In Beeld De fotoredactie van NRC selecteert elke week de indrukwekkendste, mooiste en beste nieuwsfoto’s die binnenkomen op de redactie. In de week dat in Syrië feest werd gevierd na de val van Bashar al-Assad, kwamen in Den Haag zes mensen om het leven bij een explosie, werd de gerestaureerde kathedraal Notre-Dame in Parijs officieel heropend en demonstreerden boeren in de Franse stad Dijon tegen het Mercosur-akkoord.
In Beeld De fotoredactie van NRC selecteert elke week de indrukwekkendste, mooiste en beste nieuwsfoto’s die binnenkomen op de redactie. In de week dat in Syrië feest werd gevierd na de val van Bashar al-Assad, kwamen in Den Haag zes mensen om het leven bij een explosie, werd de gerestaureerde kathedraal Notre-Dame in Parijs officieel heropend en demonstreerden boeren in de Franse stad Dijon tegen het Mercosur-akkoord.
Je was ze bij wijze van spreken bijna gaan missen, de grenscontroles die sinds het vrije verkeer van goederen en personen binnen de zogenoemde Schengenzone, bijna dertig jaar geleden, waren verdwenen. Je was het bijna gaan missen; het nerveuze zoeken naar paspoorten bij het naderen van een grens, de opluchting als je mocht doorrijden, de tevredenheid dat je kennelijk braaf genoeg was om na slechts één blik in het voertuig een rit ongestoord te vervolgen, het vreemde land in. En je werd je van dat licht melancholische gevoel pas weer bewust toen je als automobilist, sinds afgelopen maandag, niet meer met vredig welbehagen kon kijken naar verlaten kantoortjes van strenge douaniers die er niet meer waren. Maar jezelf ineens, net als lang geleden, weer moest gaan beschouwen als iemand die niet alleen een nuttige zakenreis of een gezellige vakantiereis maakt, maar ook als iemand die wellicht kwaad in de zin heeft. Die onderworpen kan worden aan controles door douaniers die met stugge gelaatsuitdrukking een blik in je kofferbak werpen, en hinderlijk routineus om je paspoort vragen.
Het eerste Nederlandse woord dat Elifsu (16) en Efe (17) allebei leerden: ‘boterham’. Ze kennen elkaar, zitten op dezelfde school, maar dit wisten ze nog niet. Door de telefoon klinkt gelach. Allebei hadden ze met de taalapp Duolingo wat Nederlandse woorden geleerd, vertellen ze, voordat ze vanuit Istanbul (Efe) en Ankara (Elifsu) naar Nederland kwamen. Boterham was het eerste waar Duolingo mee kwam.
Efe en Elifsu zijn leerlingen van de Internationale Schakelklas Zaanstad, waar kinderen (12-18 jaar) die nieuw zijn in Nederland de taal leren. Ze zijn twee van de 138 leerlingen van deze school die Sandra Minten (57) portretteerde voor haar fotoproject: Alleen de stilte spreek ik vloeiend. Minten is docent en fotograaf: drie dagen per week staat ze op de ISK Zaanstad voor de groep ‘analfabeten 16+’, twee dagen per week besteedt ze aan fotografie.
De portretten zijn tot kerst te zien op de buitenmuren van het Museum of Humanity in Zaanstad, de leerlingen mochten hun portretposter zelf opplakken. Binnen hangen tien portretten met verhalen in tekst en geluid: de kinderen schreven op wat taal voor hen betekent en via luidsprekers zijn ze in verschillende talen te horen (sound design door Selle Sellink).
Foto’s: Sandra Minten
„Als het over taal gaat in relatie tot migranten, hoor je vaak: die spreekt nog stééds geen Nederlands”, zegt Minten. Ze werkte 25 jaar in het basisonderwijs, nu ze op de ISK Zaanstad lesgeeft, ziet ze hoe moeilijk het kan zijn om een nieuwe taal te leren. „Deze kinderen zijn soms in hun uppie gevlucht, getraumatiseerd, die weten niet altijd hoe ze stil op een stoel moeten zitten, of dat ze moeten luisteren als iemand anders praat. Dan duurt het een tijd voor ze überhaupt kunnen begínnen met leren. Het is heel makkelijk om te zeggen: die is hier al zoveel jaar, en spreekt nog de taal niet.”
Met haar project wil Minten het perspectief verschuiven: het gaat er niet om of iemand (nog) geen perfect Nederlands spreekt, ze wil laten zien dat meertaligheid „een kracht” is. „Sommige kinderen hier spreken zes talen!” Dat zijn zes talen waarin ze contact kunnen maken, zegt Minten. Deze boodschap heeft ze ook voor haar leerlingen. En ze vertelt hun: de taal van het land waar je vandaan komt is als je huid. Die hoort bij jou.
Voor Efe en Elifsu is het doodnormaal om van de ene naar de andere taal te springen. Nederlands in de klas, Engels in de pauze, Turks als ze thuis zijn. Efe spreekt ook een beetje Japans en Duits, vertelt hij. Elifsu probeert Russisch te leren, omdat ze graag Russische boeken leest. „Ik vind het moeilijker dan Nederlands.”
Praten met mederleerlingen met wie je geen taal deelt? Geen probleem, zeggen ze. Elifsu: „Je leert gewoon een paar woorden in de taal van die ander. Hoe gaat het? Dan voelt die ander zich snel op zijn gemak, omdat je je best doet.”
In de klas van Sandra Minten is het de bedoeling dat iedereen Nederlands spreekt, maar leerlingen mogen elkaar wel helpen. „Het woord ‘shu’ hoor ik veel”, ‘wat’ in het Arabisch. „Ze vinden het ook heel leuk als ik vraag: hoe zeg je dat in jouw taal? Natuurlijk spreek ik dat dan niet goed uit, dan word ik verbeterd.”
Minten heeft de portretten gemaakt met een analoge camera, in zwart-wit. De leerlingen mochten helpen. „Scherpstellen, het reflectiescherm bedienen, tolken.” Een klas pubers is een klas pubers, zegt Minten, maakt niet uit waar ze vandaan komen. „Met je vingertje wijzen werkt niet. Ik probeer ze te inspireren. En dit vonden ze heel leuk. Omdat het echt was, denk ik. Niet in een leerboek of een rollenspel. Nee, ik had echt hulp nodig van iemand die farsi spreekt.”
Foto’s: Sandra Minten
