De premier die verandert wat in Finland als ‘normaal’ wordt gezien

Posted on March 22, 2023 by admin

Op zoek naar een doorsnee Fins voorstadje, zou je zomaar in Pirkkala kunnen uitkomen. Grijze appartementengebouwen staan naast plukjes kleurige houten huizen. Kinderen schuifelen op een dinsdagmiddag in maart met ijshockeysticks over de stoep, op de ijsbaan naast de middelbare school schaatst een meisje rondjes. Het moderne witte kerkgebouw gaat haast op in de besneeuwde omgeving.

Hier, onder de rook van industriestad Tampere, groeide de Finse premier Sanna Marin (37) op. En zoals veel jongeren in Pirkkala was ook Marin actief in de kerk. „Ze was een populair meisje met veel vrienden”, zegt jongerenpredikant Arto Köykkä (55). Hij moet lachen. „Ik heb geen goede verhalen over haar: ze was echt gewoon héél normaal.”

Heel normaal: het is ook hoe leraren, oud-klasgenoten en -collega’s Marin tegenover Finse media omschrijven. En het is een imago dat je in Finland moet koesteren – van zelfingenomen politici moeten Finnen niks hebben. Marin snapt dat. In een van haar eerste interviews als premier vertelde ze dat ze haar ambtswoning zelf zou schoonmaken.

Geweldig, noemt Köykka die uitspraak. Het is voor hem belangrijk: een land waar het goed is normaal te zijn, waar je als tiener niet hoeft uit te blinken of speciaal te zijn.

Normaal is Marin nu allang niet meer. De afgelopen jaren rees de ster van de Finse premier gestaag, al vanaf het moment dat ze eind 2019 als grote onbekende én jongste premier ooit aantrad. Ze staat op lijstjes van invloedrijkste vrouwen (BBC) en mensen (op de cover van de ‘Next 100’ van Time). Tijdens EU-toppen drommen journalisten om haar heen en willen collega-regeringsleiders graag met háár een selfie maken. Haar naam wordt inmiddels genoemd voor een van de Europese topposities, na de EU-verkiezingen volgend jaar.

Een gelekte video waarin ze uitdagend danste op een feestje met vrienden maakte haar vorig jaar wereldberoemd. Het leverde enorme controverse op in eigen land. Is het wel gepast als een leider van een land zo losgaat? Heeft ze drugs gebruikt? (Nee, bewees Marin met een drugstest.) Maar ze kreeg ook steun: vrouwen zetten dansvideo’s van zichzelf op sociale media. „Blijf dansen”, twitterde Hillary Clinton.

Voor Marin, die haar imago zorgvuldig bewaakt, was het waarschijnlijk wel het laatste waar ze de wereldpers mee wilde halen. In haar publieke reactie op de rel verloor Marin – zeer ongebruikelijk – even de controle over haar emoties.

Die controle heeft ze inmiddels weer helemaal terug. Op een partijbijeenkomst van de sociaaldemocraten in Helsinki maakte ze er zelf onlangs een grapje over. Die avond zou er een band zijn, er zou gedanst worden. Misschien, zei Marin, stap ík ook wel op de dansvloer. „Ze is zich natuurlijk bewust van haar reputatie”, zegt partijgenoot Tiina Isotalus aan de telefoon. „En inmiddels gebruikt ze het in haar eigen voordeel – ze staat erboven.”

Toch vertaalt haar internationale populariteit zich niet naar een gegarandeerde herverkiezing in eigen land. Op dit moment vecht Marin om volgend weekend, als Finland voor het eerst in vier jaar naar de stembus gaat, haar sociaaldemocratische SDP opnieuw de grootste te maken.

Sanna Marin houdt er niet van als het te veel over háár gaat. In interviews antwoordt ze kortaf als journalisten naar haar persoonlijke leven vragen. Maar gaat het om haar politieke idealen, dan aarzelt ze niet haar eigen achtergrond te benoemen. „Ik heb een veilige jeugd gehad, een opleiding genoten en mijn dromen nagestreefd”, schreef ze bij haar aantreden in 2019. „Dat voor iedereen mogelijk maken heeft me de politiek in gedreven.”

Doorsnee was de jeugd van Marin niet. Ze werd grotendeels opgevoed in een ‘regenbooggezin’, door haar moeder en haar vriendin. Haar vader had een alcoholprobleem en had het gezin verlaten toen Marin een paar jaar oud was. „Mijn familie zit vol met trieste verhalen, zoals bij veel Finnen”, schreef Marin daar in 2016 over in een blog. Haar gezinssituatie was „geen gespreksonderwerp”, zegt Köykka. Rijk waren ze niet, ondergemiddeld zelfs, maar als hij bij haar thuis kwam merkte hij wel dat ze het er goed had.

Na haar schooltijd werkte Marin een paar jaar, onder meer als caissière bij warenhuis Sokos. Het zou een minister uit Estland bij haar aantreden in 2019 de opmerking ontlokken dat een „winkelmeisje” nu premier was geworden. Op haar beurt bleef Marin haar eerste baantje in interviews juist noemen – het staat op het cv op haar website.

Als eerste in haar familie ging Marin op haar 22ste naar de universiteit, ze koos voor bestuurskunde in Tampere. Tiina Isotalus deed dezelfde studie en leerde Marin zo kennen. Ze was als student geen „giechelend meisje”, maar had wel „leuke, slimme humor” en was „zeker niet alleen maar serieus”. Bij de studievereniging was ze verantwoordelijk voor het organiseren van de feestjes. Zelf is ze groot fan van rockband Rage Against the Machine.

Ze wordt gezien als een politicus op de linkerflank binnen haar partij, staat helemaal achter het principe van sterkste schouders, zwaarste lasten. Voor ‘gewone’ werkende Finnen wil ze het leven beter maken. Voor ze premier werd pleitte ze al voor een werkweek van vier dagen. Hoewel dat er niet van is gekomen, is het volgens haar nog altijd „geen utopisch idee”, zei ze eind vorig jaar tegen de Finse krant Helsingin Sanomat. In dezelfde periode zei ze dat iedere Fin ten minste 3.000 euro per maand zou moeten verdienen – waardoor een half miljoen Finnen er in salaris op vooruit zouden gaan. Coalitiegenoten gingen er niet in mee.

Onder hun studiegenoten was politieke betrokkenheid vanzelfsprekend, vertelt Isotalus. Maar Marin was vastberadener, ambitieuzer – ze was lid van de SDP en stelde zich in haar tweede studiejaar in 2008 verkiesbaar voor de gemeenteraad van Tampere, zonder succes.

Haar retorisch talent viel destijds al op. Als Marin door politieke activiteiten niet bij alle voorbereidingen van een studieproject kon zijn, kon ze aan het eind toch „compleet voorbereid” een daverende presentatie geven, vertelt Isotalus. „Ze heeft charisma, mensen zijn altijd van haar onder de indruk.”

Toen Marin bij een tweede poging in 2012 wel in de gemeenteraad kwam, schopte ze het binnen een paar maanden tot voorzitter. Drie jaar later promoveerde ze naar het Finse parlement. Een eerste ministerschap duurde in 2019 minder dan een half jaar – tot ze door haar partij naar voren werd geschoven om de in moeilijkheden geraakte premier Antti Rinne te vervangen.

Ze postte op Instagram de songtekst „hé boom-boom-boomer, wacht even, blijf cool”

Ondanks deze indrukwekkende carrière is de ervaring van Marin dat het in eerste instantie vaak maar over één ding gaat. In elke positie die ze heeft gehad, zei ze in 2020 tegen Vogue, „is mijn sekse het startpunt – dat ik een jonge vrouw ben”. Soms heeft ze het gevoel, zei ze vorig jaar tegen de Finse publieke omroep YLE, „dat alleen al mijn bestaan voor sommigen een provocatie is”.

Dus probeert ze – meestal – niet te provoceren. Ze heeft weleens tegen een Finse journalist gezegd dat ze haar haar en make-up altijd op dezelfde manier draagt, vertelt politicoloog Johanna Kantola van de universiteit van Helsinki. Dan trekt dat in elk geval geen aandacht. „Maar ze heeft ook een andere kant”, zegt Kantola, die zich specialiseerde in gendervraagstukken. Zo reisde ze vorig jaar in een zwart leren jasje naar Zweden voor overleg over het NAVO-lidmaatschap. Wat ze daarmee wilde zeggen? Kantola’s lach klinkt door de telefoon. „Wat denk jij als je een vrouw in een leren jasje ziet? Onafhankelijk, vastbesloten.”

Juist voor deze reis was het een opvallende keuze: Finland heeft een mild minderwaardigheidscomplex ten opzichte van dit grotere buurland, waar het eeuwenlang onderdeel van was. Het jasje was weer voer voor discussie. Soms reageert Marin op zulke controverse, maar dan liefst wel op een door haar gekozen moment en platform. Zo postte ze in 2021 een story op Instagram met op de achtergrond de songtekst van een Finse popster: „hé boom-boom-boomer, wacht even, blijf cool.” Finse media interpreteerden het als een duw terug na kritiek op een afterparty in de ambtswoning na een clubbezoek in Helsinki.

Ze zoekt de grenzen op, zegt hoogleraar Kantola. „Dat ze dat doet, verandert misschien wat hier als ‘normaal’ wordt gezien voor een premier van haar leeftijd.” Marin is niet de eerste vrouwelijke Finse premier, maar wel de jongste. Met een klein kind bovendien: dochter Emma is vier jaar. Ook opvallend: meerdere vrouwelijke ministers kregen tijdens deze regeerperiode een baby. Dat er vijf vrouwelijke partijleiders in het kabinet zaten, waarvan vier in de dertig, heeft het idee van jonge vrouwen in de politiek in Finland „nog meer genormaliseerd”, zegt Kantola. Uit haar onderzoek kwam eerder naar voren dat vrouwen minder snel worden gezien als experts op thema’s als financiën en defensie, vertelt ze. „Nu waren er de hele tijd vrouwelijke ministers over dit soort onderwerpen aan het woord.”

Na de Russische invasie in Oekraïne ging het in Finland veel over nationale veiligheid, gezien de 1.300 kilometer lange grens met Rusland. Recent is begonnen met de bouw van een grensmuur, en vorige week werd duidelijk dat Finland mag toetreden tot de NAVO – een grote stap voor een land dat decennia neutraal was.

Marins partij is altijd tegen lidmaatschap geweest, maar zij was zelf al vóór de invasie in februari stilletjes van gedachten veranderd, vertelde ze aan Helsingin Sanomat. Achter de schermen zorgde ze voor consensus binnen de SDP, waar het draagvlak drastisch was toegenomen. En toen Finland het lidmaatschap daadwerkelijk aanvroeg, in mei vorig jaar, was dat inmiddels onomstreden.

Inmiddels hoort ze bij de politici die de Russische aanval onomwonden blijven veroordelen, zoals ook premier Kaja Kallas van Estland. Als een buitenlandse journalist in oktober vraagt of het verstandig is Poetin een ontsnappingsroute uit het conflict te bieden, kijkt ze niet-begrijpend. „De weg uit dit conflict is dat Rusland Oekraïne verlaat.” Het fragment wordt online massaal bekeken en toegejuicht. Gevraagd of hij ooit trots is op zijn oud-parochielid hoeft predikant Köykka niet lang na te denken: nou, toen!

Nationale veiligheid is niet het eerste grote probleem dat Marin moest managen. Vrijwel direct na haar aantreden brak de pandemie uit. De regering was zoekende wat er moest gebeuren, zegt Antton Rönnholm, secretaris-generaal van Marins SDP. Het hielp, zegt hij, dat Marin snel een analyse kan maken, en vervolgens „vastbesloten” is. Al was het voor Marin geen makkelijke tijd, vertelde ze zelf in een interview met CBS. „Iedereen leek wel bevroren.”

Onder meer door de coronacrisis liet Marin de staatsschuld behoorlijk oplopen. Daar wordt ze nu tijdens de campagne op gepakt door de oppositie. Het is tijd dat iedereen „wakker wordt” over de ernst van deze schuld, zei partijleider Petteri Orpo van de rechtse Nationale Coalitiepartij tegen de Finse krant Ilta-Sanomat. Behalve Orpo is Riikka Purra van de nationalistische en eurosceptische Finnenpartij een geduchte concurrent. In de peilingen gaan deze drie partijen redelijk gelijk op. De staatsschuld is misschien wel het grootste thema deze campagne, en Marin vindt het „goed” dat het erover gaat, zei ze tijdens een partijbijeenkomst, maar ze is fel tegenstander van bezuinigingen op posten als sociale zekerheid of onderwijs. Liever pakt ze het belastingstelsel aan om meer inkomsten te genereren.

Waarschijnlijk wil Marin het overal wel over hebben tijdens de campagne, als één onderwerp maar wordt vermeden. Begin dit jaar maakte ze korte metten met wéér een vraag over haar leeftijd en sekse, op het World Economic Forum in Davos. „Ik weet dat je het niet leuk vindt om te praten over je rol als heel jonge vrouw in deze belangrijke baan”, begint de journalist van CNN. Op Marins gezicht verschijnt een lachje, vervolgens breekt ze in. „En dat hoeft ook niet. Weet je, we hóéven niet in die richting.” In de zaal klinkt applaus. En dan gaat de journalist er toch over door.

Genocide- en antisemitisme-expert Amos Goldberg: „In Gaza is een genocide gaande”

admin
November 14, 2024
0

‘Ja, het is genocide.’ Onder die titel publiceerde Amos Goldberg (1966), hoogleraar Holocaust-geschiedenis aan de Hebreeuwse Universiteit in Jeruzalem, afgelopen april een artikel over Israëls optreden in Gaza. Hij had Israël tijdelijk verruild voor New York voor zijn onderzoek, reflecteerde vanaf een afstand op wat er gebeurde, en nam talloze getuigenissen en beelden uit Gaza tot zich. „Ik moest toegeven dat mijn samenleving genocidaal was geworden.”

Na de aanval van Hamas op 7 oktober vorig jaar in Zuid-Israël, had Goldberg „maanden nodig om zijn gedachten te kunnen ordenen”, vertelt hij in een hoge, met glazen wanden omringde hal in het Van Leer-instituut in Jeruzalem. „Dat mijn samenleving direct na 7 oktober zo’n dieptepunt bereikte, was heel moeilijk. Voor ik het wist, pleegden we de ergste misdaden in de geschiedenis van dit conflict.”

Goldberg schreef het stuk in zijn moedertaal, het Hebreeuws, waarmee hij zich direct tot de Israëlische samenleving richtte – later volgde een Engelse vertaling. „Ik koos de titel ‘Ja, het is genocide’ omdat mensen het hier niet willen geloven, of goedpraten wat er gebeurt in Gaza. Het was op een bepaalde manier ook een gesprek met mezelf: ja, ondanks alles wat er gezegd wordt en wat we willen geloven, is het een genocide.”

Genocide, betoogt Goldberg in het artikel, moet niet alleen door een „juridische bril” worden gezien. Net als nu zeiden ook daders tijdens eerdere genocides – zoals in Armenië, Namibië – te handelen uit zelfverdediging. Historisch gezien sluiten een „authentiek gevoel van zelfverdediging” en genocide elkaar niet uit, schrijft hij, ongeacht het juridische onderscheid tussen die twee.

Hoe kwam u tot het schrijven van uw artikel?

„In oktober vorig jaar was ik al begonnen. Alleen vond ik toen nog niet de taal om te beschrijven wat we meemaakten. 7 oktober was een grote schok: de vele burgerdoden, de vernietiging van kibboetsen, de gijzelaars, de afschuwelijke beelden en getuigenissen. Ik was ook nog in de rouw over onze verliezen. Maar ik zag al wel de ingrediënten van enorme misdaden in Israël: het gevoel van slachtofferschap na 7 oktober, het onjuiste idee van een existentiële bedreiging en zelfverdediging daartegen, een publieke atmosfeer van wraak, ontmenselijking van de Palestijnen en overweldigende genocidale uitspraken in de politiek en media. Ik was heel bezorgd.

„Ik begrijp de asymmetrie tussen Israëliërs en Palestijnen volledig: wij zijn de bezetters, zij worden bezet en leven onder apartheid. Tijdens iedere cyclus van geweld in Gaza worden heel veel Palestijnen gedood. Dit rechtvaardigt op geen enkele manier de gruwelen van 7 oktober, maar het geeft er wel een verklarende context aan. Ook nu begonnen de bombardementen meteen, en in de eerste weken waren er al duizenden doden. Nog iedere dag worden tientallen mensen gedood in Gaza. Er vindt een volledige vernietiging van een samenleving plaats – de Palestijnen als collectief worden met uitroeiing bedreigd. Daarom schreef ik dit stuk. Als je genocide ziet, moet je het ook benoemen, en het proberen te stoppen.”

Genocide is de vernietiging van een collectief, niet van alle individuen. En dit is precies wat we zien in Gaza. Gaza als plaats en gemeenschap bestaat niet meer

Welke elementen van genocide ziet u in Gaza?

„Er zijn nu ruim 50.000 doden, waarvan zeker 43.000 getelde doden en naar schatting 10.000 die nog onder het puin liggen. Vrijwel de gehele bevolking is etnisch gezuiverd: zij zijn gedwongen hun huizen te verlaten zonder garantie dat zij kunnen terugkeren. De retoriek in Israël – in alle lagen van de samenleving – is genocidaal. Er zijn video’s van soldaten die alles in hun omgeving opblazen in Gaza; inmiddels is 70 procent van de gebouwen daar vernietigd of beschadigd. Er is doelbewuste uithongering. Er is de vrijwel volledige vernietiging van het zorgsysteem, de infrastructuur en de elite, waaronder intellectuelen, journalisten, en dokters. Genocide is de vernietiging van een collectief, niet van alle individuen. En dit is precies wat we zien in Gaza. Gaza als plaats en gemeenschap bestaat niet meer.”

De intentie om „iedereen” te doden is niet noodzakelijk een voorwaarde voor genocide.

„De VN-definitie spreekt over de intentie om een nationale, etnische, raciale of religieuze groep geheel of gedeeltelijk te vernietigen. We weten niet hoeveel mensen uiteindelijk dood zullen gaan door de campagne in Gaza. Het gaat niet alleen om directe doden; het gaat ook om het creëren van condities voor overlijden. Dat wordt ook benoemd in het Genocideverdrag. Sommige experts noemen het ‘genocide door uitputting’. Volgens schattingen zijn er in Gaza tussen de 100.000 en 300.000 indirecte doden. En de winter moet nog beginnen. Ook tijdens de Armeense genocide stierven mensen onderweg, door uitputting en uithongering. In het getto van Warschau creëerden de nazi’s omstandigheden waardoor een deel van de Joodse bevolking al overleed voor het begin van wat de nazi’s de ‘eindoplossing’ noemden. Hetzelfde gebeurde in Darfur en Zuid-West Afrika. Veel genocides voltrokken zich over een periode van jaren. Genocide is een proces, geen gebeurtenis.”

Goldberg publiceerde in april het artikel ‘Ja, het is genocide’

Foto Samar Hazboun

U schrijft: „Israëliërs denken ten onrechte dat een genocide op de Holocaust moet lijken om als zodanig te worden gezien.”

„Een kenmerk van de Holocaust was het ontbreken van een werkelijk conflict of oorlog tussen twee groepen. De haat en vijandigheid tegenover de Joden was geen onderdeel van een conflict, maar volledig gebaseerd op een antisemitische fantasie. In de meeste andere gevallen van genocide, massaal geweld of etnische zuivering, is er wel een nationaal of territoriaal geschil, vaak gewapend, tussen twee partijen – de slachtoffers en de daders – en een lange geschiedenis van geweld. Op een gegeven moment wordt het geweld extremer en genocidaal. Een ander kenmerk van de Holocaust, was totaliteit. Alle Joden in Europa onder controle van de nazi’s of van de geallieerden moesten op de een of andere manier sterven, volgens de nazi’s. Dat aspect is niet bij alle genocides aanwezig, en ook niet in Gaza. Maar opnieuw: het Genocideverdrag heeft het over ‘geheel of gedeeltelijk’ vernietigen.”

Is het mogelijk intentie van genocide te bewijzen in het geval van Israël?

„Allereerst hebben Israëlische leiders [onder wie de premier, de president en de minister van Defensie], legerofficieren, rabbijnen en mediapersoonlijkheden na 7 oktober expliciet en keer op keer hun genocidale bedoelingen geuit. Dit is allemaal gedocumenteerd. Het is zeer zeldzaam om zoveel bewijs van genocidale bedoelingen te hebben. Hoe dan ook, binnen genocide-studies is de ‘intentionalistische school’ steeds meer op de achtergrond geraakt. In de meeste gevallen is het heel moeilijk om intentie te bewijzen. Inmiddels wordt genocide gezien als de uitkomst van een combinatie van factoren, waaronder ideologische intentie, omstandigheden, radicalisering en koloniale ambities.”

De Hamas-aanval op 7 oktober in Israël wordt soms omschreven als een genocide. Is dat terecht?

„Het was afschuwelijk en immoreel, maar niet genocidaal. Juridisch gezien denk ik dat dit misdaden tegen de menselijkheid zijn, maar het genocidaal noemen zou de term te ver oprekken.”

Speelde antisemitisme een rol op 7 oktober?

„Ik denk het niet. Het was een reactie op de bezetting, de apartheid, de belegering, de Abraham-akkoorden die tot doel hadden de Palestijnse kwestie uit het internationale discours te bannen en de voortdurende Nakba. Hamas zou onder dergelijke omstandigheden hetzelfde hebben gedaan als de Israëlische bevolking Fins of Tsjetsjeens was geweest. Er zijn ongetwijfeld antisemitische elementen in het oude handvest van Hamas en onder sommige van hun spirituele leiders. Maar dat was niet de motivatie voor 7 oktober. Beweren dat dat wel zo was, is een ontkenningsmechanisme en een opzettelijke manipulatie om de confrontatie met de werkelijke oorzaken uit de weg te gaan. In de publieke sfeer werd die bewering onderdeel van de propagandamachine van Israël: zelfs als we de Palestijnen vernietigen, zijn we nog steeds het slachtoffer van een antisemitische aanval vergelijkbaar met de Holocaust.”

De scheidslijn tussen kritiek op Israël en antisemitisme staat weer volop in de aandacht door de protesten tegen de Gaza-oorlog wereldwijd. Hoe beziet u de slogan ‘Vrij Palestina, van de rivier tot de zee’?

„Het is een politieke en bevrijdingsslogan. Palestina is volledig bezet omdat alle Palestijnen lijden onder een vorm van discriminatie, ook in Israël. Ze zijn niet vrij, ze hebben geen gelijke rechten. Dit gaat van de genocide in Gaza tot vele andere vormen van geweld, apartheid en discriminatie. Palestina en Palestijnen, en eigenlijk ook Israëliërs, zijn onvrij omdat ze leven binnen een systeem van brute bezetting en discriminatie. Dat moet veranderen, volgens deze slogan, van de rivier tot de zee. Sommige gebruikers van de slogan bedoelen misschien dat Joden terug moeten naar Europa, of geen recht hebben om te leven. Dat is in mijn ogen antisemitisch. Maar de meesten bedoelen andere dingen, die betrekking hebben op politieke oplossingen, waaronder één staat, twee staten, of een binationale oplossing.”

In 2021 was u een van de initiatiefnemers en opstellers van de – inmiddels door bijna vierhonderd wetenschappers ondertekende – Jerusalem Declaration on Antisemitism (JDA), een aanvulling op en correctie van de omstreden IHRA-definitie van antisemitisme die in veel landen wordt toegepast. Welke kritiek heeft u op die laatste definitie?

„Het verwart antizionisme en anti-Israël met antisemitisme. De IHRA-definitie voorkomt daarmee fundamentele en gerechtvaardigde kritiek op Israël en het zionisme, dat gekleurd of gecriminaliseerd wordt als antisemitisme. Het blokkeert ook het denken over een oplossing die verder gaat dan de status quo; de bestaande situatie in Israël en Palestina. Het idee van een binationale staat, bijvoorbeeld, kan binnen IHRA onmiddellijk worden geïnterpreteerd als antisemitisme. Een binationale oplossing veronderstelt dat het huidige Israël als exclusieve Joodse natiestaat inderdaad racistisch is en daarom grondwettelijk moet veranderen.

„Dat is absurd. Je kunt elk land ter wereld bekritiseren omdat het racistisch is, behalve één: Israël. Antizionisme en anti-Israël kunnen wel antisemitisch zijn, maar ze moeten niet worden verward. Dit is waar de JDA op uit is: hulpmiddelen bieden om de definitie te verduidelijken, terwijl de IHRA het opzettelijk vertroebelt en Israël daardoor volledige straffeloos maakt.

**Goldberg**: „Ik moest toegeven dat mijn samenleving genocidaal was geworden.”

Foto Samar Hazboun

De gebeurtenissen in Amsterdam van vorige week zijn omschreven als antisemitisch, en werden ‘pogrom’ genoemd. Hoe kijkt u daarnaar?

„Dit had niets te maken met een pogrom. Bij een pogrom vallen mensen uit de meerderheidssamenleving – vaak vanwege een complottheorie – een machteloze en onbeschermde minderheidssamenleving – de Joden – aan met de passieve of actieve instemming van de staat, waardoor de lokale Joodse gemeenschap zeer kwetsbaar wordt. Het is duidelijk uit de context van de aanvallen in Amsterdam dat deze niet op de lokale Joodse bevolking waren gericht. Het geweld richtte zich tegen Israëlische hooligans die een genocidale staat vertegenwoordigden, en die zich onbeschoft gedroegen.

„Ik kan niet begrijpen waarom dit in het maatschappelijke debat wordt gebagatelliseerd. Het lijkt erop dat de hele situatie wellicht voorkomen had kunnen worden als de Nederlandse politie zijn werk had gedaan en het gedrag van de hooligans meteen had gestopt. Het probleem is de genocide in Gaza. De hooligans vertegenwoordigen en steunen enorme wreedheden die plaatsvinden in Palestina en zijn er trots op. Dat heeft niets te maken met hun religie of etnische identiteit.”

Supporters werden wel „Joden” genoemd tijdens de aanvallen.

„Geweld mag niet worden gelegitimeerd en antisemitische retoriek moet worden aangepakt. Maar we moeten onderscheid maken tussen retoriek en de daad zelf. De JDA benadrukt dat context belangrijk is voor het bepalen of er sprake is van antisemitisme. Het gaat er niet alleen om wat je zegt, maar ook hoe je het zegt en wat je positie is. Dit is fundamenteel om te begrijpen wat er in Amsterdam is gebeurd. Geweld is crimineel en niet legitiem, zeker niet tegen vreedzame fans. Maar niet elk geweld tegen Israëliërs is antisemitisch, en om dat vast te stellen is de context extreem belangrijk. De hele framing van de gebeurtenissen in Amsterdam is verkeerd: het wordt gezien als een antisemitische daad, in plaats van geweld tussen twee groepen tegen de achtergrond van genocide.”

Trumps ‘massadeportaties’ leiden tot lege schappen of nieuwe inflatie, voorziet tuinbouwstadje Plant City

admin
November 13, 2024
0

Tientallen rijen dik staan de aardbeiplantjes strak in het gelid. Lichtgroen, half-roze of al sappig rood bungelen hun vruchtjes in trosjes op het zwarte landbouwplastic. Een klein legertje plukkers, gehuld in uv-shirts en met hoeden of petjes op, beweegt zich gestaag door het veld om de rijpe exemplaren te oogsten, voordat ze in de novemberzon van Florida wegbranden. Bij de watertap in de laadklep van een pick-up kletsen de landarbeiders opgewekt in rap Mexicaans-Spaans.

Dat de oogst deze herfst van start kon gaan – en Amerikanen met Kerstmis aardbeien met slagroom kunnen eten – is geen vanzelfsprekendheid. In februari 2023 werd SB1718 van kracht in Florida, een van de strengste immigratiewetten van het land. Werkgevers krijgen hogere straffen als ze migranten zonder papieren inhuren en die migranten zelf mogen geen rijbewijs meer bezitten – in de VS veruit de meest gebruikte ID-kaart.

Plant City, een tuinbouwstadje in het hart van de zuidoostelijke staat, liep daarop plotsklaps halfleeg. Migranten zonder papieren trokken naar minder strenge buurstaten. Zeker zij die hier pas kort waren, zonder kinderen of anderszins nog niet zo geworteld, vluchtten naar Georgia of South Carolina om daar te werken. Boeren zagen een deel van hun oogst verpieteren op het land.

Het was een voorafschaduwing van de arbeidstekorten die kunnen ontstaan als de vers gekozen president Donald Trump zijn eindeloos herhaalde campagnebelofte inlost om illegale migranten „met miljoenen” uit te zetten. De VS tellen er naar schatting elf tot twaalf miljoen, naast nog honderdduizenden immigranten met een tijdelijke verblijfsstatus. Velen doen het zware of gevaarlijke werk dat Amerikanen zelf niet willen doen: borden wassen, gras maaien, daken dekken en de oogst binnenhalen.

**Aardbeienplukkers** op de boerderij van Fidel Sánchez.

Gastarbeiders ingevlogen

Fidel Sánchez teelt in Plant City onder meer aardbeien, pompoenen en bosui. In het voorjaar van 2023 verloor de Mexicaan, die zelf 27 jaar geleden naar de VS kwam, tientallen vaste krachten. „De wet pakt erg slecht voor mij uit, erg lelijk. Ik kan minder makkelijk mensen krijgen”, vertelt hij uitkijkend over lange rijen stekjes aardbeiplantjes.

Als gevolg van de door Republikeinen doorgevoerde wet kan Sánchez nog maximaal 24 lokale mensen inhuren. Een ondernemer die 25 of meer lokale mensen in dienst heeft, wordt namelijk gegarandeerd onderworpen aan inspecties van Florida’s ministerie van Arbeid. Sánchez: „Dan komen ze kijken of iedereen wel legaal of niet is. En als dat niet zo is, kunnen ze mij een boete geven of in de gevangenis gooien. Dus ik ga dat niet doen. Ik kan niet zien of iemands papieren echt kloppen.”

**Aardbeienteler Fidel Sánchez** is niet blij met de nieuwe wetten.

Zoals meer boeren in de streek haalt hij nu plukkers op werkvisa uit Mexico, waarmee ze tien maanden mogen werken in de VS. Dit pakt voor Sánchez veel duurder uit. „Ik moet hun gratis onderkomen bieden en vervoer naar de velden verzorgen. En het is heel veel bureaucratie.” En dan betaalt hij over hun minimumloon van 12 dollar ook nog 50 procent bemiddelingskosten aan het bedrijf dat de plukkers rekruteert.

Die extra loonkosten ziet hij op de groothandelsmarkt niet terug in een betere prijs. „De aardbeien zijn in de supermarkt wel duurder geworden, maar daarvan profiteren vooral de handelaren hogerop in de keten. Ik draai nog maar net quitte.”

Nieuwe inflatie dreigt

Een leverancier als Sánchez neemt nu nog zijn verlies. Maar als Trump daadwerkelijk ‘massadeportaties’ gaat uitvoeren, gaan consumenten dat onvermijdelijk terugzien op hun kassabon. Als ze niet wil dat er lege winkelschappen ontstaan, zal de regering-Trump II óf meer gastarbeiders moeten toelaten óf meer voedsel moeten importeren.

Beide opties zouden de prijzen opjagen. Dit terwijl Trump de verkiezingen voor een belangrijk deel won dankzij de brede onvrede over de prijsstijgingen onder de huidige regering-Biden na het aflopen van de pandemie, vanaf 2022. Die door de Republikeinen als Bidenflation gemunte inflatie is dit jaar net tot bedaren gekomen.

De aardbeien zijn in de supermarkt wel duurder geworden, maar daarvan profiteren vooral de handelaren hogerop in de keten.

Fidel Sánchez
Aardbeienteler

Voor Juan Rigoberto Díaz is het werkvisum een uitkomst, zegt de Mexicaan tijdens zijn drinkpauze in een aardbeienveld in Plant City. Dit is de zesde keer dat hij op deze wijze vanuit de arme zuidelijke deelstaat Chiapas naar de VS komt. „Het betaalt veel beter. Hoe meer je plukt, hoe meer je krijgt. Hard werken loont in Amerika tenminste.”

Hij heeft thuis een beter leven kunnen opbouwen voor zijn familie. Een groter huis, een goede auto. „Mijn oudste kan zelfs naar een privéschool.” Het werkvisum kan Mexicanen in hun eigen land houden „We hoeven nu niet meer de gevaarlijke reis naar ‘El Norte’ te ondernemen, maar kunnen gewoon heen en weer. Mijn gezin kan in Mexico blijven.”

Als er bijvoorbeeld een sterfgeval in de familie is, vliegt hij even terug. „En het seizoen loopt altijd begin mei af, zodat iedereen op tijd terug is voor Moederdag.” In Mexico is dat een feestdag die geen zoon of echtgenoot met goed fatsoen kan missen.

Aardbeienplukker **Juan Rigoberto Díaz** heeft een werkvisum.

Eerste benoemingen

Irma Santiago is er na Trumps zege minder gerust op dat ze in de VS kan blijven. Zij kwam begin deze eeuw zonder papieren uit Mexico de grens over en plukte al die jaren aardbeien met haar man. Maar sinds de invoering van Florida’s nieuwe migratiewet is zij hiermee gestopt. Ze hebben vier kinderen en mocht haar man tegen de lamp lopen, dan wil zij er voor hen zijn. „Hij rijdt nog wel auto. Hij moet wel: zijn baas komt hem niet halen.”

Als nieuwe inkomstenbron heeft ze bij een tankstation een houten bord in de berm gezet waarop in rode verf ‘fresh produce’ staat gekalkt. Onder een zeil heeft ze zes formicatafels uitgeklapt waarop fruit en groente zijn uitgestald. Het handeltje loopt niet erg goed. „Er zijn veel minder mensen. Er zijn er zoveel weggetrokken.” Zelf naar een andere staat gaan, vindt Santiago lastig: de kinderen gaan hier naar school. „Maar misschien wordt het toch Michigan.”

Migratierechtadvocaat Ananis Makar uit Plant City heeft veel cliënten zien wegtrekken. „Allemaal naar staten waar ze nog wel een rijbewijs kunnen krijgen.” Zij denkt dat Trump wel degelijk werk gaat maken van de uitzettingen. „Het moet vooral blijken op welke schaal.” Trump wil sowieso de tijdelijke vluchtelingenstatus van Haïtianen en Venezolanen niet verlengen. „Dat zal veel angst in die gemeenschappen zaaien.”

Plukkers brengen de oogst naar een vrachtwagen.

Rotte en onrijpe aardbeien op een plantage in Plant City, in Florida.

Foto’s: Eva Marie Uzcategui

Progressieve steden bieden zich al jaren aan als ‘sanctuary cities’, waar migranten zonder papieren geen arrestatie hoeven te vrezen. Maar deze vluchtsteden vingen de afgelopen jaren al veel immigranten op, onder meer nadat die door zuidelijke Republikeinse gouverneurs op de bus werden gezet. Makar: „Er is daar nooit genoeg plek voor iedereen.”

De legale route via de werkvisa biedt de telers van Plant City nu uitkomst, maar dan moet Trump haar wel laten bestaan. Zijn eerste benoemingen lijken er op te wijzen dat het de inkomende president ernst is met het terugdringen van álle migratie. Tom Homan, een bekende anti-immigratievorser, wordt grenstsaar. Stephen Miller – al jaren Trumps tekstschrijver, bedenker van de ‘travel ban’ voor mensen uit moslimlanden in Trump I en een uitgesproken nativist – wordt adjunct-stafchef. Gouverneur Kristi Noem van South Dakota, een trouwe Trump-lakei zonder enige landelijke ervaring, gaat het ministerie van Binnenlandse Veiligheid leiden.

Naturalisatieronde

Washington wist het onder president Reagan voor het laatst eens te worden over massale naturalisatie van ongedocumenteerden. Sindsdien wordt door beide partijen wel gepraat over de opening van een ‘pad naar burgerschap’, maar het komt er nooit van. Nu zoveel latinokiezers dit jaar op Trump stemden, zou het voor de Republikeinen kunnen lonen er alsnog werk van te maken. Ze kunnen in één klap miljoenen potentiële kiezers naturaliseren. Advocaat Makar is sceptisch: „Trump heeft vorige week laten zien ook zonder hen te kunnen winnen.”

Ze ziet wel andere potentiële voordelen van zijn terugkeer. „Biden heeft de afgelopen jaren niets gedaan. Pas op het allerlaatste moment kwam hij met die asielstop”, zegt zij. Sinds juni werd het daardoor aan de zuidgrens weer rustiger, maar in de anderhalf jaar chaos daarvoor raakte het asielsysteem verder verstopt. „Ik heb cliënten die al zes jaar op een afspraak wachten. Misschien weet Trump onze overbelaste rechters enigszins te ontlasten door de aantallen te laten dalen.”

Aardbeienteler Fidel Sánchez is teleurgesteld in Amerikanen, zegt hij. „Het lijkt alsof ze denken dat deze mensen er niet zijn als ze er niet naar kijken. Maar deze mensen betalen wel gewoon belastingen en oogsten ons eten. Nu moeten ze zich verstoppen en in de schaduw blijven. Alsof die aardbeien uit zichzelf in de supermarkt belanden.”

De aardbeienoogst op de boerderij van Sánchez.

Een rij aardbeienplantjes in Plant City in Florida.

Een vrouw bekijkt de aardbeienoogst.

Foto’s: Eva Marie Uzcategui

Europa wil zelf weer sterk worden in de ruimte, helemaal met Trump en Musk aan de macht

admin
November 12, 2024
0

„We hebben nog drie jaar, om onze zaken op orde te krijgen”, zegt Peter van Uhm, voormalig commandant der strijdkrachten dreigend op de Dutch Satcom Summit, een bijeenkomst in Amsterdam van iedereen die er toe doet in de Nederlandse satellietenwereld. Inclusief flink wat militairen, want de rol van ruimtevaart en satellietcommunicatie in oorlogvoering groeit alleen maar. „En Europa heeft de boot gemist”, zegt Van Uhm.

Het is kort na de verkiezingsoverwinning van Donald Trump, en alle sprekers hameren op het besef dat Europa politiek maar ook militair snel op eigen benen moet staan, vooral ook op ruimtevaartgebied. „Mijn ogen werden geopend toen SpaceX in 2022 de Starlink-verbinding van de Oekraïners afsloot en ze hun aanval met drone-schepen moesten afblazen”, zegt Kees Buijsrogge, directeur van TNO Space, een van de organiserende partijen. „Willen we echt dat onze militaire veiligheid in handen is van Elon Musk?”

SpaceX, een van de bedrijven van Musk, is eigenaar van de enige operationele satellietconstellatie Starlink van ruim zevenduizend satellieten. Starlink biedt wereldwijd breedbandinternet. Omdat de satellieten op enkele honderden kilometers hoogte vliegen, is de latency, de tijd die signalen onderweg zijn, veel lager dan bij de meer traditionele geostationaire communicatiesatellieten op een hoogte van 35.786 kilometer.

Militaire rol

Oekraïne gebruikt Starlink intensief, en ruimtevaart speelt een steeds grotere militaire rol. Satellieten worden niet meer alleen gebruikt om van bovenaf beelden van het slagveld te schieten, maar ook voor veilige communicatie met het slagveld, om drones aan te sturen, en raketlanceringen, explosies en branden te detecteren.

Voorloper Starlink is lang niet meer de enige satellietconstellatie. Het Amerikaanse Amazon werkt aan Project Kuiper, dat 3.236 satellieten moet gaan tellen; de Amerikaanse Space Force, de ruimtevaarttak van de strijdkrachten, heeft al tientallen satellieten gelanceerd van een netwerk van zo’n duizend satellieten, en China bouwt stevig door aan het Duizend Zeilen-netwerk van ruim 14 duizend satellieten.

Maar Europa heeft nog geen eigen constellatie. Het dichtst in de buurt komt het OneWeb-project van de Franse Eutelsat, dat 654 satellieten heeft, maar nog geen internetverbinding kan bieden.

Nederlands satellietennetwerk

Daarom heeft Buijsrogge een wild plan: laten we een puur Nederlandse satellietconstellatie lanceren. „Een netwerk van zo’n tien satellieten die kunnen communiceren met IRIS², waarmee je snel behoeftes van bijvoorbeeld het ministerie van Defensie vervult.”

Zo’n behoefte is bijvoorbeeld de mogelijkheid om satellietfoto’s van conflictgebieden te maken of om te experimenteren met quantumcryptografie. Nederland, dat een sterke quantumtechnologie-sector heeft, werkt daarvoor al samen met Duitsland in een proefstation. Nederlandse bedrijven zijn ook sterk in optica- en lasertechnologie die nodig is voor lasersatellietcommunicatie.

„De kosten weten we nog niet precies, daarvoor zou je eerst een studie opzetten, maar je denkt al snel richting honderden miljoen euro.” Geen klein bedrag, maar het zou de Nederlandse overheid, en hightech- en defensie-industrie flink helpen, zegt Buijsrogge.

Want om eerlijk te zijn trekt ons land wel een beetje aan het korte eind bij de bouw van IRIS². „We zien dat het als klein land niet gemakkelijk is om er tussen te komen. De hoofdaannemers zijn grote Europese bedrijven, en we moeten maar hopen dat Nederlandse bedrijven bij de onderaannemers zitten. Als je nu inzet op een eigen project zit je vooraan bij technologie-ontwikkeling, help je defensie, en kun je later een rol spelen vanuit een sterke onderhandelingspositie.”

Luister naar

Related Posts