N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Drie studenten reisden naar Bellagio om op gezag van NRC de herkomst van de tosti te onderzoeken, hoort Karel Smouter.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data98649637-463e47.jpg)
Eigen foto
Silva van Weert (21), Maarten van den Elshout (20) en Cas Eegerdingk (21) staan in hun vriendenkring bekend als ‘van die types die telkens dingen bedenken die zij vooral zelf heel grappig vinden’.
Gekke challenges bijvoorbeeld. Zoals vijf manieren proberen om een tosti te bakken zonder een tosti-ijzer te gebruiken. „Roosteren boven het gasfornuis smaakt het lekkerst”, weet Maarten intussen.
De oude schoolvrienden uit het Brabantse Boxtel zijn inmiddels verschillende studies gaan doen, maar gaan nog altijd geregeld met elkaar op reis, waar ze hun grollen gretig vastleggen. Dat ze tijdens een van hun expedities zélf in een grap zouden trappen, dat hielden ze niet voor mogelijk. Laat staan één die net zo oud als het drietal zelf is.
Zo aten ze vorige zomer samen een croque monsieur, in Parijs, herinnert Silva zich. „En ineens vroegen we ons af: waar komt de tosti eigenlijk vandaan?”
Een rondje googelen voerde het drietal naar een artikel van 26 maart 2002 uit het NRC-archief. Het artikel verwijst voor de oorsprong naar een zekere Graaf Tosti. Auteur Joep Habets beschrijft een door tragische lotgevallen aan lager wal geraakt lid van de Italiaanse adel, die slechts Hotel du Lac in Bellagio, aan het Italiaanse Comomeer, in zijn bezit had gekregen.
De uitvinding die vervolgens zijn naam zou gaan dragen was, „zoals wel vaker voorkomt bij culinaire creaties”, een product van toeval. Nadat per ongeluk een kaassandwich in een prototype van een ‘broodroostermachine’ beland was bleek het resultaat niet te versmaden.
Niet respectvol
Ook het verhaal bleek onweerstaanbaar. En bovendien, het stond toch in de krant? „Als we een bron nodig hadden, dan moesten we altijd NRC gebruiken”, herinnert Maarten zich de lessen van hun leraar Nederlands.
Het drietal bakte een tosti, verpakte die in een transparante broodtrommel, liet drie thematische T-shirts drukken, vloog naar Milaan en reed vandaar in een huurauto naar Bellagio, aan het meer van Como.
Het doel was uiteindelijk om de meegebrachte tosti naast het graf van die graaf te leggen. „We zouden die tosti niet laten liggen hoor”, bezweert Silva. „Dat zou niet respectvol zijn. De tosti begon al wat te stinken.” De zoektocht naar een graf bleek echter tevergeefs. En ook in Hotel du Lac wist de receptionist van dienst, die toch al zeker 20 jaar in het hotel werkte, van niets. „Hij had zelfs de vraag nog nooit gehad”, verbaasde Cas zich.
Het leidde tot een telefoontje en uiteindelijk een bezorgde mail, gericht aan NRC. „Welke bronnen zijn er gebruikt om aan te nemen dat graaf Tosti bestaan heeft?”, wilde Cas weten.
Auteur Joep Habets dacht aanvankelijk dat de studenten met NRC aan het dollen waren. „Dat de herdenking die ik in het stuk aankondigde dat jaar op 1 april viel, dat kun je na al die jaren niet meer zien natuurlijk. Maar dat ik ook ‘de Franse jonkheer Monsieur’ en de ‘Haagse baron Hop’ aan het Italiaanse meer situeerde zou de wenkbrauwen toch moeten doen fronsen.”
De drie zijn volgens Habets niet de enigen die in zijn grap zijn gestonken. Ook de Academie voor Streekgebonden Gastronomie maakte eens melding van het verhaal. Een Vlaamse culinair historica belde Habets bovendien ooit op om het verhaal te verifiëren.
Kluun
„Een kenmerk van een geslaagde 1-aprilgrap is dat hij aanzet tot actie. Dat is ditmaal wel gelukt”, vertelt een geamuseerde NRC-ombudsman, Arjen Fortuin, bij het aanhoren van verhaal. Het is bovendien lang niet de enige 1-aprilgrap die in het NRC-archief te vinden moet zijn, weet hij. „Maar ik weet ook hoe die traditie eindigde. Een jaar of tien geleden wilde ik, toen nog als literair redacteur, het nieuws naar buiten brengen dat ‘volksschrijver’ Kluun een moderne interpretatie van een literaire klassieker op de markt zou brengen. Daar is de toen net aangetreden hoofdredacteur, Peter Vandermeersch, te elfder ure voor gaan liggen. Daarmee kwam ook een einde aan de 1-aprilgraptraditie bij NRC.”
In het tijdperk van desinformatie kan een krant zich geen zelf gecreëerde canards veroorloven. Ook niet als die ruim twee decennia oud zijn, zo blijkt nu.
En de meegebrachte tosti, die op het graf van de graaf moest eindigen? Die werd uiteindelijk op theatrale wijze in het meer geworpen, zoals te zien is in het videoverslag van de reis.
