medialandschap, de kwaliteit van producties, gezond bestuur, en maatschappelijk draagvlak. Dat laatste kan wat de VVD het ledental zijn, maar ook het bereik van producties. „Het bestaansrecht van een omroep valt of staat op dit moment bij de grens van 50.000 leden”, zegt Martens-America. „Om op de peildatum voldoende leden te hebben, zetten omroepen erg veel marketingmedewerkers en belastinggeld in. Dat is kostbaar en ouderwets.”

Aansluiting bij de samenleving

De afgelopen decennia zijn er vaker voorstellen gedaan om het publieke bestel op de schop te nemen. Maar die liepen steevast stuk op de hechte banden tussen de omroepen en politieke partijen. Vooral christelijke partijen verzetten zich tegen de beperking van de macht van omroepen in Hilversum. „Ik weet niet of de minister, die van ChristenUnie-huize is, het met ons eens is”, zegt Martens-America. „Maar de VVD denkt dat het loslaten van leden de enige manier is om weer aansluiting te vinden bij de samenleving. Zodat het minder gaat over omroepen en bestuurders, en meer over de stromingen in de samenleving en hoe we het bestel zo kunnen inrichten dat we die het beste blijven bedienen.”

Het meest explosieve voorstel is om af te stappen van het idee dat omroepen verenigingen moeten zijn. De recente schandalen bij omroepen laten volgens Martens-America zien dat het verenigingsrecht, dat omroepen grote autonomie geeft, ingrijpen in onfatsoenlijk bestuur in de weg zit. Voordat ze Kamerlid werd, was ze hr-manager in het bedrijfsleven, waaronder bij het Amsterdamse reclamebureau Ace. „Daardoor weet ik hoe je je gezonde checks and balances inricht”, zegt ze. „En er zijn omroepen waar dat nu niet goed is geregeld. Stel je bent een medewerker met een klacht over je leidinggevende die tegelijkertijd ook de enige bestuurder is. Dan kan je met je klacht niet naar een andere bestuurder stappen. Dat is ontzettend onveilig voor medewerkers op de werkvloer.”

Claire Martens is sinds eind vorig jaar lid van de Tweede Kamer voor de VVD.
Foto Sem van der Wal / ANP

Martens-America benadrukt dat sommige omroepen hun organisatie bestuurlijk wel goed op orde hebben, met name de fusie-omroepen. „Maar er zijn ook enkele omroepen die een zeer ongezonde bestuursstructuur hebben”, zegt ze. „En daar maak ik me zorgen over, want ze worden wel betaald van belastinggeld. En al die mensen op de werkvloer hebben geen keus. Neem Omroep Max, die al heel lang dezelfde bestuurder heeft [Jan Slagter, red.]. Dat doet verder niks af aan zijn inzet en kwaliteiten. Maar als je echt zegt dat de omroep centraal staat, dan maak je op een gegeven moment plaats voor vernieuwing.”

Qua digitalisering zijn sommige omroepen (zoals PowNed) ook verder dan andere (Omroep Max). En ook dat baart Martens-America zorgen. Want digitaal heeft wel de toekomst. De publieke omroep heeft sinds enkele jaren een eigen streamingsdienst: NPO Start. Maar de app streamt op een veel lagere videoresolutie dan andere diensten. Daarom vraagt de VVD zich af waarom NPO Start in eigen beheer ontwikkeld moet worden. Kleine omroepen klagen over hun online zichtbaarheid en hebben daar geen invloed op.

„Ik begrijp onze ambitie om een eigen streamingsdienst te ontwikkelen niet”, zegt Martens-America. „Want laten we eerlijk zijn: we komen nooit in de buurt van een Netlfix.” Toch vindt ze het te laat om nu nog de stekker uit het project te trekken. Wel denkt ze dat omroepen andere digitale kanalen kunnen gebruiken om hun content uit te zenden. „Waarom kan content niet worden gedeeld via YouTube of Netflix, om jongere doelgroepen te bereiken? De Belgische publieke omroep werkt al nauw samen met Netflix. Digitalisering vraagt veel aandacht, daarom moet dat de komende tijd het hoofdonderwerp in Hilversum worden.”