De rechts-extremisten van White Lives Matter willen racisme normaal maken

De rechts-extremisten die tijdens de jaarwisseling racistische teksten op de Erasmusbrug in Rotterdam hebben geprojecteerd, oefenden hier al eerder mee. Drie dagen voor de jaarwisseling stond de groep met een beamer in Venlo, om in het donker de leus „White Lives Matter” op een gebouw te schijnen. Dat blijkt uit beelden die de rechts-extremisten op Telegram hebben gedeeld.

De video van de oefening maakt aannemelijk dat de zogeheten White Lives Matter-beweging achter de actie op de Erasmusbrug zit, zoals ze zelf al claimde. Het Openbaar Ministerie is een onderzoek naar de groep begonnen.

Een van de anonieme leden van White Lives Matter, die op Telegram meldde dat hij de actie op Oudjaar zou gaan uitvoeren, is door NRC gevraagd om commentaar. Hij stuurde als reactie pornografische beelden van zwarte mannen.

„White lives matter” werd in 2015 een bekende slogan onder Amerikaanse rechts-extremisten, als reactie op de Black Lives Matter-beweging. Gelijkgestemde groepen in andere landen namen de leus over.

Sinds 2021 bestaat er ook een Nederlandse Telegramgroep met de naam White Lives Matter. Wie erachter zit, is niet bekend. Het gaat om een handvol mannen die zich bij acties verschuilen achter sjaals, zonnebrillen en capuchons. Ze trekken het land door om White Lives Matter-stickers te plakken op verkeersborden, palen en elektriciteitshuisjes.

Normaliseren

In een handvest schrijft de groep dat ze voor het „blanke ras” opkomt en dat westerse landen enkel door „blanken” bewoond moeten worden. Om dit voor elkaar te krijgen, wil de beweging aansluiting vinden bij een breed publiek. Daarvoor moet hun racistische boodschap vreedzaam worden verpakt. Niemand wil zich immers associëren „met mensen die spontaan ‘nikker’ op straat roepen”, zo vermeldt het handvest. „Wij kunnen dit alleen winnen als wij de ‘beweging’ normaliseren.”

Hoewel ze niet extreem over willen komen, worden in de Telegramgroep regelmatig haatdragende uitlatingen gedaan. Er worden beelden van Hitler getoond, gefantaseerd over knokploegen en iemand plaatst een foto van zichzelf met een vuurwapen. Ze plakken bij hun straatacties ook stickers met een steunbetuiging aan Janusz Walus: een Zuid-Afrikaanse extremist die in 1993 een anti-apartheidsactivist vermoordde.

Strafbaar

Na de projecties op de Erasmusbrug ontstond discussie over de vraag in hoeverre de teksten strafbaar zijn. Het OM vindt dat sprake is van discriminatie. Dit baseert het OM op de „context waarin de uitlatingen zijn gedaan en de samenhang daarvan”. Het OM wil dat op dit moment niet nader toelichten.

Behalve de projectie van teksten over blanken werd op de brug ook verwezen naar de Hitler-verheerlijkende film Europa: The Last Battle. Daarin worden joden ervan beschuldigd zelf de Holocaust te hebben georkestreerd om zich in Israël te kunnen vestigen. Ook zouden machtige joden het ‘blanke ras’ proberen te verzwakken.

Deze film uit 2017 wordt al langer gepromoot door White Lives Matter. Tijdens een coronademonstratie in Rotterdam vorig jaar deelden de leden van de beweging flyers over de film uit. In het handvest staat dat leden de film „verplicht” moeten bekijken en verder verspreiden. „Zorg dat je het deelt. Het is aan jou om mensen op het pad naar rassenbewustzijn te leiden.”

Ook binnen andere extreem-rechtse kringen wordt de film gedeeld. Studiegenootschap Erkenbrand, dat volgens de AIVD een „blanke etnostaat” nastreeft, stelt dat de film heeft „bijgedragen aan het bewustwordingsproces van talloze mensen omtrent de staat van de wereld”. Ook de organisator van de massale coronademonstraties op het Museumplein, Michel Reijinga, deelde een link naar de film in zijn duizenden leden tellende Telegramgroep „Nederland in verzet”.

Aandacht

Hoewel White Lives Matter slechts bestaat uit een handvol actieve leden en enkele tientallen online aanhangers trekken hun acties veel aandacht. Zo vonden de projecties bij de Erasmusbrug weerklank in media en politiek. Presentator Raisa Blommestijn van omroep Ongehoord Nederland sprak van „zogenaamd racistische leuzen” en vroeg zich af wat het probleem nu precies is. Op het Twitter-account van de jongerenbeweging van Forum voor Democratie viel te lezen: „Mooi! Rotterdam begint het nieuwe jaar in ieder geval goed.”

Ook een eerdere actie in Rotterdam leidde tot controverse. In maart 2022 werden verkiezingsborden van zwarte gemeenteraadskandidaten, onder wie PvdA-lijsttrekker Richard Moti, beplakt met de teksten „White Lives Matter” en „blank Europa”. Landelijke politici spraken hun afschuw uit. Meerdere fracties deden aangifte van racisme. Politici van Forum voor Democratie Rotterdam werden diezelfde avond betrapt tijdens het beplakken van de verkiezingsborden van Moti. De Rotterdamse FVD-fractievoorzitter deed het af als het werk van „jonge onbezonnen types”.

Lees ook: NCTV: stikstofprotest kan verder verharden door aansluiten complotdenkers

Grotere invloed

De AIVD spreekt in haar laatste jaarverslag van een opleving van extreem-rechts, vooral onder kwetsbare jongeren. Volgens de inlichtingendienst zijn extreem-rechtse organisaties er tijdens de coronacrisis in geslaagd hun invloed te vergroten. „Rechts-extremisten proberen actief te werven onder anti-overheidsactivisten, inspelend op hun onvrede.” Daarbij „vervagen soms de grenzen tussen de verschillende groepen” en trekken ze „vaker samen op”.

White Lives Matter is zo’n clubje dat samenwerkt met andere splintergroeperingen. Het gaat onder meer om de actiegroepen Voorpost en Identitair Verzet, bekend van protestacties bij moskeeën. Ze houden vechttrainingen bij de „Nationalistische Boksclub Rotterdam”. In de Telegramgesprekken van White Lives Matter dook ook lange tijd iemand op die zich uitgaf voor Marcel Hoogstra. Hij tipte de leden over vermommingen tijdens demonstraties. Hoogstra is een oudgediende binnen extreem-rechts. Hij was in de jaren negentig voorzitter van CP’86.