Zowel het moment als de toon waren opvallend toen de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken dinsdag plots een van de strijdende partijen in Soedan van genocide beschuldigde. Bijna twee jaar nadat de oorlog tussen het regeringsleger en de Rapid Support Forces (RSF) van leider Hemedti uitbrak, zei Antony Blinken in een schriftelijke verklaring: „Ik ben tot de conclusie gekomen dat leden van de RSF en geallieerde milities genocide hebben gepleegd. De RSF heeft systematisch mannen en jongens vermoord – zelfs baby’s – op etnische basis, en doelbewust vrouwen en meisjes uit bepaalde etnische groepen tot doelwit gemaakt voor verkrachting en andere vormen van bruut seksueel geweld.”
Die uitspraak komt op een apart moment, aangezien de meest flagrante vorm van etnische zuiveringen door de RSF al in 2023 plaatsvond. Toen doodde de paramilitaire groep samen met geallieerde Arabische strijdgroepen zeker 15.000 Masalit in de westelijke regio Darfur.
Cameron Hudson, voormalig Amerikaanse diplomaat en Soedan-expert bij het Center for Strategic and International Studies, uitte zijn scepsis over het Amerikaanse besluit. „Deze poging om de regering aan de goede kant van de geschiedenis te plaatsen, zal niet werken. Het is te laat, er zijn te veel mensen gestorven. De regering had alle bewijzen om deze aankondiging maanden geleden te maken, toen had het een impact kunnen hebben.”
Afleidingsmanoeuvre
Het komt niet vaak voor dat Washington een oorlog tot genocide verklaart. Volgens de National Security Council, een adviserend orgaan voor de Amerikaanse president Joe Biden, is dat sinds het einde van de Koude oorlog 35 jaar geleden zes keer gebeurd.
In 2004 bestempelde Amerika de oorlog in Darfur als genocide. Volgens critici was dat toen een afleidingsmanoeuvre voor de impopulaire Amerikaanse oorlog in Irak. Momenteel staat Washington onder internationale druk wegens zijn steun aan de omstreden Israëlische oorlog in Gaza, die volgens sommige landen en verscheidene internationale experts als genocide kan worden bestempeld.
De talrijke bewijzen voor de misdaden door het RSF zijn door hun eigen milities goed gedocumenteerd; zij filmen zichzelf regelmatig terwijl ze moorden, verkrachten, of huizen in brand steken. Hoewel er geen bewijzen zijn dat Hemedti opdracht heeft gegeven voor deze misdaden, houdt Blinken de RSF-leider verantwoordelijk.
Lees ook
‘Systematische’ zuivering in Darfur: ‘Ze schoten op iedereen, mannen, vrouwen, kinderen’
De gevolgen van het Amerikaanse statement zijn groot: Hemedti – een multimiljardair met grote belangen in de verkoop van goud – en zijn bedrijven vallen nu onder Amerikaanse sancties. Vorig jaar werd Hemedti nog in talrijke Afrikaanse hoofdsteden met fanfare – en met het aanzien van een toekomstige Soedanese president – ontvangen. Maar Amerikaanse bondgenoten als Kenia zullen nu minder happig zijn om hem te omarmen.
Op een winderige donderdagochtend lokale tijd (in de namiddag in Nederland) werd de kist van Jimmy Carter, gedrapeerd in een Amerikaanse vlag, het Capitool uitgedragen en naar de Washington National Cathedral gereden, waar zijn uitvaart plaatsvond. De voormalige president, die honderd jaar werd, overleed eind december.
In een volle kathedraal zaten op de eerste twee rijen de meeste bekende Amerikaanse politieke figuren en hun partners. Zo keken Bill Clinton, George Bush, Barack Obama – de enige zonder partner – en Donald Trump naast elkaar naar de dienst. Helemaal vooraan zaten Kamala Harris en Joe Biden.
Tijdens de momenten voor aanvang van de uitvaart lagen vooral de onderlinge interacties onder een vergrootglas. Trump gaf zijn voormalige vicepresident Mike Pence, met wie hij na de Capitoolbestorming vier jaar geleden brak, de hand. Dit was de eerste keer dat die twee zich publiekelijk in dezelfde ruimte bevonden sinds hun breuk. Opmerkelijk was ook dat nog voor de uitvaart begon de hoofden van Trump en Obama, die naast elkaar zaten, naar elkaar toe bogen. De voormalige Democratische en toekomstige Republikeinse president wisselden, met een kleine glimlach, een aantal woorden met elkaar uit.
Tijdens de uitvaart spraken meerdere mensen vanuit het graf door lofredes die zij al hadden geschreven voor Carters dood. Zo ook voormalig president Gerald Ford, die de verkiezingen van Carter in 1976 verloor. Hij overleed in 2006 op 93-jarige leeftijd en was bevriend met Carter. „Jimmy, ik kijk uit naar onze reünie. We hebben veel om in te halen. Dankjewel president. Welkom thuis, oude vriend”, waren de slotwoorden van de lofrede, opgelezen door de zoon van Ford.
Karakter
Ook de huidige president van de Verenigde Staten, Joe Biden deelde een eerbetoon. Biden was de eerste Democratische senator die Carter steunde bij zijn presidentsambities in 1976. In zijn toespraak omschreef hij Carter als een man met „karakter”, een woord dat centraal stond in zijn hele lofrede.
„Jimmy Carters vriendschap, en zijn hele leven, leerde mij dat de kracht van je karakter meer is dan een titel of de macht die we hebben. Het is de kracht om te begrijpen dat iedereen met waardigheid en respect behandeld moet worden. Dat iedereen, en ik bedoel echt iedereen, een gelijke kans verdient”, zei Biden. „Veel mensen geloven dat hij uit een vervlogen tijdperk komt, maar in werkelijkheid zag hij ver in de toekomst”, aldus de vertrekkend president.
De kist van Jimmy Carter wordt na de ceremonie in Washington naar Plains in de Amerikaanse deelstaat Georgia gebracht. Dit is de geboorteplaats van Carter en waar hij zal worden begraven. Carter diende één termijn als president, van 1977 tot 1981 en won in 2002 de Nobelprijs voor vrede.
Lees ook
Jimmy Carter, de onbegrepen president: volks, eerlijk en tobberig
Na ruim twee jaar touwtrekken heeft Libanon eindelijk een nieuwe president. Bij een stemming in het parlement, de dertiende in totaal, werd legerleider Joseph Aoun (60) deze donderdag aangewezen als het nieuwe staatshoofd. Hij zal het zeer verdeelde land, dat nog niet bekomen is van de recente oorlog tussen Israël en Hezbollah en al langer met een diepe economische crisis kampt, samen met andere groepen weer overeind moeten proberen te helpen. In zijn dankrede tot het parlement sprak Aoun van „een nieuw tijdperk” en „het moment van de waarheid”.
De verkiezing werd vooraf als een belangrijke graadmeter beschouwd voor de afgebrokkelde machtspositie van Hezbollah, de door Iran gesteunde sjiitische militie die de laatste decennia was uitgegroeid tot de machtigste speler in de Libanese politiek. Vooral afgelopen herfst liep Hezbollah echter zware klappen op door hevige Israëlische luchtaanvallen en een inval van Israëlische grondtroepen in het zuiden van Libanon. Israël billijkte zijn offensief met een verwijzing naar de beschietingen die Hezbollah sinds oktober 2023 op doelen in Noord-Israël uitvoerde uit solidariteit met Hamas en de Palestijnen in de Gazastrook.
Eerder had Hezbollah een voorkeur geuit voor een andere kandidaat dan Aoun en alternatieven geblokkeerd. Maar mede onder Amerikaanse en Saoedische druk haalden ze bakzeil. Volgens analisten besefte Hezbollah dat ze Aoun beter konden accepteren omdat de nieuwe Amerikaanse president Donald Trump na zijn aantreden op 20 januari hen anders wellicht een nog minder welgevallige kandidaat door de strot zou pogen te duwen. Ook Saoedi-Arabië steunde Aoun. Hezbollah kon zich evenmin permitteren de Saoediërs tegen de haren in te strijken omdat die onontbeerlijk zijn voor de bekostiging van de wederopbouw van Zuid-Libanon. In dat nog altijd door Hezbollah beheerste gebied is ook de meeste oorlogsschade aangericht.
Etnisch sterk verdeeld
In het etnisch en religieus sterk verdeelde Libanon wordt het presidentschap vanouds bekleed door een christen, niet zelden een christelijke legeraanvoerder. De premier daarentegen is een soennitische moslim, terwijl de parlementsvoorzitter een sjiiet is.
Aoun, geen familie van de vorige president Michel Aoun, stond sinds 2017 aan het hoofd van het Libanese leger. Militair gezien was dit overigens al jaren de mindere van Hezbollah, dat dankzij Iraanse steun onder meer over een indrukwekkend rakettenarsenaal beschikte. Aoun, die al sinds 1983 deel uitmaakt van de strijdkrachten, hield zijn leger de laatste maanden ook wijselijk buiten de hevige strijd tussen Israël en Hezbollah.
Sinds eind november is er echter een wapenstilstand van kracht tussen Israël en het aangeslagen Hezbollah. De partijen hebben na Amerikaanse bemiddeling afgesproken dat Israël het zuiden van Libanon zal ontruimen maar ook dat Hezbollah zich niet meer ten zuiden van de rivier de Litani mag ophouden. Het Libanese leger moet hierop in samenwerking met de VN-troepenmacht Unifil toezien. Voor Aoun zal vooral dit laatste een vuurproef worden.
Strikt genomen hebben Hezbollah en de Libanese regering zich eind november zelfs verplicht om – op grond van een oude resolutie van de Veiligheidsraad van de VN alle milities, Hezbollah incluis – te ontwapenen. Tijdens zijn toespraak tot het parlement beloofde Aoun dan ook hard te zullen werken aan een geweldsmonopolie voor de staat.
Hoewel Aoun zich doorgaans op de achtergrond hield, uitte hij in 2021 stevige kritiek op de politieke leiding van het land
De president moet ook proberen het economische tij in Libanon te keren. Al zes jaar lang heerst er een diepe crisis, waardoor veel Libanezen amper meer kunnen rondkomen. Vaak is er slechts enkele uren per dag stroom beschikbaar. Ook de wijd verbreide corruptie is debet aan de economische problemen van het land. Hoewel Aoun zich doorgaans op de achtergrond hield, uitte hij in 2021 stevige kritiek op de politieke leiding van het land. Hij wees erop dat ook militairen soms honger leden door de crisis. ,,Wat zijn jullie van plan te doen”, wierp hij de politieke leiding toen voor de voeten.
Een andere factor die Aoun en zijn land parten kan spelen is de val van het onderdrukkende regime van de Syrische president Assad, tot voor kort eveneens een bondgenoot van Hezbollah. Het kleine Libanon herbergt nu nog meer dan een miljoen Syrische vluchtelingen. Slechts een fractie is daarvan inmiddels naar Syrië teruggekeerd, terwijl de laatste weken juist veel Assad-getrouwen naar Libanon zijn gevlucht.
Elon Musk heeft met zijn X-account in de eerste week van januari al meer dan 250 berichten over de Britse politiek geplaatst, een veelvoud van die in 2024. En daarmee heeft hij de start van het nieuwe jaar voor de Britse premier Keir Starmer flink verpest, vooral door een onderwerp uit het verleden – ‘grooming gangs’ die voornamelijk tussen 1997 en 2013 actief waren – terug op de politieke agenda te krijgen.
Want techmiljardair en X-eigenaar Musk vindt dat Starmer weg moet. Dat blijkt niet alleen uit zijn stroom aan recente X-berichten, hij heeft dat in besloten kring ook met rechtse bondgenoten besproken, meldt de Financial Times donderdag. Volgens ingewijden zou Musk hebben onderzocht hoe hij Starmer weg kan krijgen vóór de volgende Britse verkiezingen, die pas voor 2029 zijn voorzien. Zo zou hij hebben onderzocht of het mogelijk is om steun te verwerven voor alternatieve Britse politieke bewegingen, zoals de radicaal-rechtse partij Reform UK, en hoe hij de Labour-regering zou kunnen destabiliseren.
Of sprake is van een vergaand uitgedokterd plan om Starmer omver te werpen, blijkt niet uit het FT-artikel. Musk zou ook hebben onderzocht of er geen betere leiders zijn voor Reform UK dan Nigel Farage. Die omarmde hij aanvankelijk, maar dit weekend nam hij ineens afstand van hem. Musk zou onder meer denken aan Rubert Lowe, één van de andere vier Lagerhuisleden van Reform UK.
Eén van de bronnen van de FT zegt dat Musks motief is dat „de westerse beschaving wordt bedreigd”. De kwestie die volgens de rijkste man op aarde aantoont dat Starmer ongeschikt is, is die van de grooming gangs. De premier, die van 2009 tot en met 2013 hoofd van het Openbaar Ministerie van Engeland en Wales was, is volgens Musk „diep medeplichtig aan de massaverkrachtingen in ruil voor stemmen”.
Grootschalig seksueel misbruik
Het ‘grooming scandal’ stamt uit 2010. Toen verschenen voor het eerst berichten over grootschalige, georganiseerde seksuele uitbuiting van meisjes en jonge vrouwen in een aantal Engelse steden, zoals in Rochdale, Oldham en Rotherham. Uit een groot onderzoek naar de bende in Rotherham door hoogleraar Alexis Jay kwam in 2014 naar voren dat volgens een „conservatieve schatting” in de periode 1997-2014 in totaal 1.400 kinderen waren misbruikt en uitgebuit, hoofdzakelijk door mannen met een Brits-Pakistaanse achtergrond.
Loverboys overlaadden hun voornamelijk witte slachtoffers met cadeautjes om ze vervolgens ‘uit te lenen’ aan vrienden. Het rapport-Jay stelde vast dat het zorgsysteem gefaald had en dat politie en justitie meldingen aanvankelijk niet serieus hadden genomen. Inmiddels zijn meer dan zestig verdachten veroordeeld. Eén dader kreeg 35 jaar opgelegd voor meerdere verkrachtingen.
Het falen van overheden werd in 2022 ook vastgesteld in een vergelijkbare affaire in Oldham, hoewel volgens onderzoek geen sprake was van wijdverspreid kindermisbruik of een doofpot. De zaak kwam de afgelopen weken weer in de actualiteit doordat het lokale bestuur van Oldham, aangespoord door slachtoffers, Labour-minister Jess Philips (Bescherming en Vrouwenrechten) had gevraagd een nationaal onderzoek naar de grooming gangs in te stellen. Zij liet het bestuur in een brief weten dat niet nodig te vinden en schreef dat Oldham zelf kon beslissen of er een nieuwe lokale studie gedaan moest worden. Later herhaalde Keir Starmer dit standpunt. Hij zei dat er al veel onderzoeken zijn gedaan en dat van een belangrijk onderzoek uit 2022 de aanbevelingen nog moeten worden uitgevoerd.
Nadat de rechtse tv-zender GB News op 1 januari de weigering van Jess Philips had gemeld, begonnen vooral populaire radicaal-rechtse X-gebruikers hierover berichten te sturen. Kinder- en seksueel misbruik, zeker als sprake is van verdachten met een migratieachtergrond, is een belangrijk onderwerp voor radicaal-rechts.
Labour onder vuur
Toen Musk nog diezelfde dag op de kwestie sprong, explodeerde de aandacht. De Labour-regering kwam onder vuur te liggen: met het weigeren van een onderzoek naar de bendes zouden de zaken opnieuw niet serieus worden genomen, hoewel inmiddels vele verdachten zijn veroordeeld en uit geen enkel onderzoek naar voren is gekomen dat er sprake was van een cover up.
Ook de nieuwe oppositieleider, Kemi Badenoch van de Conservatieve Partij, viel Starmer hard aan, onder meer woensdag in een Lagerhuis-debat. Zij diende bij een nieuwe wet over het welzijn van kinderen een amendement in voor een nieuw onderzoek. De Labour-meerderheid in het Lagerhuis wees dit af. Starmer beschuldigde Badenoch van het „meeliften” met leugens die op sociale media waren verspreid. De premier had woensdag een ontmoeting met slachtoffers en herhaalde tegen hen dat hij liever wil dat zij goede hulp en begeleiding krijgen dan dat er een nieuw onderzoek komt.
Lees ook
Na X doet ook Meta factcheckers en moderatoren in de ban. Wat betekent dit voor de sociale media?
Of Musk de Labour-leider verder in het nauw kan brengen, is de vraag. De zaak van de grooming gangs vormt wel een achilleshiel voor de premier. In de tijd dat hij verantwoordelijk was voor het Openbaar Ministerie zijn signalen van het misbruik genegeerd. Toen hij net was aangetreden, besloten zijn medewerkers vermeende daders in Rochdale niet te vervolgen, omdat slachtoffers niet betrouwbaar of geloofwaardig zouden overkomen. Later veranderde Starmer wel interne procedures bij het OM waardoor meldingen serieuzer genomen moesten worden.
Dat hij deze week ook onder vuur is komen te liggen van slachtoffers, is ook pijnlijk voor Starmer. Sommige van hen reageerden verbolgen nadat Starmer de voorstanders van een nationaal onderzoek ervan beschuldige op de „radicaal-rechtse kar” te springen. Oud-rechecheur Maggie Oliver, die een organisatie leidt die slachttoffers bijstaat, zei tegen The Times: „Keirs uitlatingen over grooming gangs en radicaal-rechts tonen aan dat hij duidelijk geen idee heeft van de stemming in het land, en hij heeft zeker geen idee van de stemming onder slachtoffers en overlevenden.”
