Deuk geslagen in China’s strategie voor meer openheid na afzegging Amerikaans topbezoek door ‘ballongate’

Posted on by admin

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Analyse

China – VS Sinds de ontdekking van een Chinese ballon boven Amerikaans grondgebied staat de relatie tussen de VS en China weer onder spanning. China noemt ‘ballongate’ „gehyped om China zwart te maken”.






De vermoedelijk Chinese spionageballon boven Montana in de VS. Foto Chase Doak/AFP
De vermoedelijk Chinese spionageballon boven Montana in de VS. Foto Chase Doak/AFP

Het had zo mooi kunnen zijn: de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken zou op bezoek komen in China. Dan zouden China en de Verenigde Staten aan de hele wereld laten zien dat een oorlog tussen beide grootmachten verre van onontkoombaar is. De landen zouden aangeven dat ze koelbloedig en verstandig genoeg waren om samen aan wat Blinken noemt „vangrails” te bouwen. Die ‘vangrails’ zouden ervoor zorgen dat de relatie China-VS in de toekomst niet uit de bocht kan vliegen.

Maar het liep anders. Niet een bijna-botsing van een Amerikaans en een Chinees gevechtsvliegtuig boven de Straat van Taiwan verhinderde het bezoek, dat deed een ballon zwevend boven de VS.

Donderdag maakte het Pentagon wereldkundig dat er een vermeende Chinese spionageballon boven Amerikaans grondgebied was gesignaleerd. In de nacht van vrijdag op zaterdag meldde het Amerikaans ministerie van Defensie de signalering van een tweede surveillanceballon, ditmaal zwevend boven Zuid-Amerika bij. Volgens de Canadese televisiezender CTV News wordt er zelfs gesproken van mogelijk vier ballonnen die boven verschillende delen in de wereld vliegen.

China verklaarde dat de ballon weliswaar van China was, maar dat het niet ging om spionage. „Het is een burgerluchtschip gebruikt voor onderzoek, vooral op meteorologisch vlak”, aldus het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken. Door westelijke winden zou het zijn afgedreven en per ongeluk het Amerikaanse luchtruim zijn binnengekomen: een kwestie van overmacht.

Ondanks die ontkenning zegde Blinken zijn voorgenomen bezoek aan China af. Eigenlijk zou hij deze zondag en maandag in China zijn, voor gesprekken, met waarschijnlijk ook de Chinese president Xi Jinping, over onder meer de gespannen situatie rondom Taiwan en over de oorlog in Oekraïne. Het zou het eerste bezoek van een Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken aan China zijn sinds 2018: bijna vijf jaar geleden.


Lees ook:Wat wil China met die ballon in het Amerikaanse luchtruim?

Zware strop voor China

China reageert onderkoeld op de afzegging van Blinken en bestempelt deze als „een Amerikaanse aangelegenheid”. Het ministerie van Buitenlandse Zaken verwijt de VS ook dat politici en media de zaak hebben „gehyped” om „China aan te vallen en zwart te maken”.

Het afgezegde bezoek is echter voor China wel degelijk een zware strop. De hele Chinese diplomatie is er na het 20ste Partijcongres in oktober vorig jaar namelijk op gericht om nieuwe openheid naar de wereld uit te stralen, en om vooral ook het Westen ertoe te bewegen om zich milder en welwillender tegenover China op te stellen.

Zo werd Zhao Lijian, een van de meest agressieve en beruchte woordvoerders van het ministerie van Buitenlandse Zaken, weggepromoveerd naar een onzichtbare functie achter de schermen. Buitenlandse leiders waren weer volop welkom, Xi ging zelf na bijna drie jaar ook weer volop naar het buitenland. De Duitse premier Olaf Scholz kwam op bezoek, gevolgd door een hele stoet van presidenten en premiers. China, zo was de boodschap, was weer helemaal open for business.

Daarbij bleek weliswaar uit niets dat China op fundamentele punten zijn koers voor de langere termijn had bijgesteld, maar het zorgde er wel voor dat landen en bedrijven China weer het voordeel van de twijfel gunden. Dat gebeurde ook in de hoop dat een opbloei van de Chinese economie de wereld voor recessie zou kunnen behoeden.

China kan niet zonder de VS

Het incident met de ballon doorbreekt nu die Chinese strategie: de VS zullen aarzelen om het bezoek al te makkelijk weer op de agenda te zetten. De Republikeinen zouden dat al snel uitleggen als een teken van zwakte van de Democratische president Joe Biden.

Maar China kan op dit moment nog niet zonder de VS. De Amerikaanse afzetmarkt voor Chinese producten is en blijft enorm, en ook technologie uit het Westen blijft hoogst noodzakelijk. In 2022 is het Chinese handelsoverschot met de VS verder opgelopen tot 78 miljard dollar. De economische banden met de VS, en ook met Europa, zijn daarmee veel omvangrijker en nog steeds veel belangrijker dan de economische banden met bijvoorbeeld Rusland en Afrikaanse landen, alle ontkoppeling ten spijt.

Dat er Chinese opzet in het spel is om juist nú een ballon over de VS te laten vliegen, is alleen daarom al niet goed denkbaar. Al had China er mogelijk wel op gerekend dat het bestaan van de ballon – als die al zou worden ontdekt door de VS – aan de grote klok zou worden gehangen. Maar de Amerikaanse autoriteiten konden weinig anders dan openheid geven toen ook burgers de ballon konden waarnemen en filmen.


Lees ook: VS streven naar ‘militaire ring’ langs de oostkust van China

Dat Blinken niet naar China afreist, maakt de wereld weer een stapje gevaarlijker. In Taiwan wordt een militaire aanvaring steeds waarschijnlijker door de steeds grotere militaire aanwezigheid rondom het eiland van zowel de VS als China. Een ongeluk of een misverstand zit dan in een klein hoekje. Dat zien China en de VS ook, en juist daarom hechten beide landen er belang aan om in elk geval voldoende communicatiekanalen open te houden om misverstanden te voorkomen.

De hoop dat de VS en China daar snel de grondslagen voor kunnen leggen, is voorlopig weer even achter de horizon verdwenen.

Related Posts

Column | Weg met de bedilzucht in het hoger onderwijs

  • admin
  • November 25, 2024
  • 0

Kijk door je oogharen en je ziet een klein land kleiner worden. De succesvolle sectoren uit het verleden worden in snel tempo verwijderd of uitgekleed: maakindustrie, doorvoer en handel, de landbouw – alles moet minder. Gooi die koeien, hoogovens en distributiecentra eruit en het zal goed komen. Misschien. Maar er bestaat geen welvaart, noch beschermde natuur, zonder economie.

Wat wordt dan het nieuwe Nederlandse verdienmodel? Hightech-industrie en -diensten, zo orakelen velen. Opnieuw: misschien. Het is zeker dat er geen toekomst is zonder goedgeschoolde, creatieve mensen. Goed om dit bij de behandeling van de begroting (lees: bezuinigingen) op Onderwijs, Cultuur en Wetenschap in de Kamer in het achterhoofd te houden. De bewindslieden zwaaien namelijk al met de kaasschaven want ‘helaas, keuzes zijn nodig’. Tegen de bezuinigingen protesteren staf en studenten. Uiteraard. Maar ook bij hen, net als bij politici, ontbreekt een langetermijnvisie. Roepen dat er geld bij moet is even kortzichtig als zeggen dat het minder kan.

Ondertussen barst het Nederlandse hoger onderwijs wel uit zijn voegen. Delen zijn verworden tot een beroepsopleiding met vage vaardigheden. Groepswerkstukken of het afschaffen van cijfers (behalve zelfbeoordelingen) werken alleen in een strikt leerkader. Studenten met weinig focus en minder vaardigheden om zelfstandig te leren, de goede niet te na gesproken, zijn kwetsbaar in hun keuzes, wisselen vaak en geven op. Persoonlijke groei wordt verward met leren (vandaar dat actievoeren vaak een aantrekkelijk onderdeel vormt van het studentenleven). Het gebrek aan verdieping is het gevolg van overbelaste en onderbetaalde docenten en steeds algemenere vakken. Niet toevallig is de deeltijdhoogleraar in opmars.

Het onderliggende probleem is tweevoudig. Universiteiten worden gefinancierd op basis van het aantal studenten, en niet het belang van vakgebieden. Anders gezegd, de vraag vanuit de studenten drijft het systeem, niet die van de maatschappij. Dat leidt tot te veel studenten in sommige studies en te weinig studenten in de talen, exacte en ingenieursrichtingen. Daarnaast is de administratieve druk geëxplodeerd, zowel binnen de universiteiten als vanuit het ministerie. Verwacht niet van universiteitsbestuurders en raden van toezicht dat zij iets kunnen doen om de situatie te veranderen. Ze zitten collectief gevangen in een verdeel- en heersbewind waarin de overheid als kruidenier de centjes verdeelt, regeltjes maakt en controleert.

Een heel onderwijsstelsel veranderen kan natuurlijk niet in één keer. Maar er moet dringend ruimte komen voor minder bedilzucht en nieuwe benaderingen. Binnen universiteiten, die je niet allemaal over één kam kunt scheren, en daarbuiten. Selectie aan de poort, verregaande differentiatie en concentratie voor voldoende kritische massa. Het huidige stelsel oplappen moet begeleid worden door experimenten met volledig nieuwe instellingen met een beperkt aantal opleidingen en hoge private financiering (inclusief beurzen voor geselecteerde studenten).

Lees het bovenstaande niet als een pleidooi voor meer bèta’s. Deze regering heeft minder internationale ambities, maar Nederland zal altijd een open economie blijven met grote culturele invloeden van buitenaf. Het zal al zijn diplomatieke en soft power in moeten zetten om zijn economie en veiligheid te waarborgen binnen een mogelijk zwakkere EU. In een multipolaire wereld, meer gedomineerd door China en het mondiale zuiden dan door de VS, zijn academische reflectie en dus geesteswetenschappen en kunsten noodzakelijk om bruggen te bouwen.

Toekomstig hoger onderwijs vraagt om een plan dat beschermt tegen kwaliteitsverlies en irrelevantie, de weg wijzend naar een dynamisch leersysteem voor een economie die grote veranderingen zal kennen en waarin kunstmatige intelligentie en sociale media domineren. Daarvoor is niet alleen een visie op een toekomstig verdienmodel leidend, maar een visie op een evenwichtige open samenleving.

Louise O. Fresco is wetenschapper, bestuurder en schrijver (louiseofresco.com).


Kan de chef een zelfsturend team corrigeren?

  • admin
  • November 25, 2024
  • 0

Dilemma

Wat doe je als afdelingsmanager wanneer je ziet dat een zelfsturend team gestelde doelen niet haalt, intern overhoop ligt of maar niet tot besluiten kan komen? Moet je alsnog de leiding nemen? Of blijf je vertrouwen op de kennis en ervaring in het team?

Niet ingrijpen

Zeker niet ingrijpen, zegt organisatieadviseur Heleen Kuiper van CoreChange. „Als je dat wel doet, laat je namelijk merken dat jullie weliswaar hebben afgesproken dat het team zelf beslissingen mag nemen, maar alleen wanneer die niet tegen jouw wil ingaan. Zo creëer je een onveilige werksfeer.”

Het team helpen

Volgens organisatieadviseur Astrid Vermeer van het Instituut voor Samenwerkingsvraagstukken is het de taak van een manager – ook bij zelfsturing – het team zo te faciliteren dat het zijn werk goed kan doen. Als je ziet dat iets misloopt, moet je dus iets doen. „Of het nu gaat om tegenvallende resultaten, teamleden die niet gelukkig zijn, of conflicten.”

Dat doe je bij een zelfsturend team echter niet door te vertellen wat er moet gebeuren, zegt Vermeer. „Dat doe je door het team te vragen wat nodig is om weer goed te kunnen functioneren binnen de organisatiekaders.”

Daarbij is het bovendien de vraag of het team zelf de benodigde stappen kan zetten, of dat eerst iets anders nodig is. „Denk aan hulpmiddelen of extra budget. Ingrijpen bij zelfsturing betekent dat je ingrijpt zonder formele macht te gebruiken.”

Daarnaast kun je als manager ook benoemen wat je zorg is en wat je nodig hebt om die te verminderen, zegt Kuiper. „Wanneer jij voorheen bijvoorbeeld verantwoordelijk was voor de financiën en die taak nu binnen het team ligt, kan je daar niet langer beslissingen over nemen. Je kan wel zeggen dat je denkt dat het budget overschreden dreigt te worden. Vervolgens kan je aangeven wat je nodig hebt: je wilt bijvoorbeeld weten of het team deze zorg deelt. En zo ja, hoe het de dreigende budgetoverschrijding denkt op te lossen. Je kan ook een eigen idee pitchen, bijvoorbeeld voorstellen goedkoper in te kopen. Je laat het dan aan het team over wat er uiteindelijk mee gebeurt. Overigens kan elk teamlid deze interventies doen. Die zijn niet voorbehouden aan de voormalige manager.”

Volgens Kuiper besluiten organisaties regelmatig middenkader te ontslaan en medewerkers meer autonomie te geven, zonder goed na te denken over wie voortaan welke verantwoordelijkheid krijgt en hoe besluiten moeten worden genomen. „De directie denkt dat het dan vanzelf wel goed komt. Maar dat is dus niet zo.”

Als een organisatie te plompverloren is overgeschakeld op zelfsturing, kan op allerlei vlakken onduidelijkheid bestaan. „Dat geldt zeker wanneer bevoegdheden niet goed zijn verdeeld of geen goede afspraken zijn gemaakt over hoe het team besluiten kan nemen of conflicten oplossen.”

Ook gebeurt het volgens Kuiper vaak dat taken die voorheen bij een manager lagen, plompverloren binnen het team zijn belegd. „Denk aan HR-taken, budgetverantwoordelijkheid of logistieke taken.”

Vermeer: „Je kan niet zomaar allerlei taken over de schutting van het team gooien. Je moet eerst samen overeenstemming bereiken over de vraag of de taak helpt in de uitvoering van het dagelijkse werk.”

Vermeer schreef samen met Ben Wenting Vormen van Zelfsturing. In dat boek betogen ze dat je elementen als organisatiecultuur, werksoort en de mensen die binnen je organisatie werken mee moet nemen om te bepalen hoe meer ‘eigenaarschap’ het best te organiseren is.

Vermeer: „Als je samen tot meer zelfsturing wil komen, is het van belang dat je het met alle betrokkenen eens wordt over de stappen daarnaartoe. Dat is voor de manager nodig om vertrouwen te kunnen hebben in de medewerkers, en voor de medewerkers om te weten wat van hen wordt verwacht.”

Daarom moet je als manager bij de overgang naar een zelfsturende organisatie met het team „goede afspraken maken over de kaders waarbinnen het team beslissingen kan nemen en welke organisatorische taken het op zich neemt. Zo verklein je de kans dat je het team later moet corrigeren.”

Daarnaast is het wijsheid met individuele teamleden te bespreken in hoeverre zij zelfsturend willen zijn, zegt Vermeer. „Als manager wil je op sommige punten wellicht je bevoegdheid overdragen en op andere niet, of nog niet meteen. Ook dat is een manier om te voorkomen dat je later zou moeten ingrijpen.”

Dus

Wanneer een zelfsturend team slecht functioneert, neem dan als afdelingsmanager niet het roer over. Vraag wel wat het team nodig heeft om beter te functioneren en of jij daarbij kunt helpen.

Maak daarnaast bij de overgang naar een zelfsturende organisatie goede afspraken met alle betrokkenen, over de kaders waarbinnen het team beslissingen kan nemen en welke organisatorische taken het op zich neemt.


Column | Storing Afsluitdijk

  • admin
  • November 25, 2024
  • 0

In plaats van een weekend weg stonden we uren stil voor de Afsluitdijk, waar door onderhoud een storing was opgetreden. Ik wist niet dat de Afsluitdijk kon storen. Eerst is er de woede, dan de berusting. In de auto’s om ons heen hadden ze het ook niet makkelijk. Er verschenen mannen in fluorescerende hesjes, ze wisten niets, niemand wist iets, we zouden hier uren kunnen staan, maar ook dagen. Op de nieuwszender Radio 1 werd pas na anderhalf uur aandacht besteed aan onze kleine tragedie. Er werd geadviseerd om te keren en om dan via Lelystad naar het Noorden te gaan. Om ons heen begonnen er te keren. Er werd op de ruiten geklopt om vooral nog niet te keren. We bleven staan waar we stonden.

We ondergingen de nederlaag.

Het kon niet, het mocht niet, we konden nergens meer iets aan doen.

De bestemming was een literaire avond in Dokkum, de organisatie daar was inmiddels in paniek. De kerk zat vol, het grootste deel van het entertainment stond vast. Ze adviseerden om het avontuur te omarmen en er alles aan te doen om toch te komen.

„Alie zegt: vooral blijven proberen om toch te komen”, zei ik tegen Eva. We moesten er allebei om lachen.

Om ons heen probeerden ze te keren, auto’s reden langzaam op elkaar in.

Wij stonden stil.

We aten een zak zoute drop.

We luisterden naar de radio.

We hoorden Vitesse met 0-6 verliezen van SC Cambuur.

We vertelden elkaar verhalen.

Mijn ouders zaten ooit een halve dag vast in een stoptrein bij Tilburg. De airconditioning was stuk, de wc verstopt. De temperatuur steeg dusdanig dat passagiers samen een deur forceerden. „We hebben toen samen moeten strijden tegen een conducteur”, zei mijn vader. Mijn moeder plaste naast de rails, daarna wandelden ze in een lange sliert naar het dichtstbijzijnde station.

Het was een heel avontuur, maar niemand had interesse in de navertelde versie.

Zo was het ook met deze file.

Toen we eenmaal waren omgekeerd en na een tocht van zes uur Dokkum bereikten, was iedereen blij dat we er toch waren. Dat de reis ernaartoe verschrikkelijk was hoorden ze er wel vaker. Als je de file uit bent, heeft hij nooit bestaan.

Een dag later, we waren bijgeslapen en hadden gewandeld en reden dat hele stuk weer terug, zwegen we tevreden. We hoorden fragmenten van de toespraak van Frans Timmermans op een PvdA-congres in Zwolle en op het nieuws kwam het bericht dat het de volgende dag ergens in Nederland 19 graden zou worden in november.

De regen geselde de voorruit, we zongen mee met Radio 2, ik vond in het zijvak van een deur een verloren gewaande bril.

Vanuit het niets vroeg ze: „Zullen we weer over de Afsluitdijk?”

Marcel van Roosmalen schrijft op maandag en donderdag een column.