De Zwitsers wachten in grote spanning af of over Trumps heffing van 39 procent nog te onderhandelen valt

De eerstvolgende Congresverkiezingen in de VS zijn pas najaar 2026, maar in Texas is al een hoogoplopende politieke strijd ontbrand die landelijk grote gevolgen kan hebben. Zondag verlieten tientallen Democratische volksvertegenwoordigers de staat in een ultieme poging hun Republikeinse collega’s dwars te zitten. Door zich te verschansen in andere staten zorgen de politieke ballingen dat er geen quorum is om deze week over een nieuwe, omstreden kiesdistrictenkaart te stemmen.

De nieuwe Texaanse kaart zou de Republikeinen bij de volgende stembusgang vijf extra zetels in het Huis van Afgevaardigden kunnen opleveren. Dit kan van belang zijn voor de machtsbalans in Washington ná november 2026 en daarmee voor het verdere presidentschap van Donald Trump.

Het komt vaak voor dat de partij van een zittende president bij zogeheten midterms (verkiezingen halverwege diens ambtstermijn) wordt afgestraft, waarna hij de resterende twee jaar als aangeschoten wild in het Witte Huis zit. Trump wil dat koste wat kost voorkomen en heeft zijn partij opgeroepen om in de staten waar zij de macht heeft, de kieskaarten in Republikeins voordeel te hertekenen en zo extra zetels te regelen. Ook in Ohio, Florida, Indiana, Missouri en North Carolina willen Republikeinen hun kiesdistricten dit jaar mogelijk nog aanpassen.

Dit zogeheten ‘gerrymandering’ is in de VS wijdverspreid en beide partijen maken zich er schuldig aan – al zijn Republikeinen er gewiekster en schaamtelozer in. Al decennia trekken deelstaatpolitici de districtsgrenzen op zo’n vernuftige manier, dat ze een groter aantal Huis-zetels winnen dan hun bij een evenredige verdeling ten deel zou vallen. Van de 38 zetels die Texas telt in het Huis, worden er 25 bekleed door een Republikein, ofwel 66 procent, terwijl de partij vorig jaar 56 procent van de stemmen kreeg.

‘Deze corruptie moet nu stoppen’

Zoom in

J.B. Pritzker, de Democratische, volkse gouverneur van Illinois, stelde zijn staat open voor een twintigtal Texaanse partijgenoten. Zondagavond gaf hij een strijdbare persconferentie waarin hij stelde: „Laten we duidelijk zijn. Dit gaat niet alleen om het bedonderen van het systeem in Texas. Het gaat om het bedonderen van de rechten van alle Amerikanen, voor nog vele jaren.”

Gene Wu, de Democratische fractievoorzitter in het deelstaathuis van Texas, stelde naast hem dat „deze corruptie nu moet stoppen”. Volgens hem staat de toekomst van het land op het spel. „Als Donald Trump wordt toegestaan dit te doen, als hij weer mag sjoemelen en er mee wegkomt, houdt dit nooit op.”

Volgens Wu restte zijn fractie geen andere optie dan de staat te ontvluchten en het quorum op te breken.

Gouverneur dreigt met vervolging

Greg Abbott, de Republikeinse gouverneur van de staat, gaat hun verzet fel tegen. Hij dreigde zondag de Democratische ballingen desnoods hun zetel af te pakken en daar „gezwind” door hem benoemde vervangers op te zetten. Het is de vraag of Abbott dat dreigement kan waarmaken, omdat hier een tweederdemeerderheid voor nodig is.

Abbot schermt met een niet-bindende juridische opinie van de Texaanse minister van Justitie Ken Paxton– ook een Republikein – die uiteenzet dat de zetel van een volksvertegenwoordiger ook via een rechtszaak kan worden afgepakt.

Abbott en de minister – tevens de hoogste aanklager van de staat – zinspelen al op juridische vervolging van de gevluchte Democraten. Zo zouden ze in overtreding zijn als ze campagnegelden werven om de boete (van 500 dollar) te betalen, voor het missen van elke zittingsdag. Ook steun in natura als voedsel en onderdak zou niet mogen, aldus Abbott, die dreigde hen als criminelen te behandelen. „Ik zal dan mijn volle uitleveringsmacht aanwenden om hun terugkeer naar Texas te eisen.”

Delen

Mail de redactie

Een gele reep Toblerone-chocola van 100 gram kost 3,12 dollar bij de Amerikaanse supermarktketen Walmart. Maar als er voor donderdag geen nieuwe handelsdeal wordt beklonken, liggen de bekende Zwitserse driehoekjes met noga, amandel en honing binnenkort mogelijk voor een veel hoger bedrag in de schappen.

De chocoladeproducent, het Amerikaanse bedrijf Mondelez International, laat de naar de Zwitserse berg Matterhorn gevormde repen grotendeels maken in Zwitserland en is daardoor onderhevig aan de heffingen die de Amerikaanse president Donald Trump Zwitserland oplegt. En die zijn fors, ontdekten de Zwitsers eind vorige week.

Begin april ging er al een schokgolf door Zwitserland. De regering waande zich destijds veilig voor de Amerikaanse importheffingen door de afschaffing in 2024 van invoerheffingen op alle industriële goederen en door de afstand van het land tot de Europese Unie, zodat het buiten de handelsdiscussie tussen de EU en de VS kon blijven. Dat bleek onterecht. Trump legde heffingen van 31 procent op, veel hoger dan de 20 procent die de EU destijds voor zijn kiezen kreeg.

„De VS heeft zich gebaseerd op eigen berekeningen, die Zwitserland niet kan begrijpen”, reageerde de Zwitserse president Karin Keller-Sutter destijds. Ze wilde niet met eigen tarieven terugslaan, maar onderhandelen met Washington om de heffingen te verlagen.

Dat leek even goed te gaan. Keller-Sutter, tevens minister van Financiën, sprak de Amerikaanse minister van Handel in mei tijdens zijn bezoek aan Genève en vloog later naar Washington voor besprekingen. Begin juli lag er een overeenkomst waar volgens de Zwitsers alleen nog een handtekening van Trump onder moest. Dat Zwitserland direct na Trumps bekendmaking aankondigde bijna 150 miljard dollar te willen investeren in de VS zou daarbij geholpen hebben

Het probleem is dat wij Zwitsers vinden dat we redelijke en eerlijke voorstellen moeten doen. We zijn niet goed in internationale machtspolitiek

Maar na een telefoongesprek van een half uur met de Amerikaanse president bleef Keller-Sutter donderdag ontgoocheld achter. De importheffing was niet gedaald sinds die van april, zoals bij de Europese Unie en veel andere landen, maar zal per 7 augustus 39 procent bedragen. Het Duitstalige dagblad Blick noemde de heffingen „de grootste Zwitserse nederlaag” sinds de slag bij Marignano in 1515, toen de Zwitsers verloren van de Fransen. De Tagesanzeiger spreekt van het „grootste fiasco” van Keller-Sutter in haar presidentstermijn.

Handelstekort

Het telefoongesprek met Trump stond volgens Keller-Sutter in het teken van één onderwerp: het Amerikaanse handelstekort met Zwitserland. Ofschoon de dure Zwitserse frank producten prijzig maakt, is Zwitserland een enorme exportmacht. Als het niet om Appenzeller-kaas gaat of Lindt-chocolade, dan wel om zeer gespecialiseerde producten uit de maakindustrie, zoals horloges, medicijnen en messen. Ruim 75 procent van het bbp hangt samen met goederen die naar het buitenland gaan, vooral naar Amerika. „De VS zijn de belangrijkste handelspartner van Zwitserland”, staat op de website van de landelijke overheid. In 2023 ging 18 procent van de export de oceaan over; EU-landen zijn goed voor de helft van de Zwitserse export.

Trump wijst er graag op dat het handelstekort met Zwitserland vorig jaar ruim 40 miljard euro bedroeg. Dat betekent dat Zwitserland voor 40 miljard euro meer naar de VS exporteerde dan eruit importeerde, tot Trumps ongenoegen. Maar dat bedrag gaat alleen over goederen. Op het gebied van diensten hebben de VS juist een handelsoverschot, van ruim 20 miljard euro. Bovendien is het kleine Zwitserland de zesde grootste investeerder in de VS. Zwitserse bedrijven zorgen daar voor bijna een half miljoen banen.

Daarbij komt dat het Zwitserse handelsoverschot in goederen voor een groot deel veroorzaakt wordt door de export van goudstaven en goudbaren. De invoer van goud valt niet onder Trumps heffingen, maar de Amerikaanse president telt de verkoop ervan wel mee in de handelsbalans.

De farmaceutische industrie van Zwitserland, met onder meer de grote bedrijven Roche en Novartis, wordt voorlopig ontzien vanwege de mogelijke schade voor patiënten als medicijnen niet of minder beschikbaar zijn. Maar ook voor deze sector hangen heffingen in de lucht: Trump heeft eerder aangekondigd dat hij de prijzen van geneesmiddelen wil verlagen en de afhankelijkheid van buitenlandse fabrikanten wil verminderen, bijvoorbeeld door bedrijven met heffingen te dwingen hun productie naar de VS te verplaatsen.

Zoom in

‘Pijnlijke les’

Sinds het telefoongesprek ligt Keller-Sutter onder vuur. Critici stellen dat ze het gesprek niet goed heeft aangepakt en Zwitserland daarmee in de financiële moeilijkheden heeft gestort. „Het probleem is dat de Zwitsers vinden dat we redelijke en eerlijke voorstellen moeten doen. We zijn niet goed in internationale machtspolitiek”, zei een bron met kennis van de besprekingen tegen de Britse zakenkrant Financial Times. „Er heerste ongemak over het doen van grote toezeggingen, zoals andere landen deden, die niet realistisch zijn. Het was een pijnlijke les.”

Anderen wijzen op de rol van de grote farmaceutische bedrijven. Volgens de directeur van horlogemaker Breitling wordt Zwitserland „gegijzeld” door de farmaceutische industrie, omdat zij Trump geërgerd hebben met hun hoge prijzen, zei hij tegen de Financial Times.

Maar wat ook de reden is dat Zwitserland zo hard wordt aangepakt, in Zwitserland heerst paniek. De koers van horlogemerk Swatch daalde maandag met meer dan 2 procent. Topman Nicolas Hayek riep Keller-Sutter op het vliegtuig naar Washington te nemen. „Dat zou de kansen op een deal enorm vergroten.” Hayek zei tegen persbureau Reuters ook dat zijn bedrijf de komende dagen „iets meer” horloges naar de VS zou sturen, voordat het 7 augustus is.

De Zwitsers hopen dat de regering er de komende dagen in slaagt alsnog een deal te sluiten – wat niet onmogelijk is, gezien Trumps wispelturigheid. En mogelijk is de heffing van 39 procent ook een onderhandelingstactiek van de Amerikaanse regering. Maar een deal sluiten blijft lastig: met het intrekken van invoerheffingen en de investering van 150 miljard dollar hebben de Zwitsers al veel troefkaarten uitgespeeld, tenzij ze zelf willen dreigen met heffingen.

Bij de onderhandelingen staat in ieder geval veel op het spel. Zwitserse fabrikanten waarschuwden vrijdag al dat de heffingen een bedreiging vormen voor tienduizenden banen. Econoom Adrian Prettejohn schreef in een rapport van Capital Economics dat het Zwitserse bbp met ongeveer 0,6 procent kan dalen door een heffing van 39 procent. Dat percentage kan oplopen als ook de farmaceutische industrie heffingen opgelegd krijgt.

Met medewerking van Milo van Bokkum

Delen

Mail de redactie