Door krantenpagina’s in kunst om te zetten, geeft Kees de Goede een andere blik op het nieuws

Posted on by admin

De krant waarmee het allemaal begon was The New York Times van 13 juni 1982. Daar stond die dag een verslag in van de bokswedstrijd tussen de witte Amerikaan Gerry Cooney en de zwarte Amerikaan Larry Holmes, de winnaar. Erbij een portretfoto van Holmes, zijn gezicht met water gekoeld na het beëindigen van het gevecht in de 13de ronde.

Kunstenaar Kees de Goede (70) woonde indertijd in New York. Hij had al voorbeschouwingen meegekregen over de wedstrijd, waarbij het meer leek te gaan over het verschil in kleur tussen de boksers dan over het boksen zelf: wit tegen zwart, was het. Een manier van kijken die, los van de raciale context, hem zelf een paar dagen eerder ook was overkomen: hij had zich gerealiseerd dat bij eenzelfde evenement verschillende mensen verschillende dingen zien.

Waar hij woonde, 30th Street vlakbij Hell’s Kitchen in Manhattan, was een roze Cadillac de straat ingereden. Mensen stroomden toe en begonnen te juichen: ‘The King!, The King!’ Maar Kees de Goede zag geen ‘King’, hij zag een roze auto waar een zwarte man uitstapte. „Ik realiseerde me: wat mensen zien, komt voort uit hun ervaringen – en zit in hun hoofd.”

Larry Holmes Astraal (Pigment of their imagination) heet nu het kunstwerk dat hij maakte van die krantenpagina van 13 juni 1982. Rond het hoofd van Larry Holmes zijn, de contouren volgend, met zwart krijt ronde lijnen getekend, steeds wijdere cirkels lijken de bokser een Afro-kapsel te geven.

Foto’s:

De bewerkte krantenpagina was anders dan het andere werk van Kees de Goede, in die tijd maakte hij met boomtakken driedimensionale schilderijen. Nu, veertig jaar later, zijn er zo’n honderd van zulke ‘Astraaltekeningen’. Hij maakte er twee à drie per jaar uit Amerikaanse, en na zijn terugkeer vooral Nederlandse kranten: NRC, de Volkskrant, Het Parool. De bewerkte krantenpagina’s zijn verzameld in het onlangs verschenen boek Diamonds are not for everyone, Astraaltekeningen 1982-2023, Larry Holmes is nummer 91. In het Rijksmuseum in Amsterdam, dat 65 Astraaltekeningen verwierf of in langdurige bruikleen nam, worden 55 ervan komend halfjaar geëxposeerd in de Collectieopstelling 20ste eeuw.

Rosa Parks

Wat je ziet als je het boek doorbladert, zijn allereerst gebeurtenissen die de krant haalden. Grote zoals het overlijden van burgerrechtenactiviste Rosa Parks, het exploderen van de spaceshuttle of de 58 in een vrachtauto gestikte Chinese vluchtelingen, kleinere zoals een modeshow van Viktor & Rolf, bredere ontwikkelingen (er wordt steeds meer gekloond) en zelfs reclames. Maar vooral hebben de met krijt, verf, inkt of stift bewerkte gebeurtenissen een andere, extra betekenis gekregen, van de kunstenaar die er zijn interpretatie op losliet.

Rosa Parks (nummer 31): over de hele krantenspread is met donkerbruine lakverf een bus geschilderd, voorin zie je Rosa Parks op een oude zwart-witfoto, achterin de hoofden van (wit) kantoorpersoneel uit een reclame op de pagina ernaast. Viktor & Rolf (nummer 48): een totaal met grafietstift bedekte krantenspread, in een kleine rechthoek alleen het zwartgemaakte fotomodel. De 58 gestikte Chinezen (nummer 49): de röntgenfoto van de vrachtauto die in de krant stond is in het groot herhaald, de kunstenaar heeft er gaatjes in geprikt.

Foto’s:

We spreken elkaar door de telefoon, Kees de Goede ging na de boekpresentatie een paar weken met vakantie. Hoe kwam hij tot zijn keuzes?

Kees de Goede: „Het zijn eigenlijk geen keuzes, het werd meer een soort gewoonte wanneer ik de krant las. Werd ik getroffen door het beeld, door het verhaal? Was ik nieuwsgierig wat het op zou leveren als ik er een tekening van zou maken?”

Honderd over veertig jaar is niet veel.

„Nee, maar er was ook geen vooropgezet plan – het zijn toevallige momenten. Ik hou van de energie van bepaalde foto’s of gebeurtenissen. Het is ook heel anders dan mijn gewone werk, veel directer. Dit is meteen alles of niks.”

Er zijn veel aan ruimtevaart, heelal en vliegen gerelateerde tekeningen. Komt daar de naam Astraaltekeningen vandaan?

„Nee, dat is niet de reden. Die naam was er meteen, omdat het in de tekeningen behalve over fysieke aanwezigheid, ook gaat om het aura, de uitstraling van iemand of iets, de betekenis. Dat is waar kunst om draait, de spanning tussen de materiële drager en de interpretatie van wat je ziet. Astraal is daar een mooie benaming voor.”

De krantenpagina’s blijven al veertig jaar goed, hoe kan dat?

„Ik heb ze geïmpregneerd met een dunne laag uv-werende acryl. En ze zijn gedoubleerd op Japans papier: als je op één kant verf aanbrengt, gaat het papier krullen door het verschil in spanning aan voor- en achterkant.”

Weet je al wie ‘The King’ was?

„Ja! De teksten in het boek zijn vertaald in het Engels en de vertaalster, een Amerikaanse, zei: ‘Was dat niet B.B. King?’.”

Larry Holmes Astraal (Pigment of their imagination)

Related Posts

Tv-recensie | De publieke omroep afschaffen? Wilders wordt al op zijn wenken bediend

‘Jongens, we hebben een nieuw kabinet! Toch een heuglijk moment!”, zei Welmoed Sijtsma. Dinsdagochtend vanaf kwart over zeven zat de wakkere presentatrice van Goedemorgen Nederland klaar om de beëdiging van het kabinet-Schoof te voorzien van commentaar. Zo vroeg zij zich af wat voor geur er in het paleis hing. Zouden ze daar vooraf een appeltaart bakken zodat heel Huis ten Bosch heerlijk zou ruiken? Onder in beeld verscheen de raadselachtige nieuwskop: ‘Kappers feliciteren bewindslieden met felicitatieföhn Anyway the Wind Blows’.

Protocol-specialist Jan Jaap van Weering adviseerde in het praatprogramma de ministers om serieus op de bordesfoto te gaan: „Niet gaan zwaaien, lachen of knipogen.” Stylist Claudia Engels recenseerde de middagjapons van vrouwelijke ministers – mannen gingen weer eens vrijuit. De zalmroze jurk van minister Agema (Volksgezondheid, PVV) vond ze stijf: „De stof is wel aan de zware kant.” Ook relatietherapeut Cocky Drost werd geraadpleegd. Zij raadde de ministers aan om „rekening te houden met de gevoelens van anderen”.

Met dat laatste advies werd het de aanwezige oud-topambtenaar Mark Frequin toch te gortig. Voor een decor van rode rozen zei hij: „Dit is geen liefdeshuwelijk, dit is georganiseerd wantrouwen.” Het was een van de weinige wanklanken op een lange dag politieke televisie waarbij alle betrokkenen zich hadden voorgenomen om het opgewekt oppervlakkig te houden. Dit is een heuglijke dag voor de democratie, was de boodschap, en iedereen heeft er zin in om aan de slag te gaan.

Ongekozen

De NOS had ’s avonds een presentatie van het kabinet georganiseerd. In het Catshuis in Den Haag werden de ministers één voor één geïnterviewd. Volgens mij is dat voor het eerst, vermoedelijk bedacht omdat dit zo’n vreemd kabinet is, waar de partijleiders zelf niet in zitten, en dat wordt geleid door een ongekozen niet-politicus. Wouter de Winther van De Telegraaf zei ’s ochtends bij WNL over premier Schoof: „Hij gaat straks voor Nederland beslissingen nemen zonder dat hij ooit heeft uitgelegd wat hij eigenlijk van plan is, waar hij voor staat.” Martine Wolzak van Het Financieele Dagblad zei, doelend op Schoofs verleden bij de geheime dienst: „Hij is de eerste premier die meer van ons weet dan wij van hem.”

Bij de interviews met de ministers had Albert Bos de lastige gasten gekregen. Tegen minister Faber (Migratie, PVV) en minister Klever (Buitenlandse Handel, PVV) begon hij plichtmatig over ‘omvolking’ zonder de wens te hebben de radicaalrechtse politici werkelijk aan de tand te voelen. Faber heeft niets met het nazisme, zei ze. Interviewer Saïda Maggé stelde aan minister Hermans (Klimaat en Groene Groei, VVD) de vraag: „Uw voorganger Rob Jetten stond bekend als klimaatdrammer, hoe wilt u bekendstaan?” Interviewer Xander van der Wulp vroeg aan een NSC-minister: „Is dit niet gewoon een heel erg normaal kabinet?”

Het werd mij vreemd te moede. Als ik PVV-leider Wilders was, dan zou ik nog even wachten met het afschaffen van de publieke omroep want daar wordt hij inmiddels op zijn wenken bediend. Wat was hier aan de hand? Vanwaar die feestelijke sfeer? Wilden WNL en NOS de helft van Nederland die blij is met dit kabinet, ter wille zijn? Of moest de andere helft gerustgesteld worden? Waarom legde niemand uit waarom dit alles behalve een „heel erg normaal kabinet” is? Zo gaat het dus, dacht ik, het is te moeilijk. Dus praten we liever over middagjaponnen, relatietherapie en de felicitatieföhn.


Wat vindt NRC | Amerika en de wereld zijn erbij gebaat als Joe Biden zich terugtrekt als presidentskandidaat

Er is geen ontkomen aan: Joe Biden is ongeschikt als Democratische presidentskandidaat. Het is in het belang van hemzelf, de Democratische Partij, de Verenigde Staten en de wereld als ook hij tot dat inzicht komt.

Het probleem dat zijn kandidatuur al lange tijd plaagt, gaat niet weg, maar zal alleen maar erger worden. Joe Biden is te oud. En het probleem van ouderdom zal zichzelf niet oplossen, zo is het leven nu eenmaal. Als hij zijn herverkiezing in november veiligstelt en president van de Verenigde Staten blijft, is hij 86 jaar bij zijn aftreden in 2029. De leeftijd zelf is niet het probleem. Het gaat om de verstandelijke vermogens die het vak van president van het meest invloedrijke land ter wereld vereisen. Toen daar de laatste jaren vraagtekens bij geplaatst werden, was het antwoord van de Democratische Partij altijd: wacht maar tot Joe Biden zich in de openbaarheid laat zien. Dat is nu gebeurd. Na een lange periode van onzichtbaarheid ging Biden vorige week in debat met zijn Republikeinse uitdager Donald Trump. Biden zelf wilde dit tv-debat zelf, waarschijnlijk om twijfels bij kiezers weg te nemen. De ramp, voor Biden, was niet te overzien. Biden had moeite antwoord te geven op basale vragen, haalde begrippen door elkaar, liet lange stiltes vallen en maakte een afwezige indruk. Hij had geen antwoord op de vele onwaarheden die Trump verspreidde. Nooit kwam er een visie of een coherent antwoord. Uiteindelijk was alleen Trump, met 78 jaar ook niet meer de jongste, hiermee geholpen.

Een slecht debat kan iedereen overkomen. Maar bij Biden gaat het om meer. Biden blijft grotendeels buiten beeld, staat nauwelijks interviews of persconferenties toe, en zijn lage populariteit (38 procent) blijft laag. Biden wekt al lange tijd de indruk bewust onzichtbaar te blijven. Kiezers hebben al lange tijd twijfels bij zijn verstandelijke en fysieke vermogens. Puur op basis van wat Biden zelf laat zien, is die twijfel begrijpelijk. Bidens presidentschap is een succes geworden: zijn regering bracht relatieve rust in Washington, wist de inflatie te temmen, de infrastructuur aan te pakken, samen te werken met Republikeinen en een zichtbare rol in de wereld te spelen. Maar een president moet ook een idee, een visie kunnen verwoorden. Daartoe is hij niet in staat.

Alles wat er de afgelopen jaren is bereikt, staat op het spel bij de verkiezingen van dit jaar. De Republikeinen liggen op koers om de Senaat te veroveren en hun meerderheid in het Huis van Afgevaardigden te versterken. Trump ligt voor op Biden. En er gebeurt niets om dit scenario af te wenden. Biden zal niet jonger of fitter worden, integendeel. Er is geen argument te verzinnen tussen nu en november waarom kiezers die zich zorgen maken ongelijk hebben. De Democraten leveren hun lot uit aan Trump.

Het belang van de verkiezingen van november is alleen maar groter geworden door een uitspraak van het Hooggerechtshof, met mogelijk grote gevolgen. Het Hof, gedomineerd door conservatieve rechters, oordeelde, kort gezegd, dat ex-presidenten in sommige gevallen immuniteit tegen strafvervolging kunnen bedingen. Dat betekent dat een veroordeling van Trump voor betrokkenheid in de Capitool-bestorming van 6 januari 2021 onwaarschijnlijk is. Terecht wijzen de drie protesterende rechters erop dat dit Trump immuniteit kan opleveren voor wat hij ook nog maar van plan is. Ook hierom is het van het grootste belang dat de Democraten Joe Biden ertoe weten te bewegen plaats te maken voor een Democraat die wel tegen Trump opgewassen is.


Column | Zalmroze ensemble

Ze zeggen vaak ‘die heeft een te grote broek aan’ als ze denken dat iemand zichzelf wellicht overschat, maar Fleur Agema (PVV), onze nieuwe minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, koos voor een ‘zalmkleurig ensemble’. Een rok van zalm en een vest van zalm en daaronder een tot aan de hals dichtgeknoopte witte blouse.

De deskundige bij Goedemorgen Nederland zei: „Goed om kleur te zien bij de dames op het bordes.”

Ze vond het „een mooi statement van Fleur” om in „een onverwacht ensemble” op het bordes te verschijnen voor de groepsfoto met de koning. Wat Fleur Agema communiceerde: ze laat zich door niemand de wet voorschrijven, ze omhelst het onverwachte: we mogen veel van haar verwachten.

Mijn moeder ging zich de laatste jaren ook steeds extravaganter kleden. Op begrafenissen van buurtbewoners verscheen ze consequent overdressed. Van top tot teen in het zwart, tot zwarte handschoenen aan toe. Ze straalde, ondanks haar toenemende onzekerheid, zelfvertrouwen uit.

De kleding gaf houvast.

Fleur Agema koos voor extravert, maar met behoud van haar kuisheid. Het was een beetje terug naar de jaren vijftig, maar ook heel erg van nu. Het verweesde stemvee werd niet op verkeerde gedachten gebracht, maar ze was geen muurbloem gisteren. Ze zei na de overdracht door haar voorganger Conny Helder: „Ik ben trots om mijn eerste stappen te zetten.”

Alsof ze als eerste vrouw op de maan ging wandelen. Eerder zei ze ook al iets als „vanaf nu rust de zorg in Nederland op mijn schouders”. Je kon die hele grote klus die op haar wacht, niet los zien van haar zalmroze ensemble, want er klopt natuurlijk geen fluit van, alles moet anders. Ze heeft jarenlang aan de zijlijn staan briesen, maar nu moet er geleverd worden. Die seventies bril staat haar ook goed, ik heb ook zo’n montuur. Het is een echte nadenkbril, ik had hem bij het schrijven van deze column ook op.

Fleur miste Geert op het bordes.

Hij had het haar schijnbaar niet verteld dat hij er niet tussen zou staan. Gelukkig is Fleur er de vrouw niet naar om te panikeren, maar ze miste hem wel. En dat deelde ze.

„Ik mis Geert.”

Dat is de Fleur die de mensen willen. Oog voor de medemens, oog ook voor de verschoppeling want het was haar heus duidelijk dat Geert niet mee mocht doen van de rest. Ze had zin in Schoof I, maar het kabinet had eigenlijk Geert I moeten heten. Verder jeukten haar handen om ‘de zorg’ aan te pakken, het zalmroze ensemble communiceerde dat we veel mogen verwachten.

Marcel van Roosmalen schrijft op deze plek een wisselcolumn met Ellen Deckwitz.