Dit kookboek is een eerbetoon aan het Turkije van voor de aardbeving

Posted on by admin

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Iedereen leest Door de verwoestende aardbeving in Turkije viel er een sluier van verdriet over het kookboek Karsu’s Kitchen van zangeres Karsu Dönmez. Hatay, de zuidelijke regio waar haar familie vandaan komt, werd zwaar getroffen.






Het boek Karsu’s Kitchen had alles in zich om een vrolijk eerbetoon aan de Turkse keuken te worden. De kleuren spatten van de pagina’s af, op de foto’s eet zangeres Karsu Dönmez – onberispelijk gekleed in zomerse outfits en met een grote lach – zich een weg door Hatay en Istanbul en de gerechten zou je direct van de pagina’s willen opscheppen, zo smakelijk zijn ze in beeld gebracht.

Maar nog voordat het eerste exemplaar in de winkel lag, vond de verwoestende aardbeving in Turkije en Syrië plaats. Hatay, de zuidelijke regio waar haar familie vandaan komt, werd zwaargeraakt. Familieleden verloren hun thuis, zij verloor dierbaren. En zo viel er een sluier van verdriet over haar allereerste kookboek.

In haar emotionele media-optredens zegde ze toe dat de opbrengst van de voorverkoop naar de slachtoffers van de aardbeving zou gaan. Het boek, dat inmiddels toe is aan een vierde druk, bevat een inlegvel waarin Karsu terugblikt op de totstandkoming van het boek en de onwerkelijke realiteit sinds de aardbeving steden wegvaagde en levens verwoestte. Een aantal familieleden met wie ze in de familie-app recepten uitwisselde, is niet meer.

Karsu groeide op in het inmiddels ter ziele gegane Turkse restaurant Kilim dat haar ouders in Amsterdam bestierden. Daar kreeg ze niet alleen de kneepjes van het vak mee, maar had ze als jonge tiener ook haar eerste muzikale optredens. Voor haar zijn koken en muziek maken hetzelfde, schrijft ze in haar voorwoord: een manier om verhalen te vertellen.

Je zou de gerechten direct van de pagina’s willen opscheppen

En daar zit het boek vol mee. Elk recept gaat vergezeld van een anekdote. Vaak uit haar jeugd, avonturen in haar ouders’ restaurant en zomervakanties met familie en buurtgenoten, zoals de „gillende buurvrouw” in het dorp met „een stem als een sirene”, die de beste kweeperenjam maakte.

Het zijn kleine pennenstreken die een wereld ontsluiten. Bij elkaar vertellen ze het verhaal van een getalenteerde Amsterdamse-Turkse, een gelauwerd artiest die op een dag besloot haar liefde voor eten en koken vast te leggen.

De toon is lichtvoetig, onbezorgd. De sfeerfoto’s verraden een aanstekelijke levenslust; overdaad, olijfgaarden om in te verdwalen, opengebarsten granaatappels, een prachtige natuur, gezellige kookmomenten met familieleden, mooie landschappen, een azuurblauwe zee en gerechten om spontaan honger van te krijgen.

Dat landschap is nu getekend door het natuurgeweld, de familie getraumatiseerd door het verlies. Wat begon als een ode aan haar culturele achtergrond, de geboortegrond van haar ouders (ze is vernoemd naar het dorp Karsu), haar familie in Turkije en de smaken van haar vakanties en jeugd, is door het noodlot een belangrijk document geworden. Een momentopname van een tijd die er niet meer is, van huizen die er niet meer staan, gelach dat niet meer klinkt.

Het zal lang duren voor de regio weer opgebouwd wordt. Voor wie dreigt te vergeten hoe mooi het allemaal was, hoe je dat doet, genieten van het leven, is dit boek er, als geheugensteuntje.

Op deze plek schrijft NRC over de populairste boeken van dit moment. Reacties: [email protected]

Related Posts

Tv-recensie | Seksuele uitstapjes als toevoeging aan een fijne relatie

  • admin
  • October 1, 2024
  • 0

Geen romance sneuvelt zo snel als in de laatste minuut van First Dates (BNNVARA). Ik begin spontaan te zweten als de eindtune start: in witte letters lees je dan hoe het contact tussen de first daters na de opnamen is geëindigd. Die twee leuke jongens die klikten vanaf het moment dat ze elkaar zagen? Dat stel van in de zeventig dat elkaar beloofde samen te gaan wandelen? Die man en vrouw met een gedeelde obsessie voor carnaval, die echt, écht heel graag binnenkort een drankje wilden doen? Het appcontact verwaterde. Toch geen tijd voor een tweede date. Of, nog erger: de date kwam er wel, maar de klik bleef uit. Tegen de tijd dat het BNNVARA-logo het scherm binnenknalt is doorgaans elke prille liefde in de kiem gesmoord.

Om toch wat hoop in de liefde te behouden zapte ik maandag weg vlak voor de witte letters verschenen. Zo bleef er ruimte om zelf een betere afloop bij elkaar te fantaseren voor spuitgiettechnicus Arjan (43) en HR-assistent Franny (42), en voor assistent-manager in de bouwmarkt Leslie (29) en klusbedrijfeigenaar Stefan (33).

Met mijn burgerlijke voorstellingsvermogen ziet zo’n happily ever after er doorgaans braaf monogaam uit, maar er zijn natuurlijk tal van andere vormen denkbaar. Dat leek in ieder geval de boodschap van de BNNVARA-docu Samen Vreemdgaan?, waarin regisseur Jesse Bleekemolen met oprechte nieuwsgierigheid drie koppels in beeld brengt die geregeld samen het avontuur opzoeken.

Twee van die koppels doen dat al een tijdje: de ervaren Jolieke en Casper gaan op swingvakantie naar Sicilië, waar programmaboekjes voor ze klaarliggen die netjes aangeven op welke tijdstippen er BDSM-sessies plaatsvinden. En Mendy en Jelle organiseren zelf seksfeestjes – dit keer sfeervol in Halloweenthema, inclusief lingerie met pompoentjes erop. Beide stellen zijn comfortabel met hun keuzes en vertellen er zonder gêne over voor de camera. Swingen moet je niet doen als de basis van die relatie niet al heel stevig staat, benadrukt Mendy. Net als haar partner ziet ze de seksuele uitstapjes als een gezamenlijke activiteit; een toevoeging aan de fijne relatie die ze al hebben. De lastige eerste fase van afspraken maken en dingen uitproberen hebben ze al achter zich gelaten.

Een opvallend patroon

Anders ligt dat bij Veronique en Juan, en dat maakt dit tweetal ook het interessantst om naar te kijken. Ze hebben pas sinds kort besloten om anderen in hun liefdesleven te betrekken. Het initiatief kwam van Veronique, die als enige niet herkenbaar in beeld is gebracht. Ze werd zich recentelijk bewust van een opvallend patroon: „Na elf, twaalf jaar een relatie, krijg ik de behoefte aan iemand anders.” Toch wilde ze Juan ook niet kwijt. Veronique besloot het dilemma met hem te delen en gezamenlijk kwamen ze tot een oplossing: Juan was ook wel eens nieuwsgierig hoe het zou zijn met een ander erbij, of – als je toch bezig bent – een paar anderen.

In de documentaire zie je ze de eerste stappen zetten naar die nieuwe situatie. Ze geven zich op voor een datingsite voor swingers („Ik heb een tekstje bedacht”, zegt Juan: „Leuk en ondeugend stel is op zoek naar een ander leuk en ondeugend stel – of single vrouw”), bezoeken een swingersfeestje en nodigen een ander koppel uit bij hen thuis. Daarbij verkennen ze hun eigen grenzen én die van elkaar; een proces dat het nodige ongemak met zich meebrengt. In de praktijk lijkt juist Veronique wat terughoudender dan Juan. Als kijker blijf je nieuwsgierig achter of hun zoektocht net zo succesvol zal blijken als die van de andere twee stellen.

Maar zelfs als dat er niet in zit, zat er meer romance in Samen Vreemdgaan? dan in First Dates. Tegen beter weten in heb ik de laatste minuut toch maar teruggekeken. Helaas: weer geen enkele match.


Column | Van iemand houden zegt soms helemaal niets

  • admin
  • September 30, 2024
  • 0

„De volgende keer moet je je eigen shag meenemen”, mompelde mijn oudtante M. (89) toen ik haar builtje pakte. Ik rook zelf al jaren niet meer, maar het blijft ontspannend om sjekkies te draaien. Terwijl ik de kleverige tabaksslierten uit elkaar pulkte, leken de jaren te ontwarren. Even was ik weer zestien en hing ik in het stadspark van Almelo, woedend om niks terwijl de wereld aan mijn voeten lag.

Ik zette de audiorecorder aan, klaar om weer een stukje levensverhaal op te nemen.

„Waar waren we gebleven?” vroeg ik.

„Misschien bij mijn scheiding”, peinsde ze. „Maar goed, wie blijft er niet bij een scheiding. Wat zou het mooi zijn wanneer dat niet het eind- maar het beginpunt was van een liefde. Eerst de pijn en het loslaten en de woede en de therapie en de advocaten en dan, langzamerhand, begin je van de ander te houden, gevolgd door een groot huwelijksfeest, gevolgd door een aanzoek, gevolgd door de eerste kus en met als sluitstuk complete verliefdheid.”

„Maar dan zou je alsnog eindigen zonder elkaar.”

„Daar heb je een punt. Dan mis je elkaar pas echt. Misschien is het toch maar goed dat een huwelijk stopt met een scheiding. Ik had op het laatst zo’n hekel aan mijn wederhelft, dat het een opluchting was toen we de knoop doorhakten om uit elkaar te gaan.”

„Heb je er nog iets van opgestoken?”

Ze fronste, pakte de shag, begon te draaien.

„Dat van iemand houden”, begon ze traag, „soms helemaal niets zegt. Niets over de ander, en ook niet over jezelf. Dat liefde soms gewoon voortkomt uit innerlijke leegte, die je maar probeert te vullen met toewijding aan de ander.”

Ze likte aan de vloeirand en grinnikte.

„Ik heb nogal gehouden van mensen die achteraf gezien complete idioten waren.”

„Vind je dat niet zonde van de tijd?”

„Nee joh”, zei ze met een glimlach. „Wat het was soms ook wel lachen. Ik troost me met de gedachte dat ik er ook niets aan kon doen dat ik beter was in liefhebben dan in het kiezen van geliefden.”

Ze stak haar shaggie aan, kreeg een inbrander, maakte hem uit en knipte het bovenste stuk eraf alvorens weer de aansteker te pakken.

„En mijn beroerde partnerkeuze leerde me toch maar mooi een belangrijke levensles” zei ze, terwijl ze de rook door haar neusgaten uitblies.

„Namelijk?”

„Dat wanneer je van iemand houdt, dat niet meteen wil zeggen dat ze jou verdienen.”


Compromisloos verzet tot de dood erop volgt – Nina Spijkers regisseert een buitengewoon geraffineerde ‘Antigone’

  • admin
  • September 30, 2024
  • 0

Zij die geboren is om tegen te werken. Dat betekent de naam Antigone in het Grieks. Dat is dan ook het voornaamste wat het meisje in de mythe komt doen: nee zeggen. Tot de dood erop volgt. In een buitengewoon geraffineerde, trefzekere regie laat Nina Spijkers zien hoeveel betekenislagen er te ontwaren zijn in het verbeten verzet van deze jonge vrouw.

Even ophalen, waar ging die mythe ook alweer om? Twee broers van Antigone vochten om de troon, waarbij ze allebei het loodje legden. Kreon, Antigones oom, werd de nieuwe koning. Om de orde in de stad te herstellen, besloot hij een van de broers tot held uit te roepen en een staatsbegrafenis te geven, en de ander voor de poorten van de stad, onbegraven, weg te laten rotten. Wie zou proberen de ‘foute’ broer alsnog te begraven, zou zelf de doodstraf krijgen. Antigone vindt het een onrechtvaardig besluit en strooit aarde over het lijk.

Sophokles zette in zijn adaptatie van de mythe Antigones verlangen haar broer te begraven (wat ook de wens was van de goden) af tegen Kreons trots; de menselijke hoogmoed werd bestraft. In de versie van Jean Anouilh, die Spijkers hier ensceneert, verzet Antigone zich niet omwille van haar broer, of omwille van een stel Griekse goden, maar omwille van zichzelf. Ze verzet zich omwille van haar recht zich te verzetten.

Alle acteurs in deze productie floreren, in een razendknappe balans tussen komisch spel en drama

Nee zeggen om het nee zeggen dus. Het maakt haar best een beetje irritant, deze Antigone, vertolkt door Yela de Koning. Je gelooft er geen woord van als ze beweert dat ze haar leven ervoor over heeft om haar broer te begraven. Dit is het hoogdravende, pathetische idioom van een puber die dweept met de dood en met grote idealen, maar in wezen simpelweg ‘nee’ wil zeggen tegen iemand die haar voorschrijft wat ze wel en niet mag doen. Maar de keuze haar zo onbeschaamd koppig neer te zetten blijkt geraffineerd. Want als een katapult klapt je eigen hooghartigheid jegens haar halverwege de voorstelling terug in het gezicht.

Yela de Koning als Antigone. Foto Bart Grietens

Aangrijpend zacht

Het kloppende hart van Anouilhs stuk is de confrontatie tussen Antigone en Kreon, nadat Antigone zich op heterdaad heeft laten betrappen bij het begraven van het lijk van haar broer. De Koning en Mark Rietman, die een aangrijpend zachte, vaderlijke Kreon neerzet, spelen hem subliem uit. We begrijpen ze allebei; de leider, die een stad in crisis in de schoot geworpen kreeg en best bereid is zijn handen een beetje vuil te maken, als dat het volk tevreden stelt, en anderzijds de activiste, die de vuist heft tegen ‘het systeem’, zoals dat zo mooi en abstract heet, zonder zich bezig te hoeven houden met de vraag hoe dan wél. „Maar waarom?!”, vraagt Kreon, eerst nog honend, gaandeweg steeds angstiger. Zijn autoriteit verkruimelt, in het besef dat hij haar inderdaad zal moeten laten doden, als ze niet inbindt.

Niet alleen Rietman en De Koning, álle acteurs in deze productie floreren, in een razendknappe balans tussen komisch spel en drama. Ook waar de bewerking wat uit de bocht dreigt te vliegen – met terzijdes over tapijtreiniger of een tandartsverzekering – houden de acteurs de teugels strak in handen en blijven scènes op spanning.

Wat Spijkers’ enscenering vooral zo waanzinnig goed maakt, is dat die niet alleen gaat over pragmatisch leiderschap versus verzet, of over integriteit versus plichtsbesef. Maar ook dringt gaandeweg tot je door dat het je eigen jeugd is, je eigen geloof in een oprechte, rechtvaardige, zuivere wereld, waar je zonet nog zo hooghartig om zat te gniffelen. Als een boventoon blijft dat besef tot aan het zeer aangrijpende slotbeeld meeresoneren.

Volwassen worden gaat gepaard met ontgoocheling, met desillusie, met een zekere vorm van zelfverraad, maakt Spijkers’ Antigone voelbaar. Gelijk met het hoofdpersonage zie je in deze enscenering de compromisloze versie van jezelf in de graftombe verdwijnen.