De zaak
Een fietser haalde tijdens het avondspitsuur op een smal fietspad andere fietsers in. Op dat moment stak een voetganger vanuit een winkelgalerij het fietspad over, hij had de inhalende fietser niet gezien. De fietser botste tegen de voetganger, die daardoor zulk letsel opliep dat hij een week in het ziekenhuis moest blijven. De rechtbank besliste dat de fietser aansprakelijk was voor „de geleden en nog te lijden materiële en immateriële schade” van de voetganger. De fietser, die geen WA-verzekering had, vond dat ook de voetganger schuldig was aan het ongeval omdat die vanuit een donkere winkelgalerij en vanachter een pilaar plotseling overstak. Daarom ging hij tegen het vonnis in beroep.
De uitspraak:
Schuld verdeeld
Het Amsterdamse gerechtshof stelt drie jaar na het ongeval vast dat de fietser een verkeersfout heeft gemaakt. Iedere verkeersdeelnemer moet kunnen stoppen „binnen de afstand waarover hij de weg kan overzien en waarover deze vrij is” en „anticiperen op verkeersfouten van andere verkeersdeelnemers”. De fietser wist dat het daar op dat moment druk zou zijn. En op het smalle fietspad kon je tijdens het inhalen niet uitwijken. Ook als het klopte dat de voetganger op het fietspad plots stilstond, zoals de fietser stelde, reed de fietser te snel en handelde dus onrechtmatig.
Maar ook de voetganger maakte een verkeersfout. Die had daar geen voorrang en had de fietser dus voor moeten laten gaan. Hij had de fietser moeten zien aankomen en er is „geen aanwijzing dat hij op die plek en op dat moment geen inhalende fietser hoefde te verwachten”.
Omdat beide verkeersfouten „op gelijke wijze hebben bijgedragen aan het ongeval”, vermindert het gerechtshof de vergoedingsplicht van de fietser tot de helft van de schade, die later nog zal worden berekend. Wel moet de fietser alvast een voorschot betalen van 2.300 euro.
Het commentaar
De voetganger heeft volgens zijn advocaat Jan Overes „blijvend letsel opgelopen, waardoor hij ook minder kan werken in zijn eigen restaurant”. De schade zal al snel in de tienduizenden euro’s lopen. En over de fietser: „Als je je niet tegen deze aansprakelijkheid verzekert, is dat eigenlijk asociaal.”
Maar de fietser, een jonge Duitse twintiger op een racefiets, wilde net in Nederland zijn verzekering gaan regelen, zegt zijn advocaat Frank Oudolf. Ook veel Nederlanders hebben overigens geen WA-verzekering. Oudolf doet veel verkeerszaken. „De toegenomen verkeersdrukte en de grote snelheidsverschillen zie ik terug in mijn praktijk.” Zo doet hij nu ook een zaak waarin een scooterrijder met een fietser botste en een zaak waarin een voetganger op een zebrapad door iemand op een e-bike is aangereden.
Als advocaat van de fietser is Oudolf tevreden met deze uitspraak van de rechter: de een had beter moeten uitkijken, de ander fietste te hard. „Mijn vader zei altijd dat je het verkeer moet lézen: wat gaat de ander doen? Je moet dus anticiperen en defensief rijden.”
Patty Muller, van voetgangersorganisaties VoetgangersVereniging (en Voetgangersbeweging) Nederland, is helemaal niet tevreden: „Van onze waarnemingspsycholoog begrijp ik dat het op zo’n smal fietspad fysiek onmogelijk is om de achterliggende fietser te zien. Als voetganger zit je niet in een helikopter boven de situatie maar er middenin.” Het fietspad in de Amsterdamse Kinkerstraat, waar de botsing plaatsvond, was berucht om zijn onprettige afmetingen. Het is inmiddels verruimd, maar dan nog, zegt Muller: „Door de groter geworden verschillen in snelheid zou het waarnemingsvermogen sneller moeten werken dan mogelijk is. Laat staan dat ouderen dat kunnen.” De aangereden voetganger was 58 jaar.
De Tweede Kamer nam begin dit jaar een motie aan waarin de regering om maatregelen werd gevraagd om de veiligheid op fietspaden te vergroten: er zou iets moeten worden gedaan tegen het opvoeren van fatbikes en voor een minimumleeftijd van de berijders. Ook artsen op de spoedeisende hulp drongen daar onlangs op aan, omdat ze het aantal ongelukken met ernstig letsel sterk zagen stijgen.
Fietsers en voetgangers voelen zich minder veilig in het verkeer, maar de cijfers zijn niet helemaal duidelijk. Onder oudere fietsers neemt het aantal dodelijke verkeersongevallen toe. „Al is er ook een vergrijzingseffect”, zegt Kees Bakker van de Fietsersbond. „En als er een fiets of e-bike betrokken is bij een dodelijk ongeval, komt dat in de statistieken, andere dodelijke valpartijen niet, terwijl er daar jaarlijks duizenden van zijn.” Maar de verkeersveiligheid van voetgangers is wat onderbelicht. „Als ze letsel oplopen door een val in het verkeer wordt dat niet geregistreerd als verkeersongeval maar als gewoon valongeval.”
Ook Bakker legt de nadruk op verkeersdrukte. „Over de snelheidsverschillen maar vooral over het steeds drukkere verkeer, krijgen we ook van fietsers klachten. Maar dodelijke ongevallen worden toch vooral door auto’s veroorzaakt. Op dat smalle fietspad in Amsterdam kon die inhalende fietser geen kant op. Misschien zou hij de wegbeheerder, de gemeente, aansprakelijk moeten stellen, maar dat zal juridisch wel niet zo eenvoudig zijn.”
