1. Wie doet welk voorstel?
De Partij voor de Dieren wil privévliegtuigen en superjachten in Europa verbieden, schrijft ze in haar verkiezingsprogramma.
2. Waarom?
Omdat ze buitenproportioneel vervuilen. Een vlucht van Schiphol naar Londen met een regulier toestel leidt tot 40 kilo CO2-uitstoot per passagier, berekende een onderzoeksbureau in opdracht van Greenpeace. Met een privévliegtuig ligt die uitstoot tussen de 203 en 302 kilo.
Superjachten (langer dan 30 meter) vervuilen extra vanwege een opstapeling van faciliteiten (zwembad, jacuzzi, sauna, wellnesscenters, jetski’s, helikopters). Zo een jacht – met een vaste bemanning, helikopter en zwembaden – stoot zo’n 7.020 ton CO2 per jaar uit, een Nederlands huishouden gemiddeld zo’n 20 ton.
3. Is het haalbaar?
Het wordt heel lastig. Europees beschermde grondrechten (vrijheid van bezit, vrijheid van verkeer) staan het in de weg. Artikel 17 van het Europees Handvest van Grondrechten: „Iedere natuurlijke of rechtspersoon heeft recht op het ongestoord genot van zijn eigendom. Aan niemand zal zijn eigendom worden ontnomen behalve in het algemeen belang.” Bovendien geeft het Verdrag van Chicago (1944) inzake de internationale burgerluchtvaart particuliere vliegliefhebbers veel vrijheid.
Het recht op bezit is echter te omzeilen met een verbod op vervuilende jachten en vliegtuigen. Zo worden ook vervuilende dieselauto’s uit de binnenstad geweerd. De PvdD put daarnaast hoop uit de opkomst van nieuwe grondrechten, zoals het recht op gezondheid en een schone leefomgeving. Die wegen voor de rechter steeds zwaarder. Zo bleek onder meer uit de succesvolle rechtszaak van milieuorganisatie Urgenda tegen de staat inzake de broeikasgasuitstoot.
Kamerlid Lammert van Raan en nummer 6 op de kandidatenlijst zegt dat zijn partij niet alleen staat. Haar plan past in een trend waarin overheden kritischer worden op het gebruik van luxe voer- en vaartuigen en hun uitzonderingspositie in de regelgeving. Zo keerde de Amsterdamse gemeenteraad zich eerder dit jaar tegen het aanmeren van „extreem vervuilende” grote cruiseschepen.
De Franse Groenen lanceerden een plan om het gebruik van privévliegtuigen tegen te gaan, iets wat overigens wel de zegen van de EU behoeft. In Frankrijk is het privévliegtuig zeer populair: één op de tien vliegtuigen die aldaar in 2019 het luchtruim verkoos, was van een particulier; de helft daarvan reisde minder dan 500 kilometer.
4. Heeft het zin?
Niet als bijdrage aan de strijd tegen de aardeopwarming. Daarvoor is het aandeel van deze vervuilers te klein, erkent Van Raan. Het draait om hooguit enkele tientallen privévliegtuigen en superjachten. De PvdD doet het voorstel primair „vanwege de signaalwerking”. Van Raan: „Hoe kun je mensen motiveren hun autobanden op spanning te houden om brandstof te besparen terwijl miljonairs in supervervuilende jachten mogen rondvaren?” Ook is het een signaal richting scheepsbouwers in Nederland waar veel van de besproken vaartuigen worden gebouwd. „Het is doodzonde”, zegt Van Raan, „dat we onze best and brightest inzetten voor zulke milieuvervuilende activiteiten. Die kunnen veel mooiere dingen voor de mensheid doen.”
Lees ook
Waarom de superrijken een Nederlands superjacht willen
