Dilemma voor Democraten na dramatisch debat: is het al te laat om Biden nog te wisselen?

De partij van de Oostenrijkse kanselier Karl Nehammer, de christen-democratische Österreichische Volkspartei (ÖVP), heeft fors verloren bij de parlementsverkiezingen afgelopen zondag. Met 11 procentpunten verlies vergeleken met de verkiezingen vijf jaar geleden (nu 26,5 procent) zou je de ÖVP ook wel de grote verliezer van deze ‘Nationalratswahl’ kunnen noemen. Toch is huidig minister van Buitenlandse Zaken Alexander Schallenberg (ÖVP) ervan overtuigd dat „ook de toekomstige bondskanselier Karl Nehammer zal heten”, zo zei hij dinsdag in gesprek met journalisten.

De radicaal-rechtse Freiheitliche Partei Österreichs (FPÖ), onder leiding van Herbert Kickl, is de grote winnaar van de verkiezingen. De partij behaalde het beste resultaat in haar geschiedenis en werd met 29 procent van de stemmen voor het eerst de grootste. Maar geen enkele partij wil met de FPÖ in zee. Ook de ÖVP, die tweemaal eerder (in 2000 en in 2017) een coalitie aanging met de FPÖ, distantieert zich van de radicaal-rechtse partij. De reden daarvoor is de partijleider; Nehammer sluit een coalitie met de FPÖ onder leiding van Kickl uit.

Het Oostenrijkse cordon sanitaire is een nieuw fenomeen. Al in de jaren zeventig liet de sociaal-democratische kanselier Bruno Kreisky (SPÖ) zijn minderheidsregering gedogen door de FPÖ. In 2000 legden EU-landen nog sancties op aan Oostenrijk vanwege de regeringsdeelname van de FPÖ, die destijds succesvol was onder leidsman Jörg Haider. Toenmalig minister van Buitenlandse Zaken Benita Ferrero-Waldner (ÖVP) werd door haar Europese collega’s met de nek aangekeken vanwege de samenwerking met de FPÖ.

SS-lied

Volgens Schallenberg zouden dergelijke reacties op samenwerking met de FPÖ inmiddels ondenkbaar zijn. Overal in Europa worden rechts-populistische partijen gekozen en belanden ze in de regering. Waarom de ÖVP juist nu de FPÖ uitsluit? „Onder Kickl is de FPÖ verder geradicaliseerd”, zegt Schallenberg. Of alleen een wissel aan de top van de FPÖ genoeg zou zijn voor de ÖVP om tóch in gesprek te gaan, vindt Schallenberg een speculatieve vraag. „De FPÖ zal Kickl niet laten vallen.”

Maar ook afgezien van Kickl lopen er extremisten rond in de partij. Volgens berichtgeving van de Oostenrijkse krant Der Standard werd vrijdagavond door verschillende FPÖ-prominenten een SS-lied gezongen ter gelegenheid van de dood van een andere FPÖ’er. De FPÖ ontkent.

De ÖVP lijkt een coalitie met de sociaal-democratische SPÖ en de progressief-liberale NEOS te willen proberen. Een dergelijke samenwerking zal niet eenvoudig worden, want de ÖVP wil belastingen verlagen, de SPÖ wil ze verhogen en NEOS wil fors bezuinigen. De SPÖ behaalde haar slechtste resultaat ooit met 21 procent van de stemmen; de meestgehoorde kritiek op lijsttrekker Andreas Babler is dat hij een té sociale koers vaart, wat ook resulteerde in grote interne strijd.

Het slechte resultaat van de ÖVP wijt Schallenberg hoofdzakelijk aan externe omstandigheden: „Het waren geen makkelijke jaren voor de burgers. Eerst twee jaar corona, vervolgens inflatie en oorlog in Europa.”

Van die thema’s kon de FPÖ dan weer profiteren. Kickl werd een nationale beroemdheid door zijn optredens op demonstraties van coronasceptici. En op de inflatie heeft hij een eenvoudig antwoord: als Oostenrijk gewoon weer goedkoop gas uit Rusland kan importeren, gaan volgens Kickl de andere prijzen vanzelf weer omlaag. Sancties tegen Rusland wil Kickl sowieso niet.

Een overijverige staat

Met name door corona wist de FPÖ deze verkiezingen drie nieuwe kiezersgroepen voor zich te winnen, volgens de Oostenrijkse politicologe Kathrin Stainer-Hämmerle: burgers die voorheen niet stemden, vrouwen en relatief hoogopgeleide, goedverdienende Oostenrijkers. „Tijdens de coronacrisis daalde het vertrouwen in de politiek. Veel mensen hadden het gevoel dat de overheid te veel ingreep in de persoonlijke sfeer”, zegt Stainer-Hämmerle via een videoverbinding. In Oostenrijk werd in november 2021 zelfs een vaccinatieplicht uitgeroepen, enkele maanden later werd dat besluit teruggedraaid. Volgens Stainer-Hämmerle hebben dergelijke maatregelen mensen extra gevoelig gemaakt voor een overijverige staat, en de FPÖ maakt gebruik van dat sentiment.

„Ook als het nu om bijvoorbeeld klimaatmaatregelen gaat, krijgen mensen snel het gevoel: je mag niet meer in die en die auto rijden, we mogen onze schnitzel niet meer eten.”

Een ander typisch Duitstalig thema is het ‘gendern’, het inclusiever maken van de taal door niet alleen het mannelijk neutrum te gebruiken maar altijd ook de vrouwelijke vorm. Aan universiteiten, bij publieke omroepen en bij veel politici is het ‘gendern’ volstrekt ingeburgerd, maar veel Oostenrijkers en Duitsers vinden die uitbreiding van de grammatica door media en politiek een moeilijk te verkroppen vorm van paternalisme.

Andere onderzoekers concludeerden eerder al dat ook in de Duitse deelstaten Brandenburg, Thüringen en Saksen, waar in september verkiezingen waren, een stuk meer vrouwen dan voorheen op de radicaal-rechtse Alternative für Deutschland stemden vanwege hun ervaringen in de coronacrisis. Het sluiten van scholen en van kinderopvang tijdens de pandemie, volgens de onderzoekers, had bijzonder veel impact op vrouwen die vaak naast hun werk ook opdraaiden voor de verzorging van de kinderen. Dat zorgde voor grote onvrede over de maatregelen, soms ook gepaard met de wens voor meer traditionele gezinsverhoudingen waarin de vrouw niet én moet werken, én voor de kinderen moet zorgen.

Delen

Mail de redactie

De Cambodjaanse journalist Mech Dara (36), die grootschalige cyberslavernij in het land aan de kaak stelde, is volgens lokale bronnen gearresteerd door de militaire politie. Volgens een familielid dat bij hem in de auto zat werd hij gisteren bij een tolpoort bij Phnom Penh aangehouden en meegenomen. De overheid heeft zijn arrestatie nog niet bevestigd. Ook is niet bekend waar hij wordt vastgehouden.

Mech Dara heeft een lange staat van dienst. Hij werkte voor de Engelstalige Cambodia Daily en de Phnom Penh Post. Beide mediabedrijven zijn vorig jaar op last van de overheid gesloten. Mech was een van de Cambodjaanse journalisten die ruchtbaarheid gaven aan de cyberslavernijbendes die in steden als Sihanoukville en Phnom Penh in tientallen zwaarbewaakte flats mensen tewerkstelden om elders in de wereld via dating- en investeringswebsites mensen van hun spaargeld te beroven.

Op X meldde Mech regelmatig andere misstanden. Zijn laatste bericht ging over mogelijke ontginning van de heilige berg Ba Phnom. Lokale overheden hekelden zijn bericht en noemden het „ordeverstorend”. Mogelijk is hij vanwege dit bericht opgepakt.

Geen persvrijheid

„Dat zes auto’s nodig waren om journalist Mech Dara te arresteren is exemplarisch voor het huidige Cambodja”, schrijft Phil Robertson, Azië-directeur van Human Rights Watch in een statement. Hij riep op tot zijn vrijlating. „De arrestatie van Mech vanwege een bericht op sociale media is absurd en onacceptabel. Het toont de mate waarin president Hun Manet controle wil hebben over de media en persvrijheid niet toestaat”, aldus Robertson.

Cambodja werd tussen 1995 en 2023 met ijzeren vuist geregeerd door autocraat Hun Sen. Vorig jaar droeg hij zijn macht over aan zijn zoon Hun Manet. Er zijn geen tekenen dat het land onder Hun Manet minder autocratisch is geworden. De internationale organisatie Journalisten Zonder Grenzen plaatst Cambodja op haar persvrijheid-index van 180 landen op de 151ste plaats.

Delen

Mail de redactie