Een toekomst waarin alle Syriërs in vrede naast elkaar leven. Sinds de val van het Assad-regime is dat de belofte van de nieuwe Syrische regering onder voormalig rebellenleider Ahmed al-Sharaa. Maar toen maandag een lange stoet touringcars, pick-up trucks en ambulances de stad Sweida uitreed, leek dat toekomstbeeld wel heel ver weg.
In die voertuigen bevonden zich de eerste van honderden bedoeïenenfamilies die de regio de komende dagen moeten verlaten, als onderdeel van een wankel staakt-het-vuren. Dat is voor hun eigen veiligheid, zegt een woordvoerder van de Syrische overheid. Ruim een week van gevechten tussen druzische milities, gewapende groepen bedoeïenen en het Syrische leger kostte volgens het Syrisch Observatorium voor de Mensenrechten meer dan 1.100 mensen het leven.
Video’s van geweld tegen zowel bedoeïenen als druzen overspoelden het internet. Te zien was onder meer hoe militanten de kenmerkende snorren van druzische mannen afschoren. Druzische wraakacties tegen de bedoeïenenbevolking leidden tot een toestroom van gewapende stammen naar Sweida om de bedoeïenen te helpen in hun strijd tegen de druzen.
Ook het regeringsleger – dat volgens Damascus ingreep om de orde te herstellen – maakte zich schuldig aan moordpartijen en standrechtelijke executies van druzen. Duidelijk was dat de Syrische president Al-Sharaa de regeringstroepen en loyale milities – het verschil is soms moeilijk te zien – op cruciale momenten niet in de hand heeft. Daarbij lijkt hij het verzet van druzische strijdgroepen in Sweida te hebben onderschat.
Lees ook
Wat beweegt de leider van het nieuwe Syrië?
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2025/07/22172929/web-2207BUI_sweida5.jpg)
Buiten het Nationaal Ziekenhuis in Sweida worden lichamen van slachtoffers van de gevechten tussen bedoeïenen en druzenmilities in plastic zakken gelegd.
foto Fahd Kiwan/ap
Misrekening
Het was niet de enige inschattingsfout van Al-Sharaa. Want toen de oud-rebellenleider vorige week maandag drie legerdivisies bevel gaf de provincie Sweida binnen te trekken dacht hij hiervoor groen licht te hebben van de Israëliërs. Dat bleek een ernstige misrekening. Diezelfde dag begon de Israëlische luchtmacht met het bombarderen van Syrische troepen in het gebied. Later in de week volgden luchtaanvallen op het Syrische ministerie van Defensie en het terrein van het presidentiële paleis.
Lees ook
Laat de druzen met rust, benadrukt Israël met zijn aanvallen op Syrië
Waarom dacht Al-Sharaa vrij spel in Sweida te hebben? Israël – zelfbenoemd beschermheer van de druzen in Syrië – dreigt immers al maanden met militair ingrijpen als het Syrische leger zich ten zuiden van Damascus zou begeven. Toen dat gebeurde, leidde het Israëlische optreden volgens Syrië-expert Charles Lister tot forse escalatie. Zo moedigde de Israëlische steun een deel van de druzische milities aan om geen gehoor te geven aan vier pogingen een staakt-het-vuren te bewerkstelligen, aldus Lister in een analyse op X.
Het besluit van Al-Sharaa om tóch zijn troepen te mobiliseren zou het gevolg zijn van een misverstand tussen Damascus en Tel Aviv, stelt de hoog aangeschreven nieuwsbrief Syria in Transition. Vlak voor het losbarsten van het geweld spraken Israël en Syrië elkaar in de Azerbeidzjaanse hoofdstad Bakoe. De ontmoeting was onderdeel van een reeks gesprekken over een mogelijke toenadering tussen de twee landen na decennia vijandigheid.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2025/07/22171029/web-2207BUI_sweida3.jpg)
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2025/07/22171035/web-2207BUI_sweida2.jpg)
Syrische regeringstroepen rusten uit in een uitgebrande winkel in het dorp Mazraa, aan de rand van Sweida, 20 juli 2025.
Foto’s Omar Sanadiki/AP
Op de agenda stond ook de toekomst van Sweida. Maar terwijl de gesprekken de Syrische delegatie deden geloven dat Damascus een vrijbrief had gekregen om de controle over het enigszins losgezongen gebied te herwinnen, week de Israëlische lezing van de afspraken daar radicaal van af. Israël zou slechts hebben ingestemd met de aanwezigheid van een beperkte, en bovendien lokaal bemande, veiligheidsmacht in Sweida. Dat president Al-Sharaa de onrust in Sweida leek aan te grijpen om voor volledige militaire overname van de provincie, werd door de Israëliërs gezien als een schending van de bereikte verstandhouding.
De president houdt er niet van om de televisie aan te zetten en te zien hoe er bommen worden gegooid in een land waar hij vrede nastreeft
Amerikaanse steun
Opmerkelijk was de rol van de Verenigde Staten. De Syrische regering dacht steun uit Washington te hebben voor het besluit troepen naar Sweida te sturen, meldt persbureau Reuters op basis van diplomatieke bronnen. Zo drong Tom Barrack, de Amerikaanse gezant in Syrië en bovendien een vriend van president Donald Trump, de afgelopen tijd meermaals aan op de noodzaak om Syrië te besturen als „één land” – zonder autonome gebieden voor Koerden, alawieten of druzen.
Verwachtte Al-Sharaa dat Trump Israël in toom zou houden? Desgevraagd verklaarde het Syrische ministerie van Buitenlandse Zaken dat de beslissing om het leger naar Sweida te sturen uitsluitend was ingegeven door de wens „een bloedbad te voorkomen”.
De VS zelf zeiden vorige week het Israëlische ingrijpen niet te steunen – en lieten daarbij enig chagrijn doorschemeren. Trump hief eerder dit jaar Amerikaanse sancties tegen Syrië op om het land „een kans op grootsheid” te geven na de val van leider Bashar al-Assad.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2025/07/22171031/web-2207BUI_sweida4.jpg)
Gewapende bedoeïenen verzamelen zich in het dorp Busra al-Harir, in het zuiden van Syrië, terwijl regeringstroepen hen de toegang tot de provincie Sweida weigeren.
Foto Omar Sanadiki/AP
„De president houdt er niet van om de televisie aan te zetten en te zien hoe er bommen worden gegooid in een land waar hij vrede nastreeft en hij heeft een monumentale aankondiging gedaan om te helpen bij de wederopbouw,” zei een adviseur van Trump tegen nieuwssite Axios. Maar de VS voorkwamen de Israëlische bombardementen niet. Wel bemiddelden ze bij het staakt-het-vuren van afgelopen weekend.
Intussen heeft de geweldsuitbarsting veel schade aangericht. In een speech zaterdag benadrukte Al-Sharaa dat de regering „toegewijd is aan het beschermen van alle minderheden en religieuze groepen in het land”. Maar Syrische minderheden hebben die woorden eerder gehoord. Zoals na het sektarisch geweld in maart tegen alawieten en in april tegen druzen. Al-Sharaa voegde daaraan toe dat Syrië „geen proeftuin voor afscheiding, separatisme of sektarische ophitsing zal zijn”.
