Baas van De Nederlandsche Bank Klaas Knot heeft in een interview met Nieuwsuur hard uitgehaald naar de rekenmethode achter de woensdag opgelegde importheffingen van de VS. Knot noemde de manier, waarbij de Amerikanen keken naar het handelstekort per land en op basis daarvan een importtarief berekenden, “onthutsend”.
“Dit heeft niets met economische theorie te maken”, aldus Knot. “Als het niet zo ernstig was, zou ik het lachwekkend noemen.” Volgens de DNB-baas is “er geen econoom te vinden” die denkt dat ieder handelsoverschot slecht is. “Landen zijn in verschillende stadia van ontwikkeling, en bij sommige stadia hoort een handelsoverschot of een -tekort. Daar is op zichzelf niets mis mee.”
Hoewel Knot denkt dat het voor een groot deel de Amerikaanse bevolking is die de lasten voor de heffingen moeten betalen, zullen ook de Nederlandse en Europese economieën geraakt worden. De econoom raadt daarom aan in dialoog te blijven. “Ik zou zeggen: neem de tijd, tel tot tien, en probeer dingen te doen die de mogelijkheid openhouden om de situatie te de-escaleren”.
Liveblog Economieblog
Wall Street heeft slechtste dag sinds coronapandemie
Bedrogen door onze oudste bondgenoot. Zo verwoordde EU-Commissievoorzitter Ursula von der Leyen de reactie van Europa nadat Trump deze week zijn heffingen-vuurwerk had afgestoken.
Je moet het de Amerikaanse president nageven: zijn vermogen om traditionele vrienden van de VS te tergen is ongeëvenaard. De EU wordt opgezadeld met een importheffing van 20 procent, Japan met 24 procent, Zuid-Korea met 26 procent. Het Verenigd Koninkrijk krijgt in zekere zin een verlaat Brexit-cadeautje: de straf voor Londen is maar half zo hoog als voor Brussel.
Rusland en Noord-Korea die samenspannen in de oorlog tegen Oekraïne gaan vrijuit, evenals Cuba en Wit-Rusland. Volgens het Witte Huis worden die landen gespaard om dat er al strenge sancties voor gelden.
Gnuivend voorspelde Trump woensdagavond in de Rozentuin van het Witte Huis dat de komende tijd een parade van „premiers en presidenten, koningen, koninginnen en ambassadeurs” zich in Washington zal melden om te proberen de heffingen omlaag te praten. Hoeveel succes ze zullen hebben de heerser milder te stemmen is afwachten. Trump onderhandelt graag en wellicht dat de noodsignalen die de markten hebben afgegeven hem nog enigszins afremmen. Aandelenindex S&P 500 daalde donderdag met bijna 5 procent. Maar Trump noemde de handelspartners van de VS ook „bedriegers” en „aaseters”.
Muur van protectionisme
Met zijn „Bevrijdingsdag” hoopt Trump de VS te verlossen van oneerlijke concurrentie door zijn land te verstoppen achter een muur van protectionisme en door de wereld op rauwe wijze duidelijk te maken wie de baas is. De duizelingwekkende tarieven lijken elke economische onderbouwing te ontberen, maar zijn wél het startschot van een handelsoorlog met nog ongewisse gevolgen. Het zou, becijferde Klaas Knot, president van De Nederlandsche Bank, Nederland dit jaar snel enkele tienden van een procent aan economische groei kunnen kosten en volgend jaar mogelijk zelfs een vol procentpunt, zei hij in Nieuwsuur. Zonder handelsoorlog is de structurele groeiverwachting voor Nederland 1,5 procent.
Het tarievenvuurwerk is een flagrante overtreding van de regels van de wereldhandelsorganisatie WTO. Het aan de VN gelieerde orgaan, dat dertig jaar bestaat en waarbij 164 landen zijn aangesloten, lag ook vóór Trumps herverkiezing al om uiteenlopende redenen onder vuur. Maar in plaats van het stelsel van overleg en arbitrage te repareren, kiest Trump voor America First en legt de basis voor een tarievenoorlog, precies een scenario dat de WTO moest helpen voorkomen.
Trump loopt daarmee wéér een pijler van de naoorlogse wereldorde omver. Vrijhandel behoorde met democratie en rechtsregels tot de geloofsartikelen van de internationale ordening die de VS na de Tweede Wereldoorlog bouwden. Perfect was die ordening niet, maar de VS voeren er wel bij, evenals landen met een open economie als Nederland. Eerder trok Trump de VS al terug uit multilaterale afspraken, zette het mes in ontwikkelingshulp en gelaste een onderzoek naar VN-organisaties.
Marco Rubio, Trumps minister van Buitenlandse Zaken, zat in de Rozentuin op de eerste rij. Aansluitend nam hij het vliegtuig naar Brussel voor zijn eerste bezoek aan het hoofdkwartier van de NAVO – ook een internationale organisatie die dankzij Trump al weken in rep en roer is.
Kleineren en chanteren
Trumps eigengereide en niet-transparante toenadering tot Vladimir Poetin, gecombineerd met het voortdurend kleineren en chanteren van oorlogspresident Volodymyr Zelensky, zaaide in de Europa argwaan. Het hielp niet dat vice-president JD Vance de Europese democratie aanviel en met zijn echtgenote een bezoek bracht aan Groenland, dat Trump graag wil annexeren. Ook heeft Trump meer dan eens gezegd dat hij Europese NAVO-partners die niet genoeg aan defensie uitgeven, niet wil verdedigen.
Het onderlinge vertrouwen in de NAVO heeft daar zeker onder geleden, zei een Brusselse diplomaat. Voormalig NAVO-ambassadeur voor de VS, Ivo Daalder, schreef vorige maand in vakblad Foreign Affairs dat het hem niet zou verbazen als Trump uit het bondgenootschap zou stappen en dat hij de NAVO in elk geval al heeft ondermijnd.
Rubio probeerde de Europeanen te kalmeren. De berichtgeving over een Amerikaanse terugtrekking vond hij zwaar overdreven, zei hij tijdens een kort persmoment. „De Verenigde Staten zijn in de NAVO, en zijn in de NAVO actief als nooit tevoren. De hysterie en de hyperbolen die ik in de mondiale en sommige binnenlandse media zie, zijn ongegrond. President Trump heeft duidelijk gemaakt dat hij de NAVO steunt en dat we in de NAVO blijven.”
Lees ook
Wat wil Trump eigenlijk bereiken? En nog vier vragen over de importheffingen
Hij herhaalde die steunverklaring toen hij tijdens de NAVO-vergadering het woord kreeg, vertelde minister van Buitenlandse Zaken Caspar Veldkamp na afloop. In Washington was al vaker gezegd dat de VS de NAVO niet de rug zullen toekeren. „Maar het is wel goed dat wij dat op alle niveaus telkens horen”, aldus Veldkamp.
Pleitbezorger van de NAVO
Rubio maakte als senator naam als pleitbezorger van de NAVO, maar hij werkt nu voor een president die graag met dédain over het bondgenootschap spreekt. Wat zijn z’n geruststellende woorden eigenlijk waard? Volgens Veldkamp is Rubio „wat minder hoekig” dan zijn president, maar Veldkamp gaat ervan uit dat Rubio’s boodschap in Washington is afgestemd. Wel houdt Veldkamp er rekening mee dat de VS hun bijdragen aan de Europese verdediging op den duur zullen terugschroeven. „Dat acht ik onvermijdelijk.”
Hoewel tarieven niet tot het werkterrein van de NAVO behoren, was het economische machtsvertoon van de VS het gesprek van de dag. Eén Europese minister grapte tijdens de vergadering dat verlaging van economische groei ten gevolge van een handelsoorlog het makkelijker maakt om procentuele doelen voor defensie-uitgaven te halen. Een ander sneerde dat het geld beter besteed kan worden aan de aanschaf van materieel dan aan oplopende inflatie, een mogelijk gevolg van een handelsoorlog.
De Noorse minister Espen Barth Eide had er het NAVO-verdrag nog eens op nageslagen. Terwijl iedereen zich zorgen maakte over de vraag of Trump het cruciale artikel 5 – de plicht elkaar te verdedigen – wel zal honoreren als het erop aan komt, wees Eide erop dat artikel 2 bondgenoten gebiedt vriendschappelijke internationale betrekkingen na te streven, evenals stabiliteit en welzijn.
Eide: „Het is belangrijk dat niet te vergeten. Als we de middelen willen hebben om onze defensie op te bouwen hebben we economische groei nodig en protectionisme helpt ons niet verder.”
NAVO-secretaris-generaal Mark Rutte liet zich na afloop niet verleiden tot commentaar op de heffingen, maar een overtreding van artikel 2 vond hij de „herschikking van de mondiale handelsorde” zoals Rubio ‘Bevrijdingsdag’ omschreef, niet.
Baas van De Nederlandsche Bank Klaas Knot heeft in een interview met Nieuwsuur hard uitgehaald naar de rekenmethode achter de woensdag opgelegde importheffingen van de VS. Knot noemde de manier, waarbij de Amerikanen keken naar het handelstekort per land en op basis daarvan een importtarief berekenden, “onthutsend”.
“Dit heeft niets met economische theorie te maken”, aldus Knot. “Als het niet zo ernstig was, zou ik het lachwekkend noemen.” Volgens de DNB-baas is “er geen econoom te vinden” die denkt dat ieder handelsoverschot slecht is. “Landen zijn in verschillende stadia van ontwikkeling, en bij sommige stadia hoort een handelsoverschot of een -tekort. Daar is op zichzelf niets mis mee.”
Hoewel Knot denkt dat het voor een groot deel de Amerikaanse bevolking is die de lasten voor de heffingen moeten betalen, zullen ook de Nederlandse en Europese economieën geraakt worden. De econoom raadt daarom aan in dialoog te blijven. “Ik zou zeggen: neem de tijd, tel tot tien, en probeer dingen te doen die de mogelijkheid openhouden om de situatie te de-escaleren”.
Liveblog Economieblog
Wall Street heeft slechtste dag sinds coronapandemie
