De grenscontroles zijn terug van weggeweest

Je was ze bij wijze van spreken bijna gaan missen, de grenscontroles die sinds het vrije verkeer van goederen en personen binnen de zogenoemde Schengenzone, bijna dertig jaar geleden, waren verdwenen. Je was het bijna gaan missen; het nerveuze zoeken naar paspoorten bij het naderen van een grens, de opluchting als je mocht doorrijden, de tevredenheid dat je kennelijk braaf genoeg was om na slechts één blik in het voertuig een rit ongestoord te vervolgen, het vreemde land in. En je werd je van dat licht melancholische gevoel pas weer bewust toen je als automobilist, sinds afgelopen maandag, niet meer met vredig welbehagen kon kijken naar verlaten kantoortjes van strenge douaniers die er niet meer waren. Maar jezelf ineens, net als lang geleden, weer moest gaan beschouwen als iemand die niet alleen een nuttige zakenreis of een gezellige vakantiereis maakt, maar ook als iemand die wellicht kwaad in de zin heeft. Die onderworpen kan worden aan controles door douaniers die met stugge gelaatsuitdrukking een blik in je kofferbak werpen, en hinderlijk routineus om je paspoort vragen.

Bij de grens tussen de Zuidelijke Nederlanden en Frankrijk, nabij Luxemburg, vindt de douane jezuïeten die het land proberen binnen te komen, verstopt in zakken op een boerenkar. Spotprent uit 1828, op de verdrijving en uitzetting van de jezuïeten over de Belgische grenzen, die ze zonder verlof hadden overschreden na uit Frankrijk te zijn geweken.
Beeld Rijksmuseum

Militairen bewaken de Nederlands-Belgische grens met een boomstam, in 1914, bij het begin van de Eerste Wereldoorlog.
Foto Hulton-Deutsch Collection/Corbis via Getty Images

Nederlandse militairen, vermoedelijk grenstroepen, staan bij het begin van de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) bij een Nederlandse grenspost.
Foto Nationaal Archief

Commiezen (grensbeambten voor administratieve en belastingtechnische zaken) op zoek naar smokkelaars, 1925.
Fotocollectie Elsevier/Nationaal Archief

Douanecontrole in 1928 langs de Zuid-Willemsvaart, hier op de Belgisch-Nederlandse grens bij het Belgische Smeermaas, nabij Limburg.
Fotocollectie Elsevier/Nationaal Archief

Aan de Nederlands-Duitse grens, in 1931, wordt bij elke inkomende en uitgaande auto de hoeveelheid benzine nauwkeurig gemeten.
Fotocollectie Elsevier/Nationaal Archief

Bij de bevrijding van Maastricht krijgen passerende Amerikaanse troepen, bij grensovergang Eijsden, folders uitgereikt.
Foto Rijksvoorlichtingsdienst (RVD)

Duitse grenspolitie en douane bouwen, in 1949, nabij Emmerich een nieuwe grenspost, na het verlies van Duits grondgebied aan Nederland, als gevolg van grenscorrecties.
Foto AP via Rijksmuseum
Douaniers bij een slagboom aan de grens. De Duitse gemeente Selfkant is op 23 april 1949 geannexeerd door Nederland als schadevergoeding voor de oorlog. In 1963 gaan de geannexeerde gebieden tegen betaling weer terug aan Duitsland.
Foto J.D. Noske/Anefo/Nationaal Archief

Een vrouw, Hildegard Eschen, in gesprek met een douanier bij de Nieuwstraat in het Limburgse Kerkrade, 1952.
Foto Willem van de Poll/Nationaal Archief

Een Belgische douanier controleert de kofferbak van een Belgische auto op de grens met Nederland, nabij Knokke en het Nederlandse Retranchement, omstreeks 1960.
Foto Michael Ochs Archives/Getty Images

Enorme verkeersdrukte bij de Duits-Nederlandse grens bij Elten, 1961.
Foto Harry Pot/Anefo/Nationaal Archief

Nederlandse motoragenten bij een slagboom aan de Duitse grensovergang Bergh. Links een Duitse grenswacht. Op 12 april 1962 is het gedeelte van rijksweg 12 tussen het Velperbroekcircuit bij Arnhem naar de grens met Duitsland bij Zevenaar door minister Korthals geopend.
Foto Eric Koch/Anefo/Nationaal Archief

Nieuwe bewegwijzering, in 1962, op het pas voltooide gedeelte van de rijksweg A12, naar het destijds grootste douanecomplex van Europa, op de Nederlands-Duitse grens bij Bergh. Voor het eerst werden hier personen- en goederenvervoer gescheiden gecontroleerd.
Foto Eric Koch/Anefo/Nationaal Archief

Een Duitse chauffeur mag, in 1968, bij grensovergang Bergh, Nederland niet in vanwege het ontbreken van een vergunning.
Foto ANP

Grote drukte tijdens het paasweekeinde, in 1972, bij de Duits-Nederlandse grensovergang Emmerik.
Foto Rob Mieremet/Anefo/Nationaal Archief

Paspoortcontrole aan de Nederlands-Duitse grens tijdens Pasen, 1984.
Foto Marcel Antonisse/Anefo/Nationaal Archief

Marechaussees controleren het verkeer bij de Duits-Nederlandse grens bij Venlo in 2020. Tijdens de corona-epidemie keerden voor het eerst nadat het Schengenverdrag in werking trad in 1992, de grenscontroles tijdelijk terug.
Foto Merlin Daleman