Dit zijn de beste boeken, podcasts en docu’s over de oorlog in Oekraïne

In mei vorig jaar publiceerden we al een kijk-, lees- en luistergids die meer context gaf bij de oorlog in Oekraïne. Sindsdien zijn er tal van nieuwe boeken, documentaires en podcasts verschenen. Welke zijn de moeite waard?

Boeken over de oorlog in Oekraïne

Serhii Plokhy | De poorten van Europa. Een geschiedenis van Oekraïne

Zeer leesbare, van veel anekdotes voorziene geschiedenis van Oekraïne, die de aanloop naar de oorlog van 2022 goed laat zien. Harvardhoogleraar Serhii Plokhy is een van ’s werelds beste Oekraïne-specialisten.

Querido Facto, 512 blz. € 29,99

Hella Rottenberg | Z. Hoe Poetin Rusland weer groot wilde maken.

Zeer inzichtelijke en helder geschreven achtergrondstudie over de ontwikkelingen in Rusland die tot de oorlog hebben geleid. Oud-Ruslandcorrespondent Rottenberg ontkracht allerlei mythes die door Poetin de wereld in zijn geslingerd.

Alfabet, 190 blz. € 19,99

Steven Derix en Marina Shelkunova | Zelensky. De oorlogspresident

Biografie door oud-Ruslandcorrespondent Steven Derix, waarin de ontwikkeling van acteur Zelensky tot staatsman van formaat goed wordt neergezet. Gebaseerd op tal van Russische en Oekraïense bronnen.

Querido Facto, 512 blz. € 29,99

Marc Jansen | Grensland. Een geschiedenis van Oekraïne

Geactualiseerde geschiedenis van Oekraïne (12de druk), waarin historicus Marc Jansen de geschiedenis van dat land vanaf de middeleeuwen tot nu vertelt.

Van Oorschot, 294 blz. € 25,-

Catherine Belton | De mannen van Poetin.

Geweldig verhaal van hoe de voormalige KGB na de val van de Sovjet-Unie de macht heroverde en een dictatuur vestigde, met Poetin als spil. Lees hier een NRC-interview met de auteur van vorig jaar.

Prometheus, 608 blz. € 27,50

Documentaires over Macron, Marioepol en Zelensky

A president, Europe and war | NPO

Kort voor Rusland op 24 februari 2022 Oekraïne binnenviel, belden de presidenten Macron en Poetin, terwijl een cameraploeg dat filmde voor de documentaire A president, Europe and war. Als de oorlog is begonnen luisteren we mee met telefoontjes van Macron met Boris Johnson, Olaf Scholz en Mario Draghi. Deze film van bijna twee uur is allesbehalve saai. De dreigende oorlog in Oekraïne geeft de film een spanningsboog van jewelste, ook al weet iedereen inmiddels de afloop.

Bekijk A president, Europe and war bij de NPO

Mariupol: The people’s story | NPO Plus

Als je wilt weten hoe oorlog voelt en klinkt, kijk dan Mariupol: The people’s story (VPRO) van Robin Barnwell. De documentaire brengt beelden die burgers van Marioepol zelf maakten met hun telefoon en brengt je op de hoogte van wat je niet voor mogelijk had gehouden.

Mariupol: The people’s story kun je kijken op NPO Plus

My Next Guest with David Letterman and Volodymyr Zelensky | Netflix

Talkshowlegende David Letterman interviewde voor zijn programma My Next Guest Needs No Introduction Zelensky. Echt spannend wordt het gesprek nergens, maar mede door de aandacht voor humor is het toch de moeite waard. De grappen mogen duister zijn. Ook hier is de boodschap: humor helpt, juist als het leven meer lijkt op een tragedie dan een komedie.

Bekijk hier de volledige interviewspecial (deze gids gaat verder onder de videospeler):

My Next Guest with David Letterman and Volodymyr Zelensky staat op Netflix.

Podcasts over de oorlog

State of Ukraine | NPR

Het is belangrijk, maar niet altijd gemakkelijk om de ontwikkelingen in de oorlog te blijven volgen. In State of Ukraine doet NPR continu verslag, soms zelfs verscheidene keren per dag.

Korte afleveringen van zo’n drie tot vijftien minuten, waarin steeds een enkel onderdeel van de oorlog behandeld wordt of een belangrijke politicus zijn of haar ideeën over mogelijke oplossingen deelt. Behapbaar, en nooit oppervlakkig.

In de extra lange aflevering alevering ‘War in Ukraine: One Year Later’ maakt NPR-redacteur Leila Fadel de balans op. Er is nog steeds geen eind in zicht: hoe gaat deze oorlog zich aankomend jaar ontwikkelen?

Stad in oorlog: Charkiv één jaar onder vuur | NPO Radio 1

Charkov, de tweede stad van Oekraïne die pal aan Russische grens ligt (en dat door de NPO inmiddels als Charkiv wordt geschreven), heeft immense verwoestingen moeten doorstaan. Hoe ziet het leven in die stad er nu uit? Hoe overleeft bijvoorbeeld de medewerker van de plantsoenendienst deze oorlogstijd, of de vrouw met 17 katten?

VPRO-correspondent Michiel Driebergen maakte samen met Bureau Buitenland-redacteur Edwin Koopman een podcast over de stad, om de effecten van de oorlog van dichtbij te tonen. Ze geven de zwaargetroffen stad een stem, letterlijk. „Ik ben Charkov”, hoor je aan het begin van deze bijzondere vertelling.

Een innemend verhaal over de stad, de achterblijvers en overlevenden.

Wie is Poetin? | Atlas Contact en VBK AudioLab

In zeven afleveringen onderzoekt Simon Dikker Hupkes, redacteur non-fictie bij uitgeverij Atlas Contact, samen met experts de persoon Vladimir Poetin.

De hoofdvraag luidt: wat bezielt Poetin? Wie was hij als kind? Wat waren sleutelmomenten in Poetins loopbaan, waarom is het beeld van de sterke man zo belangrijk voor hem, wie zijn zijn vrienden, hoe creëert en dicteert hij zijn waarheid en hoe ziet hij zijn rol in de wereld?

De boeiende gasten, onder wie NRC‘s Ruslandcorrespondent Eva Cukier en boekenredacteur Michel Krielaars, laten in elke aflevering een ander licht schijnen op de ongrijpbare president.

War on the Rocks | Texas National Security Review

In de podcast War on the Rocks wordt ongeveer eens per week een analyse gemaakt van de situatie langs de frontlinies en van de strategieën die de strijdkrachten van Rusland en Oekraïne volgen in de oorlog. De militaire mogelijkheden en beperkingen van beide landen worden zeer vakkundig onder de loep genomen door Michael Kofman, directeur van het Russia Studies Program van het Amerikaanse non-profit onderzoekscentrum CNA in Arlington, Virginia.

Beeldende kunst over de oorlog in Oekraïne

Pravda | Daria Khozhai

De installatie Pravda van de Oekraïense kunstenaar en architect Daria Khozhai bestaat uit 31 lagen kranten, haar tranen en aardappelzetmeel. De eerste laag kranten is van 24 augustus 1991; de ineenstorting van de Sovjet-Unie, het herstel van de Oekraïense onafhankelijkheid. De nieuwste lagen zijn die van de berichtgeving rond 24 februari 2022 en de eerste maanden van de oorlog (inclusief NRC).

Oude kranten waren standaard behang in de miljoenen huizen en flats die gebouwd waren tijdens de Sovjettijd, ze verhulden de onvolkomenheden van de gebouwen. Nu de muren tot puin zijn geslagen, worden de kranten zichtbaar – letterlijk en symbolisch. De installatie maakte Khozhai vorig jaar voor het kunstinstituut RAAAF. Vanaf 24 februari is die nu opnieuw te zien in atelier Looiersgracht 60, Amsterdam.

Daria Khozhai, Pravda. Van 24/2 t/m 12/3 Looiersgracht 60.

Fluister & schreeuw. Stemmen van Oekraïense fotografes

Deze toonstelling verzamelt verhalen over de oorlog van kunstenaars van Oekraïense oorsprong. Hun projecten gaan over de complexiteit van emoties, pijn, verlies, connecties tussen mensen, en het trauma van gescheiden zijn van thuis. De meeste van deze verhalen weerspiegelen de persoonlijke ervaringen van de kunstenaars: het verliezen van goede vrienden en familie, de hereniging van familieleden onder nieuwe omstandigheden, het onderzoek naar de eigen wortels en de realiteit van moederschap in oorlogstijd.

Whispers and Shouts. Voices of Ukrainian Women Photographers. Van 25 februari t/m 14 mei 2023 Fotodok Utrecht