Amazing! De Roborock Saros Z70-stofzuiger zuigt niet alleen, maar heeft ook een mechanisch armpje dat troep in huis oppakt en in een bak deponeert. Rondslingerende sokken en legoblokjes, een ontsnapte hamster: weg ermee.
De Saros prijkte deze week op techbeurs CES in Las Vegas. Maar stel, je koopt zo’n robotzuiger – voor 1.600 dollar. Hoe zou je het vinden als de firma Roborock vervolgens besluit het slimme armpje te herprogrammeren, zodat het niet langer opruimt maar juist meer rommel verspreidt?
Zo’n koerswijziging is in de stofzuigerbranche onbestaanbaar, maar sociale netwerken schrikken niet terug voor radicale updates. Zo gooit Meta het roer om in contentmoderatie. Dat heeft invloed op de berichten die miljarden gebruikers onder ogen krijgen, en opent de deur voor meer troep in hun tijdlijn.
Dinsdag kondigde de Meta-topman in een video aan te stoppen met het „censureren” van Facebook, Instagram en Threads. Zuckerberg doet moderatoren en externe factcheckers in de ban. Hij denkt dat algoritmes en vrijwillige meldingen van gebruikers beter werken. Meta past ook de contentfilters aan: politieke thema’s die „stress veroorzaken”, worden niet langer onderdrukt.
Deze koerswijziging is een kopie van X, het sociale netwerk dat sinds 2022 eigendom is van Elon Musk. Hij ontsloeg bijna alle moderatoren en gaf ruim baan aan extremistische geluiden en complottheorieën, aangezwengeld door de complotdenker-in-chief zelf.
Musks politieke grootheidswaanzin en zijn nauwe band met Trump vallen niet goed bij iedereen. De Tesla-verkopen daalden afgelopen jaar voor het eerst sinds 2011 en bumperstickers als ‘I bought this before Elon went crazy’ doen het opvallend goed. Teleurgestelde Facebook- en Instagram-gebruikers kunnen hooguit demonstratief opstappen – stickers plakken helpt niet.
Selectief geheugen
Met zijn woordkeuze schurkt Zuck bewust tegen Musk en Trump aan: „Overheden en oude media dwongen ons meer te censureren.” Tijdens de coronapandemie drong de regering-Biden inderdaad aan op verwijdering van sommige berichten over het virus, maar Zuckerbergs geheugen is selectief. Hij lijkt te zijn vergeten hoe hij zelf op 7 januari 2021, na de bestorming van het Capitool, de accounts van president Trump afsloot, twee weken voordat de regering-Biden aantrad.
Veel beperkingen riep Zuckerberg over zichzelf af omdat hij de maatschappelijke invloed van zijn netwerk onderschatte. In 2016 startte Facebook met factcheckers, nadat wijdverspreid Russisch nepnieuws de Amerikaanse verkiezingen beïnvloed had. „Dat was onze blinde vlek”, zei voormalig veiligheidsbaas Alex Stamos tegen NRC.
Zuckerberg nam in 2018 de voormalige Britse vice-premier Nick Clegg aan om Facebooks blazoen op te poetsen na de Cambridge Analytica-affaire. Daarbij werden 87 miljoen Facebook-accounts misbruikt voor politieke advertenties.
In een interview met NRC zei Clegg destijds: „Het vertrouwen in Facebook is ernstig beschadigd. Facebook moet de leider zijn in Silicon Valley die vráágt om regels voor internetbedrijven, in plaats van regels te weerstaan.”
Deze week droop Clegg af bij Meta; hij wordt vervangen door een Republikeinse opvolger.
In 2020 legde Zuckerberg zichzelf weer nieuwe schoonmaakregels op, nu onder druk van grote adverteerders. Die dreigden met een boycot omdat Facebook zich liet gebruiken om racisme en haat te verspreiden, na de gewelddadige dood van George Floyd. ‘Hate for profit’, was de term. Daarom versleutelde Facebook zijn antihaatalgoritmes om minderheidsgroepen beter te beschermen tegen bedreigingen en andere online bagger. ‘Facebook pakt antizwart agressiever aan dan antiwit’, kopte The Washington Post.
De laatste restjes wokeness
In de ogen van veel Republikeinse politici veranderde Facebook in een überwoke netwerk dat het rechtse geluid onderdrukt. „We zijn doorgeslagen in censuur, maar nu is een Nieuw Tijdperk aangebroken”, oreerde Zuckerberg dinsdag. Om de laatste restjes wokeness weg te poetsen, verhuist Meta de overgebleven moderatietak van Californië naar Texas, waar X ook naartoe gaat. Minder links, en veel goedkoper.
Zuckerberg waait zo handig met de politieke wind mee. Hij noemt de herverkiezing van Trump een ‘cultureel kantelpunt’, om het vrije woord weer de vrije teugel te geven. De metamorfose komt niet uit de lucht vallen. Al vlak na de pandemie begon Meta, net als Alphabet, Amazon en Microsoft, te snijden in de moderatiestaf.
Je zag Zuckerberg zelf ook transformeren, van stroeve nerd in de stoere popzanger ‘Z-Pain’, met een ketting en een gitaar om zijn nek: From the windows to the walls / ’til sweat drops down my balls (tekstparel uit ‘Get Low’).
Maar behalve matig zanger is Zuckerberg vooral pragmatisch. Hij papt aan met Trump om meer ingrijpende regulering voor Meta te voorkomen.
In april dient in de VS een rechtszaak van toezichthouder FTC tegen Meta. Het bedrijf zou Instagram en WhatsApp onterecht hebben overgenomen om de monopoliepositie van Facebook te beschermen. Hoewel het onwaarschijnlijk is dat Meta zich moet opsplitsen, kan de rechter het bedrijf dwingen om hinderlijke muren tussen de diensten op te werpen.
Zuckerberg lift ook mee op de agressieve toon die Trump en Musk aanslaan over de „geïnstitutionaliseerde censuur” in de EU. Europa hanteert strengere normen voor sociale media, om destabilisering en beïnvloeding van verkiezingen te voorkomen. Wil de EU de democratie beschermen, dan moet zij haar poot stijf houden. De Financial Times vatte het zo samen in een commentaar: „De beschuldiging dat de Europese contentmoderatie te links zou zijn, is een rookgordijn voor de politieke en persoonlijke agenda’s van Trump, Musk en Zuckerberg.”
Musk heeft alle schroom laten varen: hij bemoeit zich via X met Europese politiek en zoekt de confrontatie met Brussel. Meta tart de EU ook, bijvoorbeeld met een onbetaalbare betaalde versie van Facebook en Instagram, voor 13 euro per maand. Zo probeert het netwerk Europese gebruikers te dwingen akkoord te gaan met de privacy-voorwaarden. Maar Meta moet voorzichtig zijn, het kan zich niet veroorloven de Europese markt (bijna een kwart van de omzet) te verliezen.
Terug naar de roots
Mark Zuckerberg is ervan overtuigd dat zijn netwerk er beter op wordt. Geheel in MAGA-stijl wil hij terug naar ‘de roots’, toen bijna alles kon en mocht. Maar de tijd van move fast and break things is voorbij. Sinds de introductie van Thefacebook, in 2004, is de wereld veranderd. De schaalgrootte van de Meta-netwerken geeft het bedrijf enorme invloed op democratische processen. Een Russische – en nu ook Muskiaanse – propagandamachine probeert Europa te ondermijnen. Dankzij AI-gegenereerde foto’s en video’s is ‘echt’ niet meer van nep te onderscheiden. Als het Nieuwe Tijdperk iets nodig heeft, dan is het een kritische blik en een professionele afweging: wat kan er blijven, en welke rommel moet weg?