Dé zakmesfabriek van Zwitserland maakt nu zelfs een zakmes zonder mes

Posted on December 27, 2024 by admin

Zwitserland is het land van kaas, horloges en zakmessen. En van alle bedrijven die deze typische producten maken is zakmesfabriek Victorinox misschien wel weer het meest Zwitsers.

De fabriek ligt aan de voet van de Alpen in Schwyz, het bescheiden plaatsje waar het hele land naar vernoemd is – hier ontstond in de middeleeuwen de voorloper van het huidige Zwitserland. Stap je uit op het station, dan klingelen er op een paar meter afstand koebellen en zie je groene weiden, alsof je in een Disney-versie van het land terecht bent gekomen. Het bedrijf levert ook nog altijd zakmessen aan het leger, waar het in 1891 mee begon.

Maar het meest Zwitsers is Victorinox misschien wel vanwege die curieuze mix van traditie en moderniteit, zo typisch voor het land. Het zakmes ziet er eigenlijk nog net zo uit als toen oprichter Karl Elsener eind negentiende eeuw het eerste ontwerp maakte. Hij had vanuit zijn werkplaats een eerste bestelling ‘gewone’ messen aan het leger geleverd toen hij besloot verder te sleutelen.

„Hij wilde een klein, licht, elegant mes met veel functies”, zegt huidig directeur Carl Elsener (66), achterkleinzoon van de gelijknamige oprichter. Met een zwiep haalt hij zijn exemplaar uit zijn broekzak, waar hij met het mes uitgeklapt vervaarlijk mee zwaait.

Er zijn innovaties toegevoegd, zoals het brillenschroevendraaiertje in de kurkentrekker – maar de kern is hetzelfde gebleven. Dat geldt ook voor het productieproces: het bedrijf zet elk jaar nog steeds duizenden speciale bestellingen met de hand in elkaar. Je vindt bij Victorinox nog messenslijpers die lemmeten slijpen op slijpwielen.

Tegelijkertijd is alles anders. Victorinox is een wereldwijd merk dat goed is in marketing, dat zich stortte op koffers en horloges. In de fabriek staat nu óók een hypermoderne productielijn volautomatisch zakmessen in elkaar te draaien – kijk, daar gaat het plastic tandenstokertje met haarfijne precisie in het daarvoor bestemde gaatje. En begin volgend jaar komt daar weer een grote verandering bij: een zakmes zonder mes.

Een werknemer van Victorinox stopt handmatig plastic tandenstokers en pincetten in de zakmessen.

Snijwonden

Het gebeurt wel eens, zegt Elsener, dat een van de duizend werknemers in de fabriek zich snijdt aan een mes (in kanton Schwyz is Victorinox de grootste private werkgever). Hij zit in een vergaderzaaltje – christelijk kruisje aan de muur, uitzicht op het imposante Mythengebergte. Maar, voegt hij daar snel aan toe: „Niet zo vaak, als je bedenkt dat dit een messenfabriek is.” Eentje die dagelijks 45.000 zakmessen en 90.000 huishoudelijke en professionele messen (zoals koksmessen) maakt.

Lopend door de fabriek snap je hem wel. De messen vliegen je om de oren, ze liggen in bakken te wachten, ze worden geslepen, ze gaan ovens in om hard te worden. Speciale, zelfontworpen machines drukken de messen, blikopeners, schaartjes uit stalen platen. Een bak met scherpe plastic tandenstokertjes, klaar voor assemblage, ziet er nog het onschuldigst uit.

Nadat oprichter Elsener in 1897 zijn speciale mes uitvond, vond dat gretig aftrek bij het Zwitserse leger. Hij doopte in 1921 het bedrijf, tot dan toe Messerfabriek Carl Elsener geheten, om tot Victorinox, naar zijn moeder Victoria en inox, een benaming voor roestvrij staal.

Het was onder Carl Elsener nummer drie, de vader van de huidige directeur, dat het bedrijf zijn grootste ontwikkeling doormaakte. Vanaf 1950 was hij 56 jaar lang de baas, een periode gekenmerkt door automatisering en internationalisering. „Na de Tweede Wereldoorlog gingen de verkopen door het dak”, zegt huidig directeur Elsener. Als lid van de vierde generatie werd hij om de hoek geboren en ruilde naar eigen zeggen in zijn jeugd op school voetbalplaatjes tegen zakmessen.

Amerikaanse soldaten die in Europa waren geweest introduceerden het mes in de VS, waarna Victorinox zich op de wereldmarkt stortte. Nu gaat er jaarlijks 2.500 ton staal doorheen, in de opslaghal liggen de rollen klaar. Marika Farkas, die een rondleiding geeft door de fabriek, lijkt zich bijna te verontschuldigen als ze zegt dat het geen Zwitsers staal is. „Er is helaas geen staalproductie in Zwitserland.” Het land is voor basisgrondstoffen notoir afhankelijk van buurlanden.

Messen liggen klaar voor assemblage in een zakmes.

Victorinox maakt messen door deze uit een stalen plaat te drukken. Oneffenheden slijpt het eraf door de messen in een bewegende bak met gladde stenen te leggen.

Metalen logo’s van Victorinox, klaar voor gebruik in een zakmes.

Staalvoorraad voor een jaar

Het bedrijf houdt een staalvoorraad aan voor één jaarproductie. Elsener: „Het staal eet geen gras, zei mijn vader altijd.” Maar er zit wel geld in vast, toch? Dat zegt jong personeel altijd, lacht de directeur. „O meneer Elsener, er staat zoveel kapitaal vast in het staal! Ze hebben natuurlijk geleerd over just in time-productie. Maar ik zeg altijd: nee, in de Tweede Wereldoorlog kregen we geen staal meer binnen en toen hadden we gelukkig een voorraad.” En, voegt hij fijntjes toe: tijdens corona bleek het een gouden greep.

De internationalisering bracht Victorinox veel. De vierde grootste markt is bijvoorbeeld Mexico, waar ze nogal van de zakmessen zijn. Het zag bovendien vanaf eind jaren tachtig kansen om „het merk te versterken” met andere producten, legt Elsener uit: Victorinox investeerde fors in marketing en ging horloges en koffers maken. Uit onderzoek bleek volgens Elsener dat klanten Victorinox met deze producten vertrouwden.

In een paar hyperflitsende marketingfilmpjes die Elsener in het zaaltje laat zien – het slijpwiel in de fabriek iets verderop voelt opeens erg ver weg – komt de moderne horlogeproductie in Délemont, in de Zwitserse Jura, voorbij. „We voegen onze erfenis van precisie toe aan het horloge”, zegt een dramatische stem, als in een filmtrailer.

Volgens Victorinox was het een broodnodige strategie: goedkope Aziatische messen zouden Victorinox bedreigen, het bedrijf moest dus werken aan zijn merkwaarde en meer zichtbaar zijn. Sommige diehard zakmesliefhebbers kunnen echter nog steeds wat grommen om wat zij zien als een commerciële stap.

Kon het bedrijf niet gewoon innoveren met messen, vlogde outdoor-influencer Jon Gadget vorig jaar nog in een 500.000 keer bekeken video – maar vanuit Victorinox gezien was het een briljante zet. De nieuwe producten brachten het bedrijf naar een omzet van boven de 450 miljoen euro per jaar. Reisspullen doen daar 20 procent van, horloges 10 procent. (Victorinox nodigde vlogger Gadget na zijn video uit voor een bezoek, waarna hij zich milder uitliet).

9/11

Het grootste dieptepunt voor het bedrijf kwam in 2001. Na 9/11 stortte het vliegverkeer in, en dus de verkopen: zakmessen kopen mensen graag op vakantie en op toeristische plekken. De vader van de huidige directeur zag zich genoodzaakt personeel op detacheringsbasis uit te lenen aan bedrijven in de omgeving. „Maar toen de situatie verbeterde, kon iedereen weer terugkomen.”

Pieter Derks knalt in zijn conference ‘Nu even niet’ het oude jaar uit met een gevatte mix van groot en klein nieuws

admin
January 1, 2025
0

Halverwege zijn oudejaarsconference stelt Pieter Derks zijn publiek een vraag: „Vraagt u zich af of ik de hele avond PVV’ers ga bashen?” En de zaal antwoordt in koor: „Ja!”

Derks had zijn voorstelling al geopend met een dankwoord aan het nieuwe rechtse kabinet dat deze conference „mogelijk had gemaakt”. Vervolgens maakte hij royaal ruimte voor de politici aan de radicaal-rechtse zijde. Als de cabaretwet van Wim Kan voor politici nog zou gelden – als je als politicus wordt genoemd in de oudejaarsconference, dan doe je ertoe – had de PVV een topavond met asielminister Marjolein Faber als grote ster en premier Dick Schoof als goede tweede.

Over GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans had Derks niks. De verklaring was misschien wel de hardste grap van de avond: op een avond als deze moest Derks zich helaas beperken tot de mensen die relevant waren geweest.

Moreel appèl

Na het verrassende beeldexperiment van Micha Wertheim in de conference van vorig jaar, waarbij hij verschillende opnames vanuit meerdere theaters door elkaar sneed, was de oudejaarsconference bij Pieter Derks nu weer terug in vertrouwd vaarwater: een overvolle terugblik op groot en klein nieuws, hyperpolitiek en grapgericht. Met Derks als slimme, gevatte, kneiterlinkse commentator, die alle zin en onzin van 2024 soepel aan elkaar klonk.

Uiteraard nam Derks je mee terug naar de chaotische formatie en de verrassende keuze voor ambtenaar Dick Schoof als premier. Geestig was de vergelijking die hij maakte met Guy Goma, een sollicitant voor een IT-baan bij de BBC die per ongeluk voor een deskundige werd aangezien en ondanks zijn zichtbare verbijstering en ongemak live op tv commentaar gaf.

Doornroosjes borstvergroting

Tegenover het leed in de wereld rakelde Derks veel kleiner nieuws op – van Joost Klein tot de wolf. Van juice houden we allemaal, constateerde hij, niet zonder zelf met veel plezier allerlei kolderiek en bizar nieuws na te vertellen. In die categorie had ik bijvoorbeeld gemist dat Doornroosje in de Efteling bij de verbouwing een borstvergroting had gekregen. Als „klein nieuws” bracht Derks ook de racistische ophef over de eerste gekleurde bewoonster van Duckstad. Hij draaide dat gegeven mooi toe naar de vraag hoe het kon dat een alleenstaande in die stad überhaupt zomaar een huis kreeg – het enige grapje over de dit jaar veelbesproken woningnood. Verder kreeg je als elitaire sufneus de zoveelste reminder dat je deze zomer echt B&B Vol Liefde had moeten kijken.

Derks’ aandacht voor juice stond in het teken van een grotere observatie: dat we ons te vaak druk maken om klein, vermeend en opgeklopt onrecht. Dat was voor hem het grote thema van het jaar. Mensen zetten boosheid in wanneer het hen uitkomt, en halen daarbij hoofd- en bijzaken door elkaar. We zijn „selectief verontwaardigd”, stelde hij vast, en we worden daarin niet geremd, want de algoritmes en de politiek voeden onze verontwaardiging alleen maar.

In reguliere shows is het benoemen van een overkoepelende gedachte een van Derks’ sterke kanten, maar deze conclusie voelde niet als de meest spannende of inzichtelijke analyse van dit turbulente jaar. Dat lag misschien ook aan het feit dat Derks er geen dwingend raamwerk van maakte. Daardoor bleef het hele idee wat in de lucht hangen.

Gelukkig had Derks grappen genoeg en is hij uiterst bedreven in het aan elkaar praten van zijn materiaal. Sterk was het stukje over het woord ‘meestribbelen’, doen alsof je meewerkt, terwijl je eigenlijk de boel frustreert. Het kwam terug bij hoe frisdrankfabrikanten en supermarkten omgaan met het statiegeld op blikjes, waaraan hij een hilarisch persoonlijk verhaal koppelde over blikjes opsparen en inleveren. Statiegeld doneren? „Fuck dat shit. Ik heb er hard voor gewerkt.”

Kortademig knalwerk

Het waren de grappigste stukken van deze oudejaars: momenten waarin Derks afweek van kortademig knalwerk over politiek en nieuws en zichzelf in zijn verhalen opvoerde.

Zoals in de absurdistische uitweiding over hoe hij meemaakte dat hooligans vuurwerk in voetbalstadions naar binnen kunnen smokkelen, terwijl ze toch grondig worden gefouilleerd. Zijn antwoord – dat ze het in hun kont verstoppen – leidde tot een koddige fantasie over rookbommen anaal inbrengen en er weer uithalen. Als Derks meer op de kwaliteit van zijn eigen anekdotes zou durven vertrouwen, was Nu even niet een evenwichtiger debuut geworden – en ook een conference waarin hij zelf ook hoofd- en bijzaken beter had verdeeld.

Nu moest hij op het eind bruusk bijsturen om in de richting van zijn zo gewilde hoopvolle afsluiting te geraken. Want ja de wereld is een puinhoop, stelde hij, maar „als we echt iets voor elkaar willen krijgen, doen we dat voortaan zelf”. Tot besluit sprak hij een gepassioneerd rijm uit, dat strijdbaar terug schreeuwde naar de rechtse stemmers en politici in het land: „Blijf maar dromen van een eng, kleinzielig land. Wat je buigt, veert ooit weer terug. In je gezicht.”

Deze lifehacks maken 2025 een stukje leuker

admin
December 31, 2024
0

Het begin van een nieuw jaar biedt het perfecte moment om plechtig te beloven je leven te beteren, alles om te gooien, nu écht naar de sportschool te gaan. Helaas zijn de goede voornemens die bol staan van ambitie zelden realistisch of houdbaar. NRC vroeg lezers naar lifehacks; de kleine levenswijsheden waarbij ze zweren. Handige trucjes of dagelijkse routines die het leven een stukje fijner maken, ook als je je goede voornemens alweer hebt losgelaten.

Bijna driehonderd reacties stroomden binnen, van drukke ouders, wijze senioren en mindful millennials. We zochten de beste uit, voor in de keuken, op je werk, of na een rotdag.

1. Beter buiten bellen. Als ik op mijn werk een telefoongesprek moet voeren, doe ik dat buiten. Dan pak ik gelijk wat zon en beweging mee en stoor ik niemand. De frisse lucht doet me ook goed.
Cecilia Rebergen (33)

2. Kwartiertje voelen. Als ik boos, verdrietig, gefrustreerd ben over wat dan ook, van klein tot groot, dan mag ik dat een kwartier (of anders tijdsinterval afhankelijk van de heftigheid van de emotie) voelen. Ik mag gooien, schreeuwen, huilen, alles wat goed voelt om te doen. Maar na dat kwartier, moet ik actie ondernemen.
Tineke Messelink (36)

3. Mottootje: in 1983 schreef ik op het behang: ‘Gewoon dapper door de kamer stappen!’. Dat mottootje heeft me sindsdien niet vaak meer in de steek gelaten.
Hans Gieles (67)

4. Tanden poetsen na het avondeten zodat ik niet in de verleiding kom om ’s avonds op de bank te snaaien.
Maureen van der Linden

5. Trekker. Als ik met mijn kinderen naar de speeltuin ga, is er een belangrijk stukje gereedschap dat altijd mee gaat: een trekkertje. Zo zijn natgeregende glijbanen in een oogwenk droog en genieten we ook in de natte lente en herfst van lekker buiten zijn!
Bo Blanckenburg (39)

6. Maak een huplijst in Spotify. Ik kwam vaak te laat voor de trein, totdat ik een lijst met muziek ging maken die hup tegen mij zei. Of niet letterlijk zei, maar alle liedjes waren wel zo opzwepend dat ik er een stuk harder door ging fietsen. Sindsdien kom ik overal druipend van het zweet aan, maar wel op tijd en ik heb ook direct gesport.
Joost Oomen (34), schrijver en dichter

7. Maak een lijstje met cadeaus voor je partner. Zo hoef je je tijdens kerst niet te herinneren wat je partner in juni ook al weer zei over dat ene leuke item dat ze graag wilde hebben. En maak ook een cadeaulijstje voor jezelf met spullen die je écht graag eens zou krijgen. Als vrienden, familie of je partner het vragen, heb je een lijstje klaar.
Edwin Vossen

8. Leuke boterhammen. Ik snij mijn boterhammen altijd op de diagonaal doormidden. Want: dat is leuker.
Douwe Luijnenburg (43)

9. Een groot doel opknippen in kleinere doelen. Zo haal ik de finish bij ultramarathons en hopelijk binnenkort een Iron Man.
Roy (31)

10. Bevroren knoflook. In de diepvriezer staan twee kleine plastic doosjes: één met gepelde teentjes knoflook en één met kleine scherpe rode pepers. Sindsdien hebben we altijd knoflook en pepertjes bij de hand.
Klaartje Bruyn (56)

11. ’s Avonds de ontbijttafel alvast klaarzetten. Waterkoker vullen en espressoapparaat vol met bonen en water, en de koffieprutbak legen.
Karin Boode (64)

12. Vier alles, van de kleine tot de grote dingen. En dat vieren kan klein (met een ijsje) of groot (met al je dierbaren). We hebben niet zo lang op deze aardbol vol onzekerheden, en van dingen vieren zijn we nooit ongelukkiger geworden.
Hannah Prins (27), klimaatactivist

13. Aanschouw de show: dit trucje helpt om jezelf over te geven aan slaap: als je hoofd nog met allerlei beelden en gedachten komt, ga dan ontspannen liggen en beschouw alles als een filmscherm, een show. En denk bij wat verschijnt ‘wow, dat is fascinerend’. Mild, open en geamuseerd door de wonderen van je brein. Daarmee stopt het piekeren vanzelf. Je wordt toeschouwer in plaats van deelnemer.
Marloes Matthijssen (44)

14. Linkse etiketten. Na heel vaak shirts en truien verkeerd om aangetrokken te hebben, ben ik erachter gekomen dat etiketten áltijd zitten aan de linker binnenkant.
Sander van Ee (56)

15. Analoog wekkertje kopen en je telefoon daarmee buiten de slaapkamer laten, is een zegen.
Piebe Koster (31)

16. Schoonmaakdrempel. Zorg dat je op elke verdieping van het huis schoonmaakspullen hebt staan, dan is de drempel om snel even wat schoon te maken veel lager.
Miriam Faes (46)

17. Wachten is niet ‘je tijd verdoen’, maar even tijd voor jezelf. Ook in de rij voor de kassa, op de tramhalte of in het café.
Luke van der Have (62)

18. Drie T’s. Als ik in een vervelende situatie of discussie terechtkom, waarin ik mijn emoties voel opkomen, denk ik direct aan de „3 T’s”. Teflon: laat het langs je heen glijden. Tijd: laat er minuten, uren of dagen overheen gaan. Terugkomen: na de afkoeling opnieuw het gesprek voeren. Werkt voortreffelijk.
Jan Baars (62)

19. 30 gram soda in een lege spuitfles keukenreiniger, aanvullen met water en je hebt een prima spray voor aangekoekte afwas en vlekkerige dingen als tomatensaus of koffie. Voor 5 eurocent!
Hes Siemelink (51)

20. Fietszoektocht. Als ik met de fiets naar een plaats ga waar veel andere fietsen geparkeerd staan, vind ik mijn fiets altijd snel door het speciale gekke plastic zakje dat ik om het stuur gebonden heb.
Jeff Fransz

21. Mailbox-discipline. Als ik rond 17 uur mijn mailboxen afsluit, mogen er maximaal 10 mails in de inbox zitten. Het betekent razendsnel beslissen: delete, verplaats naar relevante map, of antwoord. Het heeft (bijna) mijn hele werkzame leven goed en ontspannend gewerkt.
Marcel Barnard (67)

22. Keuzes. Beste advies wat ik ooit heb gekregen (van mijn moeder): soms is het makkelijker om te weten wat je niet wilt, dan wat je wel wilt. Zo heb ik destijds voor mijn studiekeuze een lijst geprint en ben ik gewoon gaan doorstrepen.
Joris Amin (32)

23. Rookpauze voor de niet-roker. Als uw collega’s rookpauzes mogen houden, ga dan ook naar buiten voor korte wandelingen. Als uw werkgever tegensputtert, leg dan uit dat uw gezonde leefstijl zich uitbetaalt in een hogere vitaliteit en productiviteit, en minder ziekteverzuim.
Sanne Brandwagt (57)

24. De ‘one touch rule’, bijvoorbeeld direct je sleutels op een vaste plek leggen als je thuiskomt in plaats van eerst op tafel en daarna pas op de vaste plek. Als je dit met al je spullen, kleding, en boodschappen doet, scheelt dit je veel tijd.
Stein Bijvoet (28)

25. Alleen maar zwarte sokken kopen, geen gedoe bij de schone was.
Ingrid Kooyinga

26. Twintig pushups doen voordat ik de volgende aflevering op Netflix kijk, of tijdens de televisiereclame.
Andre Heemskerk (50)

27. Neem een kat. Kijk naar de kat. Die geeft de hele dag het goede voorbeeld.
Lynn Speelpenning (41)

28. Cher. Als het over vijf jaar geen probleem meer is, is het geen probleem. Dit heb ik – ja, echt – van Cher die het zei bij The Graham Norton Show. En ze heeft gelijk, het is een handige manier om grote en kleine dingen waarover ik me druk maak te relativeren.
Charlotte (35)

29. Bed. Iedere ochtend je bed opmaken geeft een gevoel van voldoening: je hebt deze dag ten minste al één klus geklaard. Als de dagen je zwaar vallen is dit een klein steuntje in de rug.
Anne Levering (63)

30. Eyespiration: ga met een open blik en zonder te oordelen wandelen. Maak van alles wat jou opvalt, mooi, lelijk, oud, een foto. Met ‘anders kijken’ kom je uit je hoofd in 10 minuten. Zoom in, en focus op het goede.
Melanie Rijkers

31. Nachtelijk draaien. Als ik ’s nachts niet kan slapen, ga ik omgekeerd in mijn bed liggen met mijn hoofdkussen op mijn voeteneind. Ik weet niet waarom het werkt, maar binnen 10 minuten val ik in slaap.
Joyce Kuipers (36)

32. Gebruik twee boekenleggers in plaats van één: zet de eerste op de pagina waar je begint te lezen, en de tweede op de plek waar je wilt stoppen. Dit geeft niet alleen een extra motivatie om verder te lezen, maar het geeft ook een voldaan gevoel wanneer je ziet hoeveel je hebt gelezen, doordat de afstand tussen de boekenleggers groter wordt.
Guinevere Wolvetang (24)

33. In slaap luisteren. Als ik ga slapen, zet ik een luisterboek op van een boek dat ik al gelezen heb. Het verhaal is bekend en dus saai genoeg om bij in slaap te vallen, maar interessant genoeg om m’n gedachtestroom te onderbreken en te ontspannen.
Renske Zuurveen

34. Werkdrukmantra: tegen stress of hoge (werk)druk, onthoud ik de zin: ‘Moet ik dit nu doen?’ Leg daarbij de nadruk iedere keer op een ander woord in de zin, en de lading verandert. Bijvoorbeeld: ‘Moet ík dit nu doen?’ versus ‘moet ik dit nú doen?’. En als het antwoord ‘nee’ is, dan kan het vast wel even wachten.
Pim Janmaat (29)

35. Direct afmelden. Ik nam nooit de tijd om me uit te schrijven van alle onbelangrijke en nutteloze spammails en nieuwsbrieven in mijn inbox. Nu doe ik het direct als ik de mail zie. Het is zo’n kleine moeite op het moment zelf, maar zo’n verademing dat al die mails niet meer binnenkomen.
Julia Hensbergen (26)

36. Zuinig met muziek. Muziek en podcasts alléén luisteren als je een taak uitvoert die je niet (zo) leuk vindt. Hardlopen, stofzuigen, stoffen, boodschappen doen… Alles wordt er leuker van. Uiteindelijk ga je zelfs uitkijken naar je taak omdat je het koppelt aan je favoriete podcast of muziek.
Cheyenne (32)

37. Sperziebonen doppen in een handomdraai: laat strakverpakte (alle kroontjes dezelfde kant op) sperziebonen in het plastic als je deze gaat doppen. De verpakking fungeert als hulpmiddel om alle boontjes op hun plek te houden. Snijd met een groot koksmes door het plastic en door de sperziebonen: eerste de ene kant, dan de andere kant. Zo gepiept!
Fidessa van Rietschoten (32)

38. Verre vrienden. Bij afspraken met kennissen die wat verder van me afstaan, bedenk ik bij het plannen altijd: zou ik er morgen zin in hebben? Als het antwoord nee is, dan laat ik het.
Lot Derks (27)

39. Vrije avond. Sinds onze kinderen geboren zijn, hebben we allebei, afzonderlijk van elkaar, doordeweeks een vaste avond vrij. Ik ga vaak naar de bioscoop, uit eten, of naar het theater op zo’n avond. Ik kan het ver van tevoren plannen zonder te hoeven overleggen.
Irene van Rosmalen (41)

40. Bakpapier eerst tot een prop verfrommelen en dan uitspreiden om te voorkomen dat het bakpapier terug rolt.
Geerte Kazemier (28)

41. Glimlachen tellen. Een spelletje waarvan mijn leven fijner is geworden: ik glimlach dagelijks bewust naar minstens vijf voor mij onbekende personen, die vervolgens terug moeten glimlachen, anders telt die persoon niet mee. Dat doe ik al meer dan een jaar, al houd ik niet altijd de tel bij want het zijn er altijd meer.
Astrid Kwakkelstein (56)

42. Afvalzak-oplossing: leg een rol zakjes in de juiste maat op de bodem van elke afvalbak. Als de zak vol is heb je meteen een nieuwe bij de hand en het scheelt ruimte in de voorraadkast. Waarom hoorde ik deze tip pas op m’n vijftigste?
Jorris Hoste (54)

43. Metrostops. Omdat ik veel zit op mijn werk, stap ik altijd twee haltes eerder uit de metro, zodat ik toch aan mijn stappen en beweging kom met die 20 minuten wandelen. Op de terugweg wandel ik die 2 haltes vanuit mijn werk. Zo kom ik aan mijn beweging en het sluit de werkdag lekker af.
Saskia Windig (53)

44. Dagelijks op ‘minivakantie’ gaan. Minivakanties zijn tussenmomenten. Van vergadering naar vergadering lopen, van huis naar school gaan, wandelen naar de winkel en bijvoorbeeld koken. Momenten die ergens tussen vallen. Deze ‘niks’-tijd is van mij; het geeft rust en houdt me fris en vrolijk.
Marieke de Vogel (65)

45. Doorgeknipte tubes. Mijn vrouw leerde me lege tubes met bijvoorbeeld crème doormidden te knippen. Dan haal je er nog veel uit. De twee helften steek je ook makkelijk weer in elkaar zodat ze nog steeds goed te bewaren zijn.
Dave Veen

46. Dagelijkse liefdesverklaring. Mijn man en ik draaien beiden diensten in de zorg en komen elkaar dus niet altijd tegen. Daarom drinken we in de ochtend de koffie buiten, waar de kinderen niet zijn, onder het afdak. We staan eerder op voor elkaar, ook al zijn we erg laat thuis na een dienst. Ook sturen we een foto van het kopje koffie als een van ons op congres is. Het is een intiem momentje in ons drukke leven. Een kleine dagelijkse liefdesverklaring.
Anne Rutten (47)

47. Afleidingsvrij luisteren. Ik gebruik een oude smartphone als een soort iPod. Alle apps heb ik eraf gehaald behalve muziek en podcastapps. Zo kan ik dingen luisteren in bed of tijdens werk zonder afgeleid te worden door alles wat mijn huidige smartphone te bieden heeft.
Rosemary Bolt (27)

48. Elke ruimte netter achterlaten, daar probeer ik naar te leven. Dat geldt voor binnen en buiten, voor uit en thuis. Op die manier draag ik voortdurend bij aan een iets mooiere wereld. Voor mezelf (als ik de badkamer netjes achterlaat) en voor de ander (als ik een blikje van straat in de vuilnisbak gooi).
Riekje Pelgrim

49. Aparte wasmanden voor de verschillende soorten was die ik draai. Scheelt het sorteren van was en zo is altijd duidelijk welke was er aan de beurt is.
Ingrid Rensema (54)

50. Geen chocola en koekjes kopen: als je ze niet in huis hebt, hoef je de zoete honger niet te weerstaan. Het is gemakkelijker om in de winkel even sterk te zijn dan wanneer thuis de keukenkastjes vol liggen.
Hein Bijlmakers (67)

51. Sluiproutes nemen. Als ik me somber voel, verveeld of een beetje duf, dan ga ik een stukje lopen. Maar dan niet over de gewone straat, dan neem ik alle achterommetjes, tussenpaadjes en sluiproutes. Dat is veel leuker dan lopen over gebaande paden en verjaagt alle passieve en depressieve hersenwindsels.
Oscar Breetveld (71)

52. Een magnetische messenhouder naast de voordeur, daardoor ben ik nooit meer mijn sleutels kwijt. Als ik binnenkom ‘plak’ ik mijn sleutels tegen de langwerpige metalen plaat, heb ik ze ook gelijk bij de hand als ik weer wegga.
Eric Kok

53. Hersentraining door je niet-dominante hand of voet te gebruiken om dagelijkse dingen te doen. Poets je tanden met je andere hand, doe eerst je rechtersok aan als je normaal gesproken je linkersok eerst doet, kam je haren met links in plaats van rechts, enzovoorts.
Sanne van Griensven

54. Boodschappen-draaitabellen. Als ik veel moet koken, bijvoorbeeld met kerst, dan maak ik mijn boodschappenlijstje in Excel. Dan maak ik een draaitabel zodat alle ingrediënten bij elkaar staan en de hoeveelheden opgeteld worden.
Jorrit van Rijn (36)

55. Georganiseerde snoeren. Knoop met een elastiekje een overtollig lang snoer korter: bundel het overtollige snoerdeel hiermee samen. Zo raken je snoeren minder snel in de knoop. Handig als je veel kabels en snoeren dicht bij elkaar gebruikt.
Mark Verhagen

56. Chipszak. Als je een chipszak openmaakt, vouw de onderkant naar binnen om een stevige ring te maken waarmee de chipszak zelf rechtop blijft staan. Geen schaaltje meer nodig.
Luuk Reijmers

57. Slaap-rekensommen. Als ik door te veel gedachten niet in slaap val, dan ga ik een probleem oplossen waarbij ik moet rekenen. Bijvoorbeeld: hoeveel zakt een olietanker als er een bromvlieg op landt. Je moet zaken onthouden en aannames doen. Vaak val ik tijdens het oplossen al in slaap.
Ton Hubregtse (48)

58. Vergader maximaal 30 minuten. Gevolg; je bereidt het beter voor en iedereen komt sneller to the point, want een half uur is zo voorbij. Lekker efficiënt en het voorkomt dat je verveelt raakt.
Elina Snoek

59. Pantyonderbroek. Een onderbroek óver je panty aantrekken zodat je je panty niet hoeft op te hijsen heel de avond.
Leah Knigge (25)

60. Niet mee bemoeien, ook niet in je hoofd. Kwam mijn zwager een keer mee. Staat inmiddels op een tegeltje. Scheelt een hoop gepieker.
Annet Zweverink (68)

61. Plakband-OV. Mijn OV-chipkaart valt vaak uit mijn zak omdat je hem steeds bij de hand moet houden. Ik heb met een stukje papier en plakband mijn telefoonnummer op mijn OV-chipkaart geplakt, zodat wanneer ik hem weer eens verlies, de vinder me kan bellen om me te vertellen waar hij ligt.
Roos in ’t Veld (24)

62. Boterhack. Harde roomboter uit de koelkast? Dunne laagjes afschillen met de dunschiller, eventueel verwarmen door onderdompeling in kopje heet water.
Aart Roelandt (70)

63. Twijfel lang en grondig over alles, behalve over onbelangrijke dingen.
Klaas Snippe (62)

64. Verhuizen? Pak een koffer in met alle spullen die je nodig hebt voor de eerste 48 uur. Doe hier ook schoon beddengoed in. Niets is zo frustrerend als een zoektocht naar schone lakens na een dag vol verhuisdozen sjouwen en meubels in elkaar zetten.
Sophia van Rooij (34)

65. Bewust ademhalen vlak voordat je moet presteren. Vaak zit je adem hoog door de spanning, deze moet je omlaag brengen naar je buik. Adem 4 seconden in via je neus, 7 seconden vasthouden en adem 8 seconden uit via je mond. Herhaal dit een aantal keer. Je brengt je lichaam dan tot rust.
Baas B (Bart Zeilstra), rapper en psycholoog

66. Regelmatig denken aan mijn lijfspreuk „die andere moeders doen ook maar wat”, als het thuis weer eens anders loopt dan verwacht. Geleerd van de blog ‘de Club van Relaxte Moeders’.
Sanneke Molenaar (43)

67. Tanden poetsen op één been en per poetsbeurt wisselen. Goed voor je spieren en je balans.
Hinke

68. Neem een nappuccino. Cafeïne en slaap, het blijkt een gouden combinatie voor als je je overdag duf voelt. Mijn recept: drink een dubbele espresso en doe een powernap van niet meer dan 30 minuten. Als je wakker wordt, presteer je optimaal.
Joost Pluijms

69. IJsvrije ruiten. In de winter gebruik ik een stevig zip-zakje met (niet al te) warm water om de voorruit van mijn oude auto te ontdoen van ijs. Hiermee warmt de ruit ook een beetje op zodat hij niet meteen beslaat als je weg rijdt. Het zip-zakje giet ik leeg en bewaar ik voor de volgende keer.
Christy Efdé (47)

70. Wees lief voor jezelf morgenochtend. Leg dus alvast je outfit klaar (kleren, sieraden, schoenen). Pak je tas in. Leg je lunch ingepakt klaar op een vaste plek in de koelkast. Zorg dat bakjes met vloeibare inhoud goed dicht zitten, doe er eventueel een elastiek omheen.
Inez Boone (58)

71. De Pomodoro-methode. Ik wil natuurlijk veel lezen, maar studeren moet ook gebeuren. Om de twee te combineren studeer ik 25 minuten en neem ik elke keer een 5 minuten leespauze. Zo kom ik aan beide toe en zit ik niet op m’n telefoon tijdens het leren.
Noah de Campos Neto (22), Boektokker en student

72. Huur eens wat vaker in plaats van te kopen: van VR-bril tot legoset en zeilboot.
Vincent

73. Midwinterfeest. Om de kerstterreur te ontlopen vieren wij sinds er schoondochters bij zijn gekomen ons vrolijke midwinterfeest. Het valt samen met de kortste dag van het jaar en valt tussen 20 december en 4 januari. Zo hoeven we nooit de concurrentie aan te gaan met de diverse schoonfamilies en bonus-ouders.
Joanne Luijmes (68)

74. Stel jezelf voor, concreet, realistisch en intens, dat je nog één maand te leven hebt. Hoe zou je die maand willen invullen? Maak daarvoor nu ruimte, wacht niet tot je ziek wordt, met pensioen gaat of overlijdt.
Rogier Hoenders (52), hoogleraar zingeving, leefstijl en GGZ

75. Boodschappendiscipline: zorg voor een notitieblokje in de keuken. Als je een product opmaakt (pindakaas, tandpasta, etc.) pak je een nieuwe uit je eigen voorraad. Dan schrijf je direct het product op het notitieblokje, wat je meeneemt bij de volgende keer boodschappen doen. Zo hou je altijd een stuk voorraad en zit je nooit zonder.
Pim Struik (49)

76. Lees iedere avond een vast aantal bladzijden van een boek. Start een week met een extreem laag doel, zoals vijf bladzijden per dag, en voer dat per week op naar believen.
Maaike Harmsen (48)

77. Voordat je gaat slapen even de dag van morgen met jezelf doornemen, dat geeft rust en zorgt voor overzicht en controle en een vlottere start van de volgende dag.
Herke Zuurveen (41)

78. Niets aantrekken van anderen. Als we op vakantie gingen, schrobde mijn moeder het huis brandschoon. Dan zei ze: als we met z’n allen verongelukken, zullen anderen ons huis binnen gaan en mij een sloddervos vinden. Ze was zelfs bezig met wat mensen van haar vinden na haar dood. Twee jaar geleden heb ik besloten me niets meer aan te trekken van andermans meningen. Dat maakt mijn leven een heel stuk makkelijker.
Lale Gül (27), schrijver

79. Dinerafspraken niet meer weken van tevoren inplannen. ’s Middags een telefoontje krijgen met de vraag, kom je eten, maakt het leven licht, een tikkeltje onvoorspelbaar en zo ontzettend veel gezelliger.
Marike Knaapen

80. In jezelf praten? Doe het positief. Want op den duur ga je geloven, wat je tegen jezelf zegt.
Mariette Burggraaff (63)

‘Nesjomme’: unieke archiefdocu over Joods Amsterdam in het interbellum

admin
December 31, 2024
0

Verdwenen en nog steeds bestaande restanten van Joods Amsterdam spelen de hoofdrol in de unieke archiefdocumentaire Nesjomme van Sandra Beerends, de Nederlandse filmmaker met Indische roots die eerder de prijswinnende Indië-film Ze noemen me Baboe (2019) maakte. Hierin bracht ze het verhaal van de fictieve Javaanse kinderverzorgster Alima tot leven en gaf daarmee een stem aan de vele persoonlijke verhalen van de Indonesische vrijheidsstrijd. Met Nesjomme, Hebreeuws voor ‘ziel’, dook ze in de geschiedenis van haar Joodse echtgenoot en bouwde uit veelal onbekend archiefmateriaal een monument voor Joods Amsterdam tussen twee wereldoorlogen.

Ook nu krijgt een vrouw de vertelstem. Uit gesprekken met de laatste overlevenden en archiefonderzoek componeerde Beerends het verhaal van de jonge Rusha, dochter van een socialistische diamantarbeider. Als haar broer Max na de Eerste Wereldoorlog besluit zijn geluk te beproeven in Nederlands-Indië doet zij hem per brief verslag van de veranderingen in de stad. Eerst zijn er hoop, energie en nieuw elan, er worden films vertoond in de Tuschinski-bioscoop, de Berlageburg wordt geopend. Maar gedurende de jaren twintig wordt de situatie grimmiger. Als in 1929 het Paleis voor de Volksvlijt afbrandt, gaat daarmee ook „het symbool dat je hier als Jood echt iets kunt bereiken” in vlammen op.

Voor de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust was ongeveer een op de tien Amsterdammers Joods, we leren hun gezichten kennen in naaiateliers en diamantwerkplaatsen, op straat en in de huiskamer tijdens Pesach. We zien hoe de oude Joodse buurt van de Jodenbreestraat tot de Nieuwe Kerkstraat wordt gesloopt en hoe er NSB-vlaggen in de straten verschijnen. Rusha vertelt hoe na de Kristallnacht Duits-Joodse vluchtelingen niet welkom waren in Nederland, en stipt ook minder bekende onderdelen van de geschiedenis aan, zoals de verweving van de Joodse diaspora met de koloniale geschiedenis. Elke brief sluit ze af met een schaakzet. Voor wie deze partij na zou willen spelen: hij is gebaseerd op een wedstrijd tussen Willem Wolthuis en Max Euwe uit 1946. Een subtiel anachronisme dat een kleine draad van hoop weeft.