Dublin wil niet meer dat Molly Malone bepoteld wordt

Posted on by admin

Tilly Cripwell kon er niet meer tegen. De 23-jarige student en muzikant treedt vaak op bij Suffolk Street in Dublin. Het is een drukke plek in de stad, ze kan er goed verdienen. Maar ze vond het steeds moeilijker om van zich af te zetten wat er met Molly Malone gebeurde. Het standbeeld, dat daar sinds 1988 staat, werd betast, elke dag weer. De bronzen borsten van het vrouwenbeeld zijn erdoor verkleurd, het patina is weggewreven, ze lichten haast op.

Molly Malone is een fictief-historisch figuur, die iedereen in Ierland kent van het onofficiële volkslied van Dublin. Sinds de 18de eeuw zijn ver diverse versies van in omloop, in recentere tijden gezongen door The Dubliners en Joni Mitchell. In Dublin’s fair city / Where the girls are so pretty / I first set my eyes on sweet Molly Malone. Bronzen Malone heeft een marktkar, verwijzend naar haar dagwerk als visverkoopster, en een diep decolleté, verwijzend naar haar nachtwerk als sekswerker.

De Ierse studente Cripwell besloot tot actie over te gaan en voert sinds het begin van 2024 de campagne ‘Leave Molly mAlone’: Molly moet met rust worden gelaten. Ze stelt voor om Malone op een hoger voetstuk te plaatsen, zodat men haar minder makkelijk kan betasten, en om de borsten hun oxidatielaag terug te laten krijgen.

Het gemeentebestuur van Dublin kwam met een ander idee: Molly Malone krijgt een bewaker, die toezicht moet houden op groping en rubbing. Dit wordt een week geprobeerd, in mei. Het brons zal ook gerestaureerd worden.

Vruchtbaarheid

Zoals Molly zijn er meer vrouwen, soms ook mannen. Twee standbeelden van Julia Capulet (van Romeo en Julia) hebben dit probleem: in München (rechterborst) en in Verona (beide borsten). Maar ook het kruis van de bronzen Victor Noir (1848 – 1870) op het Parijse kerkhof Père-Lachaise is een attractie. Het beeld op de tombe van deze Franse journalist trekt bijgelovigen aan die zo hun vruchtbaarheid denken te bevorderen.

Standbeeld van Julia (van Romeo en Julia) onder haar balkon in Verona, Italië.
Foto Stuart Freedman/Corbis via Getty

Minder intiem is het wrijven bij Abraham Lincoln – hier gaat het om een neus. Op de Amerikaanse universiteit Harvard brengt een aai over een voet van een bronzen John Harvard geluk. Sinnataggen (Noors voor: de kleine driftkop), een bronzen beeld uit 1928 in een park in Oslo, wordt aangeraakt bij zijn linkerhand, maar ook zijn genitaliën, weer voor ‘geluk’.

Waar komt het idee vandaan? Waarom zou het strelen van een bronzen stampvoetende kleuter geluk brengen? Zouden mensen er echt in geloven, of is het meer een ritueel, iets wat toeristen kunnen doen om deel te nemen aan een stad, zodat ze kunnen zeggen: ja, we hebben het niet alleen gezien, we hebben het ook áángeraakt?

De beelden die ten prooi vallen aan ‘statue rubbing’ zijn vaker uit toeristisch dan artistiek oogpunt belangrijk. Het zijn beelden die je ‘gezien moet hebben’, beelden waarmee mensen het verhaal over de stad waar ze zijn inkleuren.

Twee toerismeprofessoren, Thomas Blom en Mats Nillson van de universiteit van Karlsberg, betogen in een artikel uit 2023 dat de ‘zintuiglijke ervaring’ voor toeristen veel belangrijker is dan vaak wordt gedacht. Geur en smaak hangen samen met culinaire ervaringen, het belang van aanraking wordt sneller over het hoofd gezien.

Santiago de Compostela

Bij pelgrimages is de functie van aanraking heel duidelijk. Wandelaars die naar de kathedraal in Santiago de Compostela komen bijvoorbeeld, worden wel eens teleurgesteld omdat sommige objecten na eeuwen bepoteling beschermd moeten worden. Zo is er de marmeren pilaar die de ‘boom van Jesse’ symboliseert, de Bijbelse stamboom, waar pelgrims achthonderd jaar lang hun vingers in staken. Dat mag niet meer sinds 2008, ter behoud van het object. Zo’n aanraking is een betekenisvol ritueel voor veel pelgrimtoeristen, zien de onderzoekers op Tripadvisor (2022): „Ongelofelijk om te zien hoeveel mensen hier binnen zijn gekomen, en een moment hebben genomen om hun hand op het beeld te laten rusten, en te bidden. Je kunt hun handafdruk zien in het marmer.”

Standbeeld op Wall Street, New York. Het aanraken van de ballen zou geluk op de beurs brengen.
Foto Andrew Lichtenstein/Corbis via Getty

De massatoerist heeft in zijn of haar pelgrimstocht blijkbaar ook behoefte aan zo’n aanraking, aan het voelen van zijn eigen aanwezigheid, de aanwezigheid van de velen voor hen, en misschien aan het idee: hier laat ik mijn vingerafdruk achter, ik sta in contact.

Maar soms wordt aanraken grijpen. En al is Molly Malone op Suffolk Street geen vrouw maar een stuk brons, toch is de aanblik van al die mensen die aan haar borsten zitten niet alleen voor Cripwell aanstootgevend. In 2018 riep een lezer met een opiniestuk in The Irish Times op om Malone met rust te laten.

De vraag ‘waarom doen mensen dit’ is dan ook deels te beantwoorden door te kijken naar: hóé doen ze dit? Van sommige poses met Malone (vlakke, gestrekte hand op bronzen borst, wat afstand bewaren tussen jezelf en de sculptuur) kun je je voorstellen: hier staat een toerist, een seculiere pelgrim. Maar vaak staan mannen achter Molly Malone met om elke borst een knijpende hand, breed lachend. Tilly Cripwell, de vrouw die actie voert, vertelde in een interview dat een groep Franse toeristen na Molly’s standbeeld op háár afkwamen, en deden alsof ze de stap van brons naar mens wilden maken en haar ook in haar borsten wilden knijpen.

„Vrouwen worden altijd al als object gezien,” zei de Ierse zangeres Imelda May in 2023, ook in protest tegen deze omgang met de bronzen Molly. „Ongeveer het enige standbeeld met borsten in Dublin wordt gewoon dagelijks aangerand waar onze kinderen bij staan.”




Related Posts

Van moshpit tot polonaise: op festival Paaspop komen alle genres en dansstijlen voorbij

Bij ‘Red, Red, Wine’ van reggaeband UB40 wordt er liefdevol heen en weer geswingd, honderden peacetekens in de lucht. Nog geen uur later wordt er een hele andere energie losgelaten: drie moshpits openen zich bij de opzwepende happy hardcore van Joost. Het gebeurt allemaal tijdens Paaspop in Schijndel, dat voor drie dagen is omgetoverd tot het ‘Las Vegas’ van Brabant. Het kermisachtige decor ademt een veelzijdige wereld, waarin geen stijl te gek is.

Traditiegetrouw opent Paaspop het buitenfestivalseizoen voor zo’n 35 duizend bezoekers per dag: divers en groots. In de line-up voert Nederlandse pop wel de boventoon: Roxy Dekker, Flemming, Goldband en Claude trekken een jong Gen Z-publiek. Voor de bandliefhebbers staan onder meer Kensington en Son Mieux op het hoofdpodium. Maar er is ook ruimte voor opkomende artiesten en voor enkele grote internationale acts, zoals danceband Faithless en dj-duo Bicep. En ieder optreden heeft een eigen sfeer, die niet alleen door de muziek wordt bepaald, maar ook door de manier waarop het publiek danst.

The Giant

De populaire YouTubers en popgroep Bankzitters hebben de eer vrijdagmiddag het mainstage te openen. Een bijzondere primeur: dit is het eerste optreden in ‘The Giant’, de grootste festivaltent ter wereld. Onder de reusachtige, terracottakleurige zeilen is plaats voor 21 duizend bezoekers – meer dan in de Ziggo Dome. De jonge, meezingende bezoekers vullen de tent nog niet helemaal bij het eerste optreden, vroeg op de eerste middag. En ook de meervoudige Zweedse Songfestivalwinnares Loreen (2012, 2023) Loreen lukt het later op de vrijdagmiddag niet om de enorme tent vol te laten ogen.

Kensington bewijst op zaterdag dat The Giant wel degelijk vol kán. Een lange rij vormt zich buiten de tent, iedereen lijkt nieuwsgierig naar Jason Dowd, de nieuwe Amerikaanse zanger van de band. „How do you like your first Dutch festival ever?” vraagt gitarist Casper Starreveld aan het nieuwste bandlid. Dowd oogt overdonderd, maar zingt alsof hij nooit anders heeft gedaan, in de herkenbare Kensingtonsound. En dat valt in de smaak bij het publiek, dat met armen in de lucht meezingt.

Van carnaval tot rock

Naast alle grote namen wordt er in elke tent op het festival een ander feestje gevierd. Zo worden er carnavalskrakers gespeeld voor het grotendeels Brabantse publiek dat naar Paaspop komt, dat zonder aarzeling in polonaise door de zaal trekt. Een carnavalspolitieauto van artiest Lamme Frans wordt geveild voor het goede doel.

Voor de liefhebbers van stevige rock-, metal- en punkmuziek is er genoeg te halen in de Thunderbolt: daar heersen ruige gitaren en wordt er, uiteraard, geheadbangd. De Ierse Bambie Thug, die pop, rock en metal bundelt, zet een explosieve show neer waarbij het springende publiek wordt natgespoten met waterpistolen. Aan het eind roept die nog een politieke boodschap: ‘Free Palestine’ – een statement dat op luid gejuich kan rekenen.

De Nederlandse hiphop is rijk vertegenwoordigd op Paaspop. Namen als Ronnie Flex, Frenna, Lil Kleine, Shirak, Sef, Broederliefde en Bizzey brengen hun publiek in beweging. Fanatiek meerappende jongeren springen op de beat, terwijl ze met hun telefoon zoveel mogelijk beeldmateriaal proberen te vangen. Ook de Britse hiphopartiest Dizzee Rascal zet een show neer waar enthousiast op wordt gereageerd, ook weer met een flinke moshpit.

Festivalgangers op Paaspop in het Brabantse Schijndel. Foto ANP / Simon Lenskens
Roxy Dekker tijdens een optreden op de eerste dag van Paaspop in het Brabantse Schijndel. Foto ANP / Simon Lenskens
Flemming op de eerste dag van Paaspop in het Brabantse Schijndel. Foto ANP / Simon Lenskens
Ronnie Flex tijdens een optreden op de eerste dag van Paaspop.

Foto ANP / Simon Lenskens

Festivalgangers op de eerste dag van Paaspop in het Brabantse Schijndel.

Foto ANP / Simon Lenskens

Tributebands

Bijzonder aan Paaspop is het grote aantal tributebands. Geen Metallica, maar Meatalicca, en geen AC/DC maar ACinDC. En ook bij Queen Must Go On en ABBA Revival waant het publiek zich even terug in een andere, nostalgische tijd.

Maar niet in elke tent wordt gedanst. In de ‘Theatre’ laten bekende cabaretiers, onder wie Peter Pannekoek en Rob Scheepers, het publiek lachen, en niet onbelangrijk, even zitten. Want wie naar Paaspop komt, loopt ongetwijfeld tientallen kilometers op een dag. In combinatie met het dansen maakt dat het tot het een intensief en rijk festivalweekend. Het blijft een Brabants feestje, maar wel één dat zich uitstrekt over alle genres.


Column | Ideologische schizofrenie

Het was een deemoedige Mark Rutte, die vier jaar geleden in Nieuwsuur met „radicale ideeën” kwam voor de politiek. Er werden te weinig grote maatschappelijke debatten gevoerd, zei hij: het was tijd dat ook de middenpartijen weer met elkaar gingen botsen. Bovendien moest er een nieuwe bestuurscultuur komen, met meer transparantie en oog voor de menselijke maat. Zo konden burgers weer vertrouwen krijgen in de politiek.

Hoewel ik sceptisch was over Ruttes plannen, die duidelijk bedoeld waren om zijn eigen positie te redden, geloofde ik destijds wel dat er verandering in de lucht hing. De politieke onvrede was zó groot, de schrik zat er zo in, er moest wel iets gebeuren.

Vier jaar later is er weinig over van die hoop. We zitten met een schizofreen kabinet, zowel qua ideologie als qua bestuurscultuur. De partijen botsen inderdaad, zoals Rutte wilde, maar dan achter de schermen. Van een maatschappelijk debat is het nog niet gekomen. Inhoudelijk is de coalitie zo incoherent dat het moeilijk is ermee in discussie te gaan. Het kabinet is als een disfunctioneel gezin, waarin de ene ouder een laissez-faire-opvoeding nastreeft terwijl de andere zweert bij de corrigerende tik.

De ideologische schizofrenie van dit kabinet bleek deze week bij de bekendmaking van de Voorjaarsnota. De sociale huren worden bevroren, de huurtoeslag wordt verhoogd, maar de huren in de vrije sector mogen juist stijgen. Wat voor idee zit daar achter? Het antwoord: geen enkel idee. Het is een uitruil tussen een liberale en een populistische partij, met als slachtoffers (aspirant-)huurders buiten de sociale sector. Die gaan meer betalen, of maken nog minder kans op een woning – door de plotselinge bevriezing van de huren, die al in juli ingaat, kunnen de woningcorporaties naar eigen zeggen minder huizen bouwen.

Hier zie je een onderbelicht probleem van regeren met de PVV: die partij is niet alleen antidemocratisch, maar ook anti-ideologisch. Haar programma bestaat uit bijeengeraapte standpunten die goed vallen bij de achterban, maar bevat geen overkoepelend idee over waar het heen moet met het land en hoe dat moet worden betaald. Onderhandelt zo’n partij met een economisch rechtse partij als de VVD, dan leidt dat, zoals we zien, tot een vreemde combinatie van begrotingsdiscipline en nivellering. Het ontlokte Marianne Zwagerman in haar Telegraaf-column de vertwijfelde uitroep: „Hoeveel linkser gaat dit ‘rechtse’ kabinet nog worden?”

Naast de ideologische is er nog de bestuurlijke schizofrenie. Terwijl NSC in haar hoekje van het kabinet zit te knutselen aan bestuurlijke vernieuwing, ondermijnt PVV-minister Faber in een ander hoekje de rechtsstaat. Dat laatste lijkt NSC niet het eigen probleem te vinden. „Wij dieselen goed door”, zei Nicolien van Vroonhoven stralend tijdens het ‘lintjesdebat’ twee weken geleden. „Wij zijn dus echt op dreef.” En inderdaad, NSC-minister Judith Uitermark (Binnenlandse Zaken) werkt vlijtig aan een Constitutioneel Hof, een nieuw kiesstelsel en een wet die de onafhankelijkheid van inspecties moet vastleggen. Zo lang wij schaven en timmeren aan de rechtsstaat kan er niets gebeuren, lijken ze bij NSC te denken.

Maar goed bestuur is méér dan bestuurlijke hervorming. Het gaat ook (of zelfs vooral) om het maken van goede wetten en het openstaan voor kritiek erop. In plaats daarvan gaf Marjolein Faber al bij voorbaat aan niks te zullen doen met het Raad van State-advies over haar asielwetten. Het algemeen belang interesseert haar niet, alleen het PVV-belang. (Waarbij ik moet benadrukken dat het PVV-belang iets anders is dan het belang van PVV-kiezers. Het is in het belang van PVV-kiezers dat er asielwetten komen die werken, in plaats van asielwetten die de problemen verergeren.)

Goed bestuur gaat daarnaast om betrouwbaarheid en langetermijndenken. Dit kabinet is geen betrouwbare partner voor bijvoorbeeld gemeenten en woningcorporaties, die in onzekerheid leven – rondom de spreidingswet, of worden verrast – met de huurbevriezing. Het ontwikkelt geen langetermijnplan voor zo’n groot probleem als stikstof, waardoor de boeren nog steeds in onzekerheid zitten. Het weet nog steeds niet of slachthuizen, kassen en distributiecentra juist wel of juist niet een aanwinst zijn voor onze economie. Het gaat daar ook niet uitkomen, wat deze jaren tot verspilde tijd maakt.

Vier jaar na de „radicale plannen” voor politieke vernieuwing zitten we met een suf en indolent kabinet. Het presenteert zich graag als vernieuwend en baanbrekend (hoop, lef en trots!), maar is feitelijk het tegenovergestelde. Het is van alles tegelijk (links en rechts, voor en tegen de rechtsstaat), en daardoor ook veel niet. Wat het vooral doet is samen de tijd doden totdat de peilingen beter worden. Ik kan ze vertellen: dat gaat op deze manier niet gebeuren.

Floor Rusman ([email protected]) is redacteur van NRC


Opinie | Inbox van de redactie

Hij maakt wat los, die fietshelm. Nadat verkeersminister Barry Madlener (PVV) afgelopen woensdag een campagne startte voor het opzetten van hoofdscherming bij het fietsen, barstte er zowaar iets van een nationaal debat los over nut en noodzaak van de helm. „Zet ‘m op”, klinkt het ineens in Nederland, van oudsher toch niet echt een fietshelm-vriendelijk land.

De oproep van Madlener, ondersteund door onder meer artsen, raakt blijkbaar cultureel een snaar. Wij kregen na een lezersoproep vele tientallen ingezonden reacties en nog veel meer op sociale media, waarvan hieronder slechts een klein deel staat. Eerlijk gezegd lijkt het niet alsof Madlener met zijn campagne direct een omslag heeft geforceerd. ‘Fietsprofessor’ Marco Te Brömmelstroet schreef eerder deze week in NRC dat de fietshelm eigenlijk afleidt van het échte probleem: dalende verkeersveiligheid door verkeerd beleid dat de auto en andere gevaarlijke vervoersmiddelen blijft voortrekken boven fietsers en voetgangers. „Na de Watersnoodramp ging Nederland niet over tot het uitdelen van zwemvesten, maar zette alles op alles om de strijd met het water te winnen,” schreef hij.

Pak het systeem aan in plaats van dat individuen worden opgezadeld met het kopen en dragen van een helm, klonk het ook veel in onze mailbox. Maar het is duidelijk een splijtzwam. Want wat als helmdragen nou letsel scheelt, als het slachtoffers voorkomt: is de helm dan echt iets anders dan een autogordel? Als je iets met zijn allen doet, wordt het óók een systeem-oplossing, toch? Hoe dan ook maakt zo’n ogenschijnlijk kleine verandering grote gevoelens los: wie de fietscultuur wil veranderen, wil de Nederlander veranderen – en dat is niet makkelijk, blijkt weer.

Wouter van Noort chef Opinie