Met een uitgestrekte hand probeert Shigeru Ishiba oppositiepartijen ervan te overtuigen dat zijn Liberaal-Democratische Partij, die de macht in Japan sinds 1955 bijna onafgebroken in handen heeft en die onder geen beding wilde delen, nu wél bereid is om samen te werken met de oppositie. In oktober verloor de LDP 68 zetels en raakte zo haar meerderheid kwijt in het Japanse Lagerhuis.
De regeringspartij wordt daardoor gedwongen naar oppositiepartijen te luisteren, en zegt per onderwerp te willen samenwerken met kleinere partijen zoals de Democratische Partij voor het Volk (DPP), geleid door Yuichiro Tamaki. De DPP steunt Ishiba – die in september Fumio Kishida opvolgde als regeringsleider – als het parlement maandag over zijn premierschap stemt, terwijl de grootste oppositiepartij, de Constitutionele Democratische Partij (CDP) een eigen kandidaat heeft.
Toch is er enige toenadering tussen de LDP en CDP. Zo is de leiding van de invloedrijke Commissie voor Economisch Beleid overgedragen aan de oppositie. Het is een symbolische olijftak.
Veel Japanners hopen dat deze nieuwe realiteit de verstarde Japanse politiek kan helpen opschudden. „Ik heb gemengde gevoelens over de invloed van kleine partijen, maar misschien bieden die uiteindelijk een breder spectrum aan ideeën”, zegt Kai Kurosu, een 21-jarige student in Tokio. Hij hoopt dat de toenemende invloed van kleine partijen niet tot instabiliteit leidt, maar tot een gezond politiek debat.
Oude kiezers
Sociale kwesties als lhbti+-rechten of gescheiden achternamen voor gehuwde stellen staan hoog op de agenda bij veel Japanners. Maar volgens Kurosu komen zulke thema’s nauwelijks aan bod in de politiek. „Politici lijken niet eens na te denken over wat het publiek wil. Ze beslissen die zaken zonder naar ons te luisteren”, vindt hij. „Je voelt je buitengesloten.”
Yumi Kobayashi, een 28-jarige kantoormedewerker in Kobe, deelt de hoop dat er nu wel over meer zaken wordt gediscussieerd: „Ik wil meer jonge stemmen horen in de politiek, dan pas geloof ik dat er verandering komt”, zegt ze.
Volgens Kurosu is de vergrijsde politiek het gevolg van het stemgedrag van Japanners. „Politici richten zich vooral op de oudere generaties, die trouwer stemmen”, legt hij uit. Hij hoopt op een politiek waarin ook jongeren en diverse sociale groepen zich vertegenwoordigd voelen. „Ook bij deze verkiezingen zag je weer dat jongeren amper komen opdagen.” Slechts een op de drie jongeren maakte in oktober de stembusgang. „Dat is slecht. Maar als je niemand hebt op wie je wil stemmen, ga je gewoon niet.”
Dure vergrijzing
Vooral bij jongeren heerst een sterk gevoel van politieke vervreemding en frustratie over de economische stagnatie waar het land al meer dan dertig jaar in verkeert. Kobayashi maakt zich zorgen over de prioriteiten van de aankomende regering: „Ik denk dat Ishiba wil inzetten op een sterk leger en mogelijk veel geld in defensie gaat investeren. Dat terwijl we meer geld nodig hebben voor dingen als de kinderopvang.”
Kobayashi is niet de enige die bezorgd is over de economie. Uit peilingen blijkt het de grootste kopzorg te zijn voor de gemiddelde Japanner. Vooral de dalende koers van de yen heeft directe gevolgen voor hun dagelijkse leven. „Ik was in Turkije op vakantie en wilde koffie kopen, maar realiseerde me dat ik daar niet genoeg geld voor had. Mijn volgende reis heb ik maar afgezegd.”
Kurosu maakt zich zorgen over de toenemende belastingdruk. „Door de vergrijzing vraag ik me af hoe mijn generatie de financiële last moet dragen, vooral als het gaat om de zorg voor ouderen.” Hij vreest dat de focus van de politiek op ouderen ten koste gaat van investeringen in zijn eigen generatie.
Kobayashi deelt deze angst: „Deze oude mannen besluiten wat er met ons gebeurt, en verdienen daarbij ook nog eens een goed salaris, terwijl wij steeds minder verdienen”, vertelt ze gefrustreerd.
Corruptie
Ondanks hun frustraties putten Kobayashi en Kurosu enige hoop uit Ishiba als premier, vanwege zijn bereidheid om af te wijken van het traditionele partijbeleid. „Het enige moment waarop ik de LDP vertrouwde,was toen Ishiba gekozen werd”, vertelt Kurosu. „Hij is bereid om zijn partij te bekritiseren wanneer dat nodig is en probeert ook mensen buiten zijn eigen partij te bereiken.”
Lees ook
Zittende macht in Japan onder druk door corruptie en economische tegenslag
Ook Kobayashi staat positief tegenover Ishiba: „Omdat hij in het verleden heeft getoond open te staan voor verandering.” Daarbij heeft de premier zich al sinds de jaren negentig stevig uitgelaten over de corruptie binnen zijn eigen partij. Een schandaal rond campagnefinanciering binnen de LDP was een van de oorzaken van de grote verkiezingsnederlaag in oktober. „Hij lijkt minder afhankelijk van de oude machtsstructuren en probeert echt iets nieuws te doen”, zegt Kobayashi. „Ik vertrouw hem meer dan andere LDP-partijleden, al heb ik niet op hem gestemd.”
