De Keti Koti jeugdherdenking is een rituele performance: ‘Theater is doen alsof, dit is echt’

Artiesten komen optreden, poprecensenten gaan ernaartoe om er een stukje over te schrijven. Simpel systeem. Maar nu artiesten op TikTok en Instagram hun eigen medium in beheer hebben, houden ze steeds vaker de deur dicht voor journalisten. Na Justin Timberlake, die vorig jaar geen journalisten op de gastenlijst wilde, volgden dit jaar Sabrina Carpenter, Marilyn Manson en Limp Bizkit. En vorige week schrapte Morrissey tal van Nederlandse journalisten van de perslijst. Hebben ze dat recht?

Ja. Het is hun feestje. Maar het is wel een probleem. Popjournalisten zijn er niet alleen voor dat feestje, ze leggen een cultureel verschijnsel vast, ze wegen wat goed is en wat door het ijs zakt, ze gidsen andere boekers én bezoekers. De popjournalistiek maakt inherent deel uit van de culturele infrastructuur.

Nu is het zo dat niemand de deur écht dichthoudt bij concerten in de Ziggo Dome, Afas Live of de Arena – waar dit probleem zich vooral voordoet. Iedereen kan gewoon een kaartje kopen, wij dus ook. Timberlake en Limp Bizkit waren lang niet uitverkocht, dus kochten we een kaartje. Fair enough. Maar toen we anderhalve week voor het concert van Sabrina Carpenter hoorden dat NRC geen perstoegang kreeg, was er geen kaartje meer te vinden en stonden er bij Ticketswap 35.000 mensen voor ons. Dan kún je gewoon geen verslag doen van een concert. NRC-hoofdredacteur Patricia Veldhuis reageert: „Het is van groot belang dat onze journalisten hun werk vrij en onafhankelijk kunnen doen. Dit soort obstakels zit de vrije nieuwsgaring in de weg.”

Dan maar voor alles een kaartje kopen, hoor ik u zeggen. Maar daarvan zouden de kosten te hoog zijn. Bovendien weten we vooraf niet van alles precies waar we over moeten schrijven, en de voorverkoop van shows is maanden, soms wel een jaar van tevoren.

Fotografie

Voor popfotografen is het al jaren nog erger. Bij de komende shows van Nine Inch Nails, Stray Kids, en Kendrick Lamar en Sza zijn helemaal geen fotografen welkom. En als ze wel binnenkomen, worden ze steeds vaker geconfronteerd met strenge contracten over wat ze met de beelden mogen doen, en moeten ze toestaan dat de artiest bepaalt welke foto’s naar buiten komen. Soms eigent de artiest zich de fotorechten toe: er zijn voorbeelden van artiesten die er een symbolisch bedrag van 1 pond voor betalen, waarbij de fotograaf moet tekenen onder de verklaring dat dat een afdoende bedrag is voor zijn of haar werkzaamheden.

„Het sentiment tegen mainstreammedia, dat in de VS ook enthousiast wordt uitgedragen door het staatshoofd, neemt toe. En dat kan ook de popjournalistiek dwars gaan zitten”, schrijft muziekchef Robert van Gijssel van de Volkskrant. „Zet die trend door, dan zullen de kritische noot en het gewogen oordeel uiteindelijk plaatsmaken voor likes en commentaren onder Instagram- en TikTok-posts.” NRC had de mazzel dat ze bij De Standaard iemand hadden met een kaartje voor Carpenter en wij hun stuk konden overnemen, omdat we allebei Mediahuis als uitgever hebben. Bij Morrissey besloten we afgelopen week het helemaal te laten zitten, nadat hij de accreditaties van meerdere media (waaronder de Volkskrant, Oor, Het Parool en NRC) een dag voor zijn eerste concert introk.

Shally Hurkmans, hoofd communicatie van organisator Mojo Concerts: „Er is volgens mij uitgeplozen wat er over hem was geschreven, en op basis daarvan zijn jullie niet geselecteerd.” Ook Justin Timberlake maakte zelf de keuze wie wel en wie niet op de perslijst kwam. Hurkmans: „Daar mochten best journalisten aanwezig zijn, maar ze hebben zelf een selectie gemaakt wie er wel en niet mochten komen.” Het lijkt op een hang naar volledige controle over hun imago, beeld en dus ook het oordeel. Hurkmans: „Het is hun show. De artiest bepaalt wie er komt fotograferen en recenseren.”

„Hoe privater de organisatie, hoe ingewikkelder het is”, zegt Thomas Bruning, algemeen secretaris van de Nederlandse Vereniging voor Journalisten (NVJ). Het gaat hier niet om gesubsidieerde instellingen. Bruning: „Maar als pers actief geweerd wordt, moeten we de organisator of locatie voorhouden dat het een wisselwerking moet blijven, dat iedereen inspanning moet doen om te zorgen dat dit soort zaken verslagen moet blijven. Op andere momenten hebben ze jullie immers wél nodig.”

Waarom zeggen concertorganisatoren niet tegen tourende artiesten: ‘sorry mensen, wij reserveren altijd plekken voor journalisten, want zo doen we dat nu eenmaal in vrije-pers-land Nederland.’ Zouden Carpenter, Timberlake en Morrissey ons landje dan echt stilletjes overslaan? Ik denk het niet. Bij Mojo zien ze het niet voor zich. „Dat gebeurt in geen enkel land”, zegt Hurkmans. „Ik weet ook niet wat daarvan de consequenties zouden zijn.”

Mojo verschuilt zich achter de artiesten, de NVJ ziet weinig ruimte om actie te ondernemen, dus wat nu? Misschien moet popjournalistiek Nederland de koppen eens bij elkaar steken en een streep in het zand trekken. Ook al levert dat niet zo veel TikTok-hartjes op.

Delen

Mail de redactie

De voorstelling Rekhalzen begint met zowel Yentl als De Boer die vanaf een metershoge blokkentoren wat in de verte turen. Vermoedelijk aan het rekhalzen, een woord dat later in de voorstelling wordt uitgelegd als oudHollands voor ‘reikhalzen’. Oftewel: „Uitkijken naar iets voorbij dit punt.” Maar ja, naar wat dan precies? Het gebrek aan een eenduidig antwoord wordt onderstreept door het betoverende decor vol Turner-achtige dramatische luchten.

Rekhalzen is de nieuwe voorstelling van Christine de Boer (42) en Yentl Schieman (39), die zich ooit op de Kleinkunstacademie verenigden als Yentl en de Boer. Het duo is zich steeds meer toe gaan leggen op bijna uitsluitend gezongen voorstellingen. Dit leverde Modderkruipers in 2023 de prijs voor beste kleinkunstvoorstelling van het jaar op. Ook opvolger Rekhalzen is erg goed gelukt.

Het duo blinkt uit door in zeer afwisselende liedjes zowel grote als minder grote levensvragen te bespreken. Soms op een dampende beat, dan in een walsje, maar vanuit een in eerste instantie klassiek klinkend cabaretliedje kunnen ze ook plotsklaps in een opera verzeild raken. Ook tekst en toon doseren ze strak: ze schuwen gevoelige liedjes en beeldspraken niet, maar sentimentaliteit wordt vermeden door daarna abrupt de sfeer te veranderen. Na een mooi, metaforisch lied zingschreeuwen ze grappig vilein over „alle beloofde cadeaus die ik nooit heb gekregen”: „Dus dan zoek je een kaartje, en schrijf je erop: ‘ik neem je mee uit eten’/ Dan lijk je gul, en gaat ervan uit, dat ik het wel zal vergeten.”

Volmaakt geluk

Een staat van ogenschijnlijk volmaakt geluk blijkt veroorzaker van het gevoel reikhalzend te moeten uitkijken naar nieuwe uitzichten en dromen. Aan het begin van de voorstelling constateert het tweetal alles te hebben waar ze tot nu toe van droomden: een leuke man, fijne kinderen en een succesvolle carrière. Dat dit vooral het hardnekkige bééld van geluk is, oftewel buitenkant, blijkt als ze ironisch verder reflecteren op hun huidige situatie: „We zijn helemaal vrij van jeugdtrauma’s, hebben kinderen die alles lusten, aantrekkelijke mannen die gezellig met elkaar kletsen over de implementatie van een slimme thermostaat (…).”

In fijne liedjes maakt het duo duidelijk dat er van alles kan sluimeren achter het ideaalplaatje

In fijne liedjes maakt het duo duidelijk dat er bij iedereen van alles kan sluimeren achter de façades van een leven dat voldoet aan het ideaalplaatje. Zo kan achter iemand die één en al aardigheid uitstraalt een vat vol opgekropte woede en misgunnen schuilen, blijkt uit een komisch, extreem opgewekt gezongen liedje: „Ik troost je na een break-up, maar ik zie je wel het liefst alleen.”

Worstelingen kunnen zich in allerlei gedaantes aandienen: in leuke liedjes zingt het duo vanuit de perspectieven van mensen die zich héél moeilijk of juist héél makkelijk aanpassen aan anderen. Over eigen geworstel zingen ze onder meer in een geweldig beeldend nummer over beren op de weg.

De vraag die Yentl en de Boer vanuit verschillende oogpunten stellen, is of geluk wel automatisch resulteert in een ‘gratis happy end’. Het kan ook zomaar pardoes eindigen, zo ondervond De Boer vorig jaar bijna toen ze als een soort Tommy Cooper bewusteloos neerstortte op het podium. Pech kan je opeens overkomen. Misschien moet je het geluk daarom niet te veel tarten door alsmaar reikhalzend te verlangen naar méér geluk en méér nieuwe dromen. Dan kan het je immers onverwachts gebeuren dat je de randen van je geluk bereikt, kan je concluderen uit deze geweldige liedjesvoorstelling.

Delen

Mail de redactie