Duitse minister van Defensie moet op ongelukkig moment vertrekken

Analyse

Christine Lambrecht De Duitse minister van Defensie vertrekt daags voor een belangrijke defensietop op de Amerikaanse militaire basis Ramstein, over de levering van tanks aan Oekraïne.

Minister van Defensie Christine Lambrecht, die deze maandag haar vertrek bekendmaakte, tijdens een bezoek aan een militaire training in Münster.
Minister van Defensie Christine Lambrecht, die deze maandag haar vertrek bekendmaakte, tijdens een bezoek aan een militaire training in Münster.

Foto Philipp Schulze/AP

Na ruim een jaar in het ambt is de Duitse minister van defensie Christine Lambrecht (SPD) maandagochtend opgestapt. De amper dertien maanden durende termijn van Lambrecht was een aaneenschakeling van miskleunen. Lambrecht zelf schreef in een verklaring dat de „maandenlange focus van de media op mij als persoon” een feitelijke discussie over de Bundeswehr onmogelijk maakte.

Het laatste ministerschap van Lambrecht, die eerder minister van Justitie (2019-2021) en minister van Familiezaken (2021) was, kwam al ongelukkig uit de startblokken. Lambrecht stond niet meer kandidaat voor de Bondsdag, de SPD stond er immers slecht voor, en Lambrecht zei zich op andere dingen in het leven te willen richten. Toen de SPD verrassend won, bleek Lambrecht toch bijzonder geïnteresseerd in een kabinetszetel. De juriste was ervan overtuigd dat ze het ministerie van Binnenlandse Zaken zou krijgen – het werd Defensie.

Geen zin

In een vilein profiel in Der Spiegel getiteld ‘Die Null-Bock Ministerin’ (‘De nul-zin minister’) uit mei 2022 beschrijven de auteurs hoe Lambrecht, die volgens Der Spiegel nog nooit een kazerne van binnen had gezien, geen enkele moeite deed om zich in te lezen. Eerste afspraken met hoge militairen of ook met buitenlandse collega’s hadden geen prioriteit. Een traditioneel bezoek aan een buitenlandse missie rond de kerstdagen zegde Lambrecht af voor wintersport in een luxeoord.

Ook andere serieuze media schreven hoe Lambrecht kort na de Russische inval in Oekraïne in een nagelstudio werd gezien, of naar de kapper ging in plaats van haar Britse evenknie te woord te staan. Ook de hoge hakken van Lambrecht bij het bezoek aan troepen in Mali en Niger zorgden voor spot. Misogynie speelde in die berichten ongetwijfeld een rol, maar Lambrecht kon daarvan ook niet afleiden met andere wapenfeiten.

Hoge hakken van Lambrecht bij het bezoek aan troepen in Mali en Niger zorgden voor spot

Lambrechts eerste grote daad was de toezegging van 5.000 helmen voor Oekraïne, eind januari vorig jaar. Ze presenteerde de gift met veel aplomb. De helmen waren nog ergens halverwege tussen Berlijn en Kiev toen Oekraïne op 24 februari werd aangevallen. De toenmalige Oekraïense ambassadeur in Berlijn Andrej Melnyk noemde het „een zuiver symbolische geste”.

In het voorjaar van 2022 moest Lambrecht zich wekenlang rechtvaardigen omdat ze samen met haar zoon in een helikopter van de Bundeswehr naar het eiland Sylt was gevlogen voor vakantie. Haar zoon postte daarvan een foto op Instagram, die Lambrecht zelf genomen leek te hebben. Toen al, in mei, eisten commentatoren van meerdere kranten haar aftreden.

Van kanselier Olaf Scholz (SPD) was het in eerste instantie kortzichtig om Lambrecht in december 2021 te benoemen. Dat de minister van Defensie een zware taak te wachten stond, was ook al eind 2021, toen Russische troepen zich langs de Oekraïne grens groepeerden, te voorzien. In de maanden daarop, toen Scholz 100 miljard euro voor de Bundeswehr vrijmaakte en de discussie over wapenleveranties aan Oekraïne het debat in Duitsland domineerde, had hij nog eens kunnen besluiten dat een meer gedreven minister op zijn plek was geweest. Maar Scholz, die zich niet graag door de publieke opinie laat leiden, hield vast aan zijn voormalig staatssecretaris bij Financiën (2018-2019).

Nu diende Lambrecht zelf haar ontslag in, na een nieuw publicitair dieptepunt. In oudjaarsnacht zette ze op haar privé-Instagramkanaal een filmpje, waarin ze temidden luid ontploffend vuurwerk zei dat het afgelopen jaar en de oorlog in Oekraïne haar zoveel nieuwe interessante kennissen had opgeleverd. Het ministerie nam schielijk afstand van de nieuwjaarsboodschap en stelde dat die geheel op Lambrechts conto kwam.

Ramstein

Scholz benoemt vermoedelijk deze dinsdag nog een opvolger voor Lambrecht. Vrijdag staat een top van westerse defensieministers op het programma op de Amerikaanse vliegbasis Ramstein in Rijnland-Palts. Het gaat om militaire steun aan Oekraïne, en over de vraag of Duitsland Leopard-tanks zal leveren, of tenminste Polen en Finland zal toestaan die tanks, van Duitse makelij, naar Oekraïne te sturen.


Lees ook deze analyse over de mogelijke levering van Leopard tanks aan Oekraïne

Genoemde kandidaten voor de opvolging zijn Eva Högl, die sinds 2020 ‘parlementair commissaris’ voor de Duitse krijgsmacht is (‘Wehrbeauftragte’), en bemiddelt tussen leger en parlement. Andere gegadigden zijn de huidige minister van Arbeid Hubertus Heil, de huidige co-voorzitter van de SPD, Lars Klingbeil, en Scholz’ rechterhand en chef van het Kanzleramt, Wolfgang Schmidt. Klingbeil en Högl hebben veel dossierkennis, maar geen grote bestuurservaring, wat voor een ministerie dat leiding geeft aan 265.000 mensen een probleem zou kunnen zijn. Een van de grootste uitdagingen bij Defensie op dit moment is bovendien de uitrusting van het leger – enige ervaring met ingewikkelde aanbestedingsprocedures zou dus wel praktisch zijn.