Dertienduizend tweets in 120 dagen. Wat zegt het extreme twittergedrag van Musk over Amerika’s schaduwpresident?

Elon Musk is krap twee weken aan de slag als ‘bijzonder ambtenaar’ onder de kersverse president Donald Trump, wanneer hij op X een nachtelijk inzicht deelt. „DOGE”, het door hem opgezette en geleide ‘Departement voor Overheidsefficiëntie’, „werkt 120 uur per week. Onze bureaucratische tegenstanders werken met een beetje geluk 40 uur. Dat is waarom ze zo hard aan het verliezen zijn”, schrijft Musk op 2 februari om tien voor half vier in Washingtonse nacht op zijn eigen sociale-mediaplatform.

Musk pocht al jaren dat hij meer dan honderd uur per week werkt en maandenlang op kille fabrieksvloeren sliep. Dat hij sowieso nooit een dag vrijneemt van het leiden van zijn groeiende verzameling bedrijven. Sinds Trump op 20 januari 2025 terugkeerde in het Witte Huis en zijn megadonor beloonde met een rol als informeel regeringsadviseur, laat de miljardair eenzelfde manische werkdrang los op zijn sloop van de Amerikaanse federale overheid.

Dat Musk weinig nachtrust pakt, doet ook de stroom berichten op zijn persoonlijke X-account vermoeden. Op zijn tijdlijn is het bijna nooit langer dan acht uur stil, blijkt uit een data-analyse van NRC van alle tweets van Musk tussen begin januari en eind april. In die periode plaatste hij 13.000 berichten op X, gemiddeld 108 per dag en 4,5 per uur. Ook wel: iedere dertien minuten een tweet.

Wat opvalt: Musk tweet het meest tussen 23.00 en 3.00 uur ’s nachts. Een kwart van zijn tweets is geplaatst tussen deze tijdstippen. Bij de helft van de onderzochte dagen is het grootste gat tussen zijn tweets maximaal zes uur. Bij één op de tien dagen is het tijdsverschil niet meer dan vier uur. Deze dagen heeft hij (ervan uitgaande dat hij zelf tweet) dus minder dan vier uur aaneengesloten geslapen.

Musk werd er begin dit jaar op betrapt, dat hij anderen voor hem liet gamen om sneller topscores te bereiken. In mediaoptredens liet hij blijken zelf zijn account te beheren, maar het valt niet te achterhalen of zijn berichtenverkeer (deels) is geautomatiseerd. NRC benaderde Musk via X met de vraag of hij al zijn tweets zelf schrijft en verstuurt. Er kwam geen reactie.

Volle tijdlijn

Wat kom je over Musk te weten aan de hand van zijn tweets? Via zijn account @elonmusk post hij dagelijks meerdere berichten over de Amerikaanse, maar ook buitenlandse politiek, interacteert hij met radicaal-rechtse influencers en accounts van Musk-fans, valt hij tegenstanders aan, retweet desinformatie en heeft het veelvuldig over zichzelf en zijn eigen bedrijven.

Doel van dit NRC-onderzoek is een beeld van Musk te krijgen in zijn tijd als ‘special government employee’. De afgelopen maanden kreeg hij van Trump de vrije hand om vermeende „verspilling en fraude” binnen de federale overheid aan te pakken. Het gaat om een onbezoldigde en informele positie, die hij tijdens de presidentsrace reeds kreeg toegezegd toen hij fors begon te doneren aan Trumps campagnekas. Musk droeg minstens 288 miljoen dollar (ruim een zevende van het totale Republikeinse campagnebudget) bij aan diens verkiezingswinst van begin november 2024.

In ruil daarvoor mag hij met DOGE nu miljoenen ambtenaren treiteren, met mails waarin ze gedreigd worden met ontslag of door hen weer vijf dagen in de week naar kantoor te dwingen. Hij stuurde er op aan dat agentschappen of diensten worden opgeheven of teruggesnoeid – van ontwikkelingshulp en nationale parken tot veteranenzorg en de consumentenkrediettoezichthouder. DOGE-technici konden binnendringen op overheidsservers en wroeten in databanken vol privéinformatie van miljoenen Amerikaanse burgers. Als ongekozen ‘best buddy’ of ‘schaduwpresident’ drukt hij zo een forse stempel op Trumps tweede termijn.

Lees ook

Broederschap met Trump maakt Musk nóg rijker, maar kan ideologisch gaan schuren

Zijn pseudo-ministerie werkt aanvankelijk vanuit een overheidsgebouw op steenworpafstand van het Witte Huis. Van president Trump had hij ook daar in de gastensuite mogen slapen, maar dat aanbod slaat Musk af. Hij besluit op de DOGE-burelen te slapen, meldt techblog Wired eind januari. Ook van andere DOGE-medewerkers, veelal twintigers en dertigers die al voor Musk werkten, wordt verwacht dat ze op kantoor slapen. In maart bericht Politico dat bedden en ander meubilair zijn besteld bij een Zweedse woonwinkelreus.

Ketaminegebruik

Werkweken tot 120 uur mogen stoer klinken, er kleven onmiskenbare nadelen en risico’s aan. Volgens onderzoek van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) uit 2021 heeft een werknemer die meer dan 55 uur per week werkt al 35 procent meer kans op een beroerte en 17 procent kans om te sterven aan hartproblemen. Heel efficiënt is het ook niet: boven de 50 uur per week keldert de arbeidsproductiviteit hard. Een werkweek van 70 uur is niet efficiënter dan 56 uur, wees een studie van de Stanford-universiteit tien jaar geleden al uit.

Musk heeft daar geen boodschap aan. Hij lijkt zijn schaarse vrije tijd liever te gebruiken om druk te twitteren – vooral in de late (of vroege) uurtjes. Gevraagd naar geruchten dat hij zich regelmatig oppept met harddrugs, stelde Musk vorig jaar tegen CNN „bijna altijd” nuchter te zijn als hij ’s nachts twittert. In dit vraaggesprek vertelt Musk wel „bij tijd en wijle te kampen met een negatieve chemische toestand in mijn hersenen, iets van een depressie, denk ik. […] Ketamine helpt dan om uit dat negatieve denkraam te komen.”

Ketamine is een pijnbestrijder, maar wordt vanwege zijn hallucinogene bijwerkingen in de westerse wereld ook toenemend recreatief gebruikt. Het wordt door artsen soms (experimenteel) voorgeschreven om depressies te behandelen. Volgens Musk heeft hij een recept en lijdt zijn werk er niet onder. Integendeel: „Tesla is meer waard dan de rest van de totale auto-industrie. Dus vanuit het standpunt van investeerders: als ik al iets neem, zou ik het moeten blijven nemen.”

Aanvankelijk dachten investeerders dat Musks zakenimperium ook zou profiteren van zijn Washingtonse avontuur. In opmaat naar Trumps aantreden schoot het toen al zeer hoog gewaardeerde aandeel Tesla op de beurs nog verder omhoog, waardoor het geschatte privévermogen van Musk volgens de Bloomberg Billionaires Index op 17 december 2024 piekte tot 487 miljard dollar.

Meer Musk-bedrijven zouden gaan profiteren, was in de weken voor Trumps beëdiging de verwachting. X, omdat grote adverteerders terugkeerden in de hoop bij de nieuwe regering in de gunst te komen. SpaceX, omdat het onder Trump (nog) meer opdrachten van ruimtevaartagentschap NASA kon verwachten. Satellietnetwerk Starlink, omdat het sterker kon gaan profiteren van een subsidieregeling voor breedbandinternet op het platteland.

Hetzelfde gold voor zijn minder bekende ondernemingen. Hersenchipmaker Neuralink, omdat het sneller groen licht zou kunnen krijgen voor onderzoek op mensen. De ‘dogecoin’, omdat de Trump het toezicht op cryptohandel beloofde los te laten. xAI, omdat Trump vol wilde inzetten op de kunstmatige-intelligentierace met China. En – schreven Democraten half april in een brandbrief – mogelijk ook omdat DOGE overheidsdata heeft kunnen plunderen voor het voeden van de taalmodellen van Musks AI-chatbot Grok.

Meest gebruikte woord: Elon

Niet alleen Musks rijkdom bereikt die eerste weken van 2025 een hoogtepunt, ook zijn berichtenfrequentie op X doet dat. NRC nam een steekproef van zijn tweets en categoriseerde ze per thema. Bijna de helft van zijn tweets gaat over de Amerikaanse politiek.

Sinds zijn overstap naar Washington bericht hij regelmatig ronkend over de bezuinigingsdoelwitten die DOGE treft. Zijn tweets bevatten verder aanvallen op de Democraten, lof voor Trump of commentaar op het overheidsapparaat. Kritiek op zijn financiële steun aan de Republikeinen pareert hij op 7 januari: er zijn toch ook miljardairs als George Soros en Bill Gates die aan de Democraten doneren?

Hij schept veelvuldig op over SpaceX, Starlink en Grok. En als protesten uitbreken bij een Tesla-showroom en vandalisme tegen Tesla’s begint toe te nemen, tweet Musk berichten van Trump die Amerikanen oproept een nieuwe Tesla te kopen. Bij een bericht over een top-Democraat die wat ontwijkend antwoordt op een persvraag over Tesla-vandalen, schrijft hij op 9 april „verschrikkelijk”. 

Het onderwerp waar Musk het meest over tweet, is hijzelf. Na een correctie voor de meest gebruikte Engelse werkwoorden, lidwoorden en andere stopwoorden, is het woord dat in de tweets en retweets van Musk het meest voorkomt zijn eigen voornaam: Elon.

En hoewel Musk wél democratisch gekozen volksvertegenwoordigers (ook Republikeinse) waarschuwt dat ze hem en Trump niet dwars moeten zitten, gebruikt hij opvallend vaak de term ‘people’. Daarnaast staan woorden als ‘true’, ‘wow’, ‘exactly’ en ‘cool’ bovenaan.

„Musk is van een nerdy ingenieur steeds meer een politieke en ook geopolitieke influencer geworden. Zijn fanbase is veranderd en dat heeft ook effect op zijn gedrag online”, ziet Richard Rogers, hoogleraar ‘Nieuwe media en digitale cultuur’ aan de Universiteit van Amsterdam en directeur van het Digital Methods Initiative, dat de tool ontwikkelde waarmee NRC de tweets van Musk heeft verzameld.

Dat nieuwe publiek, denkt Rogers, „zijn de mensen die hem aanmoedigen vanwege zijn rol als ontmantelaar van de overheid. ‘Audience capture’ is de theoretische term voor de manier waarop influencers hun online gedrag aanpassen aan hun publiek.”

Maar Musk heeft het platform sinds zijn overname, najaar 2022, ook naar zijn eigen hand gezet, meent Rogers. „Hij voert geen consistent beleid: hij zegt volledig achter vrijheid van meningsuiting te staan, maar blokkeert wel accounts op X die posten waar zijn privéjet naar toe vliegt en beperkt het bereik van accounts die kritiek op hem hebben.”

Musks tweets zijn overigens geen uitgebreide uiteenzettingen en zijn account toont weinig eigen berichten. Vaker zijn het reacties op een ander of wordt iemand geretweet. Soms staat daar nog een commentaar bij, vaak behelst dat slechts één woord, of een emoji.

Tweederde van Musks berichten is een reactie op een tweet van een ander. In de onderzochte periode reageert hij op ruim tweeduizend accounts, maar enkele daarvan keren regelmatig terug. Het meest contact heeft Musk met Mario Nawfal, een radicaal-rechtse Libanees-Australische burgerjournalist die een audioshow op X heeft. Hij noemt zich een „serie-belegger, wereldwijde spreker en leider” op het gebied van cryptovaluta en blockchaintechnologie.

Musk is ook druk met zogeheten fanaccounts als cb_doge, TeslaownersSV en Autismcapital, die louter positief en grappend over Musk en zijn bedrijven zijn. Hij retweet deze accounts op zijn beurt weer met commentaar. Wie kritiek levert, wordt juist afgestraft, bleek uit onderzoek van The New York Times. De krant reconstrueerde hoe drie voorheen populair X-accounts na ruzie met Musk hun online bereik drastisch zagen kelderen.

Zakenkrant The Wall Street Journal beschreef hoe hij X ook als datingapp gebruikt. Musk legt via DM’s (privéberichten) contact met vrouwelijke gebruikers, waarna de vraag kan volgen of ze een kind van hem willen. In zeker één geval heeft dit geleid tot een zwangerschap (en eerder dit jaar tot een openlijke twitterruzie met de moeder over een vaderschapstest). De ‘pro-natalist’ Musk verwekte bij vier vrouwen minstens veertien kinderen – en vermoedelijk nog meer. Hij wil een ‘legioen’ kinderen kweken voor zijn toekomstdroom om een kolonie te beginnen op Mars.

Buitenlandse bemoeienis

In zijn ogenschijnlijke hoogmoed kijkt Musk de eerste weken van Trump-II ook over de grens. In januari mengt hij zich door middel van honderden tweets in de Britse politiek. Hij rakelt een oud schandaal over zogeheten ‘grooming gangs’ op in de hoop de in juli 2024 aangetreden centrumlinkse premier Keir Starmer ten val te brengen. Een deel van het misbruik in bendeverband is gepleegd door mannen met een migratieachtergrond – iets waar Musk onophoudelijk de aandacht op vestigt.

Musk legt vaker een vermeend verband tussen niet-westerse migranten en seksueel geweld. Op 8 januari citeert hij een tweet met percentages en grafieken die zouden uitwijzen dat niet-Europese mannen veel vaker verkrachten. Dit oorspronkelijk bericht bevat alleen een screenshot, geen link naar de onderliggende ,,onderzoeken” waarvan de auteur spreekt .Musk schrijft erbij: ‘Wow’.

Musk zet hiermee een tactiek in die radicale Republikeinen al jaren gebruiken. Onafgebroken vestigen trumpisten de aandacht op gevallen van kindermisbruik, verkrachtingen en criminaliteit gepleegd door al dan niet gedocumenteerde migranten. Hierbij is het verwijt dat links ‘massa-immigratie’ organiseert en uitlokt uit duistere demografische en electorale motieven. Ook Musk jaagt deze omvolkingstheorie op X aan: tientallen berichten hebben deze teneur.

In 2016 – het jaar dat Trump voor het eerst het Witte Huis veroverde – wisten Russische inlichtingendiensten de Amerikaanse presidentsrace te beïnvloeden via sociale platforms als Facebook, zal speciaal aanklager Robert Mueller na uitgebreid onderzoek concluderen. Russische trollenfabrieken hielpen Trump mede aan het presidentschap.

In reactie hierop scherpten sociale-mediabedrijven hun moderatie aan. En in verkiezingsjaar 2020 – toen Trump het presidentschap verloor en de coronapandemie woedde – werd veel des- en misinformatie (ook over het virus) nog geweerd. Volgens Republikeinen hielp Big Tech de Democratische kandidaat Joe Biden zo aan de overwinning.

Musk schafte na zijn overname van Twitter de moderatie grotendeels af. X, zoals het platform ging heten, werd het mondiale dorpsplein van radicaal-rechts en een zeepkist voor trumpisten. Na Trumps tweede zege, in 2024, besloot Meta (moederbedrijf van Facebook en Instagram) de X-aanpak te imiteren door de moderatie ook af te bouwen.

UvA-hoogleraar Richard Rogers zegt dat Twitter altijd al gepolariseerd was, maar dat uit onderzoek blijkt dat de toon op X steeds radicaler is geworden. „Het effect daarvan zie je in de gebruikers die het platform massaal verlaten, onder wie veel academici. De diversiteit aan stemmen op X is afgenomen. Vreemd genoeg zou je dus kunnen zeggen dat de polarisatie op het platform afgelopen tijd juist is afgenomen. X is meer een echokamer geworden van radicale opvattingen.”

Radicalisering

Musks radicalisering voltrok zich relatief recent. In het begin van zijn loopbaan bevond Elon Musk zich nog in het politieke midden. De geboren Zuid-Afrikaan kwam in 2002 naar de VS en doneerde later zowel aan Democratische als Republikeinse kandidaten. In 2016 noemde hij Trump nog „vermoedelijk niet de juiste kerel” om de VS te leiden. De laatste jaren veranderde dit en in 2022 stelde hij openlijk nooit meer een Democraat te steunen. Na de aanslag op Trump in juli 2024, waarbij hij door zijn oor werd geschoten, schaarde Musk zich enthousiast achter diens derde gooi naar het presidentschap.

In Amerikaanse media keren drie verklaringen terug voor Musks ideologische koerswijziging. Als libertair was hij het er niet mee eens dat de overheid het coronavirus bestreed door vrijheden in te perken. Als vader kon hij het niet verkroppen dat een van zijn kinderen in transitie was gegaan: deze dochter acht hij „overleden aan het woke-mind-virus”. En als zakenman voelde hij zich buitengesloten toen president Biden een top over elektrische auto’s belegde zonder hém uit te nodigen (omdat Musk geen vakbondsvorming toestaat bij Tesla).

Zijn inmiddels 220 miljoen volgers konden zijn bekering tot het trumpisme de afgelopen jaren volgen – en zeker de eerste weken van 2025. Musks drukste dag op X is 17 februari, als hij 257 keer tweet, dat is gemiddeld iedere zes minuten. Hij tweet dat etmaal tot 4.15 uur ’s nachts en begint weer om 9.20 uur ’s ochtends. Het gaat over DOGE en USAID, over Roemeense verkiezingen, en over de Duitse politie die haatzaaiers op sociale media aanpakt.

Ook met de Duitse politiek bemoeit hij zich namelijk, door de radicaal-rechtse AfD vlak voor de stembusgang „de enige hoop voor Duitsland” te noemen en door voorvrouw Alice Weidel op X te ‘interviewen’.

Musk laat het Britse ‘grooming scandal’ en de Duitse verkiezingen snel weer los. In maart, april en mei tweet hij amper nog over deze onderwerpen. Starmer blijft probleemloos premier en de AfD stagneert in de peilingen juist vanaf het moment dat Musk zich in de race mengt.

„Tastbaar effect hebben zijn tweets nog niet gehad,” zegt Rogers. Wel zijn Europese radicaal-rechtse partijen en politici, zoals AfD in Duitsland, Reform UK in het Verenigd Koninkrijk en Orbáns Fidesz-partij in Hongarije via Musks tijdlijn nu geïntroduceerd bij Trump-aanhangers in de VS, ziet hij. „Het zou kunnen zijn dat deze een inspiratie of een blauwdruk vormen voor wat er nog meer acceptabel is.”

Waar Musk met miljoenendonaties en X als privémegafoon in november een sleutelrol speelde in de Amerikaanse presidentsrace, blijkt hij dat trucje ook in eigen land niet zomaar te kunnen herhalen. Zo mengt hij zich in maart in de verkiezingen voor een hoge rechter in Wisconsin. Hij voert op X campagne voor de kandidaat die min of meer voor de Republikeinen uitkomt aan en geeft deze 25 miljoen dollar. Maar ondanks (of juist dankzij) zijn bemoeienis wint juist de Democratische kandidaat: afkeer van Musk lokt ook veel progressieve kiezers naar de stembus.

Echokamer

Musk mag zijn tijdlijn hebben getransformeerd tot digitale echokamer, waar alles wat hij zegt en doet met lof en liefde wordt ontvangen, daarbuiten roept zijn politieke radicalisering groeiende weerstand op. Dat blijkt het duidelijkst uit de kelderende verkopen van Tesla’s buiten de VS. In sommige Europese landen, waaronder Nederland, daalt de verkoop begin dit jaar met tientallen procentpunten.

Ook in de VS lijdt zijn meest waardevolle bedrijf merkschade. Onder Democratische autobezitters zijn elektrische auto’s veel populairder dan onder Republikeinse. Sommigen willen niet meer in een Musk-mobiel gezien worden en het is de vraag hoeveel Republikeinen de oproep van Trump zullen volgen door een Tesla te kopen – zij wonen vaker op het platteland, waar mensen vanwege de langere rijafstanden zweren bij de verbrandingsmotor.

Tijdens een groepstelefoongesprek met investeerders liet Musk vorige maand weten dat hij zich in de loop van mei weer meer zou gaan richten op zijn bedrijven. Daar zou Musk waarschijnlijk ook zonder beleggersonrust al toe gedwongen zijn geweest: de wettelijk toegestane status van ‘bijzonder ambtenaar’ loopt eind deze maand af.

Welhaast parallel aan de kelderende koers van Tesla, daalt de afgelopen weken ook de frequentie van zijn getwitter. Hoewel Musks rol binnen het trumpisme nog allesbehalve uitgespeeld lijkt, heeft de consumentenboycot hem wel uit zijn nachtelijke X-bubbel weten breken.

Lees ook

Blogger die techbro’s inspireert om Trump als een absoluut vorst te laten regeren

Delen





Mail de redactie