Voor het tweede jaar op rij heeft een documentaire de Gouden Beer gewonnen van de Berlinale, het filmfestival van Berlijn. Na Sur l’Adamant, over een psychiatrische kliniek in Parijs, won zaterdag Dahomey van Mate Diop. Zij volgt 26 geroofde kunstobjecten terug naar het Afrikaanse Benin, waarvandaan ze in 1892 door het Franse leger als buit waren meegenomen.
Diop laat het beeld van koning Gheze poëtisch commentaar leveren op zijn omzwervingen en toont een geanimeerd debat over roofkunst en kolonialisme in Benin. De één viert de restitutie, de ander doet die af als aalmoes, een derde wijst op de onontkoombaarheid van westerse denkpatronen. Want waarom worden deze beelden in een museum als ‘kunst’ geëxposeerd? Zo zijn ze indertijd niet gesneden. En waarom discussieert iedereen in het Frans?
Weggebonjourd
Dahomey is mooie, bedachtzame kleine documentaire die tegelijk illustreert hoe diep de kloof nu is tussen Berlijn en de oude rivalen Cannes en Venetië. Een Gouden Beer is zelden nog een ‘must see’, dat heeft de weggebonjourde artistieke directeur Carlo Chatrian niet kunnen veranderen. Hij trad aan toen de Berlinale volgens critici toe was aan een ‘ontslakkingskuur’, maar wist – mede door de coronajaren – nooit echt zijn stempel op het festival te drukken.
Zijn laatste competitie bevatte veel bekende ingrediënten; een cerebraal experiment (Architecton), folklorisme (Shambhala), Italiaanse edelkitsch (Gloria!), Eurodrama met het hart op de juiste plek (Langue Étrangère en In Liebe, Eure Hilde) en een film van vervolgde Iraanse regisseurs, dit jaar Maryam Moghaddam en Behtash Sanaeeha, die in het innemende My Favourite Cake wagen te suggereren dat een oudere weduwe een liefdesleven kan wensen.
De reuring kwam eerder van films die de Berlinale deelde met het Amerikaanse Sundance-festival, dat in januari plaatsheeft; op eigen kracht weet de Berlinale weinig topfilms te lokken. Al zag Chatrian er soms ook één over het hoofd: zo liet hij de latere Oscarkandidaat The Quiet Girl in 2022 niet in zijn hoofdcompetitie debuteren, maar in het jeugdprogramma Generation Kplus.
Zijn opvolger Tricia Tuttle mag nu de status van de Berlinale gaan opvijzelen, al zijn de problemen niet existentieel. De Berlinale is een enorm publieksfestival dat kan bogen op een breed filmaanbod en een spannende gastenlijst. De positie van nummer drie in Europa is niet in gevaar.
Teder meanderende film
Resten de prijzen. Festival-veteraan Hong Sangsoo uit Zuid-Korea kreeg de Grote Juryprijs (zilver) voor een van zijn teder meanderende films, A Traveler’s Needs: Isabelle Huppert geeft als aan lager wal geraakte docent Franse les aan Koreaanse dames.
De Juryprijs (brons) was voor de Fransman Bruno Dumont met L´Empire: bizarre sciencefiction over twee buitenaardse beschavingen – 0 en 1 – die botsen in de duinen bij Calais. L’Empire combineert alledaagse lulligheid – de aliens zijn gevaren in badgasten, vissers en boeren op werkpaarden – met grandioze effecten van vliegende kathedralen en paleizen.
De Zilveren Beer voor beste regie ging naar Nelson Carlos de Los Santos Arias van het onnavolgbare Pepe: de geest van een gedode nijlpaard die naar Colombia werd gehaald voor de dierentuin van cokebaron Pablo Escobar vertelt een nogal incoherent verhaal over zijn nieuwe habitat.
De beste (genderneutrale) acteur was Sebastian Stan als Edward/Guy in A Different Man, een door neurofibromatose verminkte man die na een mirakelkuur opeens een knap smoeltje heeft. Beste bijrol ging naar Emily Watson als enge moeder-overste in Small Things Like These.
Er waren troostprijzen voor Duitse en Oostenrijkse films die meer hadden verdiend. Matthias Glasner won de Zilveren Beer voor beste script met Sterben, een drie uur durende, genadeloos Bergmaniaanse afrekening met een liefdeloze familie.
Het duistere, zonder kunstlicht opgenomen Des Teufels Bad (beste camerawerk) is een grimmig, imponerend portret van een vrome, depressieve vrouw die in de 18de eeuw kindermoord pleegt in de hoop op executie. Een uitweg die honderden katholieke vrouwen indertijd kozen: executie bood, anders dan zelfmoord, nog uitzicht op de hemel.
Lees ook
over Love Lies Bleeding en andere sterrenfilms op de Berlinale
