De politieke arena in Thailand ziet er opeens heel anders uit

Thaise politiek Op de dag dat de aartsrivaal van de junta terugkeerde uit ballingschap, werd zijn partijgenoot gekozen tot premier. Thailand beleeft een dag met vreemde politieke manoeuvres.

De Thaise oud-premier Thaksin Shinawatra (tweede van links), hier geflankeerd door zijn dochters en zoon, keerde dinsdag na jaren zelfgekozen ballingschap terug naar Thailand. Naar verluidt sloot hij een deal met de autoriteiten over zijn veroordeling.
De Thaise oud-premier Thaksin Shinawatra (tweede van links), hier geflankeerd door zijn dochters en zoon, keerde dinsdag na jaren zelfgekozen ballingschap terug naar Thailand. Naar verluidt sloot hij een deal met de autoriteiten over zijn veroordeling. Foto Athit Perawongmetha/Reuters

Na een verbond met de militaire junta is Srettha Thavisin (60), leider van de Pheu Thai-partij, dinsdag gekozen tot premier van Thailand. Anders dan Pita Limjaroenrat (42), die in mei met zijn pro-democatische partij Move Forward de verkiezingen won, kreeg Thavisin voldoende steun van het leger en de koningsgezinde elite om te kunnen regeren. Het premierschap van Limjaroenrat werd afgelopen maand door de junta-gezinde senaat tot tweemaal toe geblokkeerd.

Ook kwam Thaksin Shinawatra (74), de oprichter van Pheu Thai en aartsrivaal van de junta, terug naar Thailand. Dinsdagochtend landde zijn privévliegtuig in Bangkok, waar enkele honderden aanhangers hem verwelkomden. Hij arriveerde uit Dubai, de stad waar hij zeventien jaar in zelfgekozen ballingschap leefde om celstraf te ontlopen. De oud-premier en telecommiljardair en zijn zus Yingluck Shinawatra die in 2011 het pluche wist te bereiken zijn al twee keer door een militaire coup uit hun ambt gezet. In 2008 werd hij veroordeeld voor corruptie en machtsmisbruik, volgens hem een politiek vonnis.

Verraad

In Thailand beschouwen velen de ommezwaai van Pheu Thai als verraad. Beide gebeurtenissen gelden als bewijs dat Pheu Thai een overeenkomst heeft gesloten met de militaire junta. Shinawatra werd na aankomst voorgeleid en kreeg acht jaar cel. Vermoedelijk zal de straf in een later stadium worden omgezet in een korter huisarrest.

Het populistische Pheu Thai kwam als tweede partij uit de verkiezingen. De partij steunde in eerste instantie de coalitie van Move Forward’s Pita Limjaroenrat. Nadat Limjaroenrat afgelopen maand door politieke sabotage geen kans op het premierschap maakte, nomineerde zijn coalitie Thavisin als premierskandidaat. Kort daarop zette Pheu Thai Move Forward uit de coalitie en ging de partij een verbond aan met pro-junta partijen.

Lees ook dit profiel van Move Forward-leider Pita Limjaroenrat

Move Forward distantieerde zich van haar voormalige coalitiepartner en trok de steun in. „Deze coalitie is geen weerspiegeling van de stem van de kiezers. Het gaat in tegen de wil van het volk”, verklaarde Chaithawat Tulathon, de partijsecretaris van Move Forward op een recente persconferentie. Limjaroenrat wil zijn strijd voor democratische hervormingen voortzetten vanuit de oppositie. „De politiek is een marathon, geen sprint. En ik ben een langeafstandloper”, zei hij deze week tegen de Singaporese zender CNA.

Geen boeman meer

De samenwerking van Pheu Thai met de junta tekent een monumentale verschuiving in de Thaise politiek. Niet langer is aartsrivaal Pheu Thai de grote boeman, maar vormt de prodemocratische Move Forward de grootste bedreiging voor de gevestigde macht. Door in zee te gaan met de junta vervreemdt Pheu Thai een flink deel van haar pro-democratische achterban. De oude politiek, waarbij je stemmen kon winnen door cliëntelisme en populistische maatregelen, is voorbij, stellen analisten. „De show draait niet meer om Pheu Thai”, zei Thitinan Pongsudhirak, politicoloog aan de Chulalongkorn Universiteit tegen het Japanse mediabedrijf Nikkei Asia. „Het gaat nu om structurele hervormingen.”

Lees ook dit artikel over de politieke strijd in Thailand

Pheu Thai heeft in de jaren 2000 een trouwe achterban opgebouwd vanwege financiële steun aan boeren, maar is in de kern altijd een conservatieve zakenpartij gebleven. Ook Thavisin komt uit de zakenwereld. Hij heeft zijn fortuin vergaard met handel in luxevastgoed. Hij heeft weinig politieke ervaring en is, zeker binnen conservatieve kringen, een opvallende buitenstaander. Zo heeft hij zich in het verleden hard gemaakt voor de rechten van de lhbti-gemeenschap. Het is de vraag of er in deze conservatieve coalitie ruimte is voor een progressieve agenda. En na Pheu Thai’s keuze om samen te werken met de junta verwacht niemand dat de partij zich zal inzetten voor fundamentele hervormingen.

Vooralsnog hebben de pro-democratische achterban van Pheu Thai en Move Forward het nakijken. De weerstand tegen de nieuwe politieke situatie is groot. Volgens een recente steekproef is 64 procent van de Thaise kiezers tegen een coalitie met junta-partijen.