De klucht is niet dood. Hij leeft. Vorige maand schreef theatermaker Daan van Bendegem een even liefdevol als zorgelijk artikel over de teloorgang van de klucht: de erfenis van John Lanting en Jon van Eerd is er slecht aan toe. Maar zie: Circus Treurdier maakt van zijn nieuwe voorstelling, Wendy Pan, een gloedvolle, knallende klucht, die je doet stuiteren in je stoel van plezier.
Het kleine collectief (Ellen Parren, Peter van Rooijen, Jan-Paul Buijs) heeft al een geduchte reputatie als makers van absurde comedy, met hoogtepunten als Night of the Proms (2017) en BAAAAAA (2022). Hun vakmanschap op het gebied van puntige satire is onomstreden, maar in Wendy Pan zetten de Treurdieren een gedurfde stap naar een andere kant van het comedyveld: die van de dik aangezette knipoog, doorzichtige theatereffecten (onweer), olijke misverstanden, uitgekiende herhalingen en opzettelijke karikaturen (de goddeloze priester met Limburgs accent) – de elementen die een goede klucht van zuurstof voorzien.
Bij een klucht doorzie je alles en moet je toch lachen. Dat principe hanteren de Treurdieren briljant. Ook doordat de acteurs zichzelf spelen in scènes over het spelen van de voorstelling. Net als bij het niet minder geslaagde Opening Night van De Hoe vorig seizoen zijn die doorkijkjes naar de theaterpraktijk hilarisch.
Spil van de avond
Het begint ermee dat Peter van Rooijen opkomt als Ellen Parren om uit te leggen, dat hij, Ellen Parren, de spil van de avond zal zijn. Want dit is een verhaal over haar „complex”. Want je hebt twee soorten acteurs, zegt Van Rooijen: die zichzelf meenemen en die zichzelf thuislaten. En Ellen neemt zichzelf mee. Bovendien, zegt Van Rooijen, in een subtiele variant, heb je twee soorten acteurs: die zichzelf of die de zaal de schuld geven als de voorstelling niet lekker loopt. Ellen neemt de schuld altijd op zich.
Dat overstelpende schuldgevoel is ook het kolderieke uitgangspunt van de avond. Wendy, gespeeld door de echte Ellen Parren voelt zich zo schuldig, dat ze alleen nog kan kruipen. Centraal op het toneel staat haar bed, waar huisarts en priester haar bezoeken. Die laatste besluit tot exorcisme, want ze is bezeten.
De verhaallijn is bijzaak, al wordt er wel gesproken over overgedragen trauma, van moeder op moeder, en van schuld als wezenskenmerk van de mens: iedereen zou kruipend door het leven moeten gaan. Er zijn ook hints naar de van schuldbewustzijn doorgedraaide woke mens, maar waar het werkelijk om draait zijn de komische oneliners, de gevatte en absurde dialogen en de mallotige personages. Die doen de lach doorrollen.
De teksten van een handvol liedjes zijn al even onzinnig. Over een hamerende piano zingt Parren bijvoorbeeld: „Ik verdien geen liefde! Ik verdien het niet de dingen van me af te zingen.”
Gortdroog
Van Rooijen maakt met gortdroog spel een festijn van de onverstoorbare priester, Buijs is haarscherp als de kritische moeder van Wendy en Parren is het beloofde dramatische middelpunt met haar smeekbedes om vastgebonden en geslagen te worden. De jonge gastacteur Sam van Hulst is geestig in zijn uitbarstingen als bespotte huisarts. Grote, zwijgende ster is de vader van Wendy, een levensechte pop in de hoek, met een enorme krant. Dat decorstuk maakt het plaatje helemaal af.
Een apart geval is de door Parren geïntroduceerde stagiair Mees Markus, voor wie geregeld uit het verhaal wordt gestapt om zijn aanwezigheid te bespreken. Met veel pathos, passend bij de overspannen emoties die haar worden toegeschreven, omschrijft Parren haar verantwoordelijkheid voor de stagiair en het wrede auditieproces. Er zijn 24 studenten afgewezen: „Als de stage van Mees een succes wordt, is dat de krans op de gedenksteen van hun jammerlijk falen. Dan zijn ze tenminste niet voor niets gesneuveld.” Markus struikelt steeds over woorden bij het oefenen voor zijn grote monoloog, die Parren hem geeft, en als het zo ver is, verspreekt hij zich ook. Je ziet het aankomen, en toch werkt het.
Zo is Wendy Pan op elk onderdeel een voorbeeldige, slimme, oergeestige comedy. Natuurlijk, er zijn twee soorten theaterbezoekers: zij die weten wat humor is en zij die het niet snappen. Voor de eerste groep wordt dit een geweldige, voor de tweede groep een leerzame avond. Dus u kunt gerust al uw vrienden meenemen.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data129992718-2b89be.jpg|https://images.nrc.nl/m8Y5rRMTaHoe1evseTg6hPsq27o=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data129992718-2b89be.jpg|https://images.nrc.nl/mKqoUcbs3xV1zcNvGDbJ7VvcgmA=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data129992718-2b89be.jpg)
