Op de vrijdagavond voor Pasen verbaasde Pieter Omtzigt iedereen door aan te kondigen dat hij per direct uit de Haagse politiek stapt. Daarmee brengt hij de toekomst van zijn eigen partij en die van het kabinet in gevaar, ziet politiek redacteur Guus Valk. Wat is de erfenis van Pieter Omtzigt? Heeft hij Den Haag weten te veranderen?
Heb je vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze redactie via [email protected].
Eén scène gaat me bijblijven van ROHTKO van Lukasz Twarkowski. Schilder Mark Rothko en zijn vrouw Mell zitten in een Chinees restaurant, waarbij Rothko zich opwindt over het vooruitzicht dat zijn schilderijen komen te hangen in een ander restaurant. „Mijn schilderijen verdienen het niet te moeten luisteren naar dat gebabbel”, foetert hij. Zijn schuimende tirades worden door Twarkowski via een camera groot in beeld gebracht op videoschermen. Meer schermtijd krijgt de reactie van Rohtko’s vrouw, gespeeld door de Letse Vita Vārpiņa, die af en toe een relativerende opmerking maakt, maar er grotendeels het zwijgen toe doet. Het keffen van het genie pareert zij met gracieuze kalmte, als een Garbo-eske sfinx. In haar blik en de rust van haar gezicht zie je van alles bewegen: verveling, irritatie, bitterheid, gelatenheid, liefde. Prachtige beelden zijn het.
De scènes met de schilder en zijn vrouw zijn een eiland van theatrale emoties in een zee van oeverloos gebabbel over de kunstmarkt in ROHTKO, dat vier uur duurt, drie keer te lang. Kern van de voorstelling is een vervalste Rothko, die werd verkocht voor 8,5 miljoen euro, zonder dat mensen doorhadden dat het een kopie was. De op zich interessante vragen over authenticiteit en waardering van kunst worden in kapitalen op het scherm geprojecteerd, maar worden nauwelijks uitgewerkt. Alle betrokken praten zenuwslopend traag en overwegend in clichés. Zoals over hoe aandacht van een museum de waarde van een kunstwerk en een kunstenaar doet stijgen. Tja. ROHTKO is powertheater: veel lawaai, enorme decors, grote videoschermen, maar weinig aandacht voor mensen en ideeën.
Een scène uit ‘ROTHKO’: Mark Rothko en zijn vrouw Mell zitten in een Chinees restaurant.Foto Arturs Pavlovs
Gekleurd laserlicht
Het zwaartepunt van het Holland Festival lag wat betreft theater in de laatste festivalweek, met premières als Extra Life, van de Frans-Oostenrijkse Gisèle Vienne. Bij aanvang is het donker op het toneel: alleen in de tent waar broer en zus een feest nabespreken is licht. In mum van tijd gaat hun gesprek van aliens naar de drie zelfmoordpogingen van de jonge vrouw en het seksueel misbruik van hun opa.
De rest van de twee uur die Extra Life duurt, is te beschouwen als een poging haar pijn en waanbeelden zichtbaar te maken. Met rookmachines die roomwitte golven over de grond stuwen, spots en draaiende velden van gekleurd laserlicht, en een soundtrack van schelle en suizende synthesizervegen. Er scharrelt ook een derde persoon over de vloer – een afgesplitste versie van haar. De drie spreken bijna een uur niet, maar bewegen alleen in slow motion door de ruimte.
Als er halverwege weer wordt gesproken, is dat een herhaling. „Iedere keer dat hij ons aanraakte, maakte hij ons kapot”, zegt de jonge man. Uit de tent haalt hij een realistisch ogende pop, terwijl de muziek ook, weinig subtiel, opschuift richting horror.
Wat op papier interessant klinkt – vorm geven aan geestelijke schade – mondt uit in een kitscherige lichtshow. Kan dat verbeelden wat trauma behelst? Het schouwspel bracht mij vooral verder af van de mensen die het betrof.
Bij Under Construction van de Koreaanse Geumhyung Jeong heerst juist een gewijde stilte. Delen van plastic geraamtes liggen verspreid over de vloer, elk stuk overwoekerd met gekleurde elektriciteitsdraden en kleine accu’s. Jeong vertelt dat ze eerst robots maakte die bewogen als voertuigen, maar dat ze nu in een andere context wil werken. Een voor een zet ze stukken karkas in beweging. Die richten zich op en vallen weer. Stukken bot schuifelen wat over de grond. Tussendoor doet ze zelf vergelijkbare grondoefeningen, haar bekken draaien, een been optillen. Dat is alles. Deze demonstratie van nauwelijks werkende robotkunst is verbluffend onspectaculair.
Geumhyung Jeong zet robotkarkassen in beweging in ‘Under Construction’. Foto Christa Holka
Verduisterde kamer
Spannender is Murillo van de Italiaanse Claudia Castelucci. Met circa tien toeschouwers betreed je een verduisterde kamer, slechts verlicht door twee spots die dwarrelend stof beschijnen. Luide geluiden vullen de ruimte, dreigend, rommelend, als van steen op steen, naast de klank van stromend water. In deze geladen setting staat een mysterieuze figuur, zwarte doek om, blote voeten, hoed op, het gezicht afgewend. Tot ze haar gezicht opheft en het in de zonnestralen van de spot laat gloeien, met brede glimlach. Dan verdwijnt haar gezicht weer, naar beneden.
In ‘Murillo’ tref je een mysterieuze bedelaar in een verduisterde kamer. Foto Pietro Bertora
Op haar tenen draait ze rond. Als ze haar hand uitsteekt in een vragend gebaar herinner je je dat Murillo de naam is van een zeventiende-eeuwse schilder van bedelaars. Castelucci zijgt ineen, met vragende hand. Verbergt zich weer. Richt weer een blij gezicht naar de zon. De hand keert terug, dwingend schuddend nu.
In de zon is ze mens, tot ze weer louter hand wordt. Hulpbehoevend. Iemand die verlaten is, of vergeten, iemand die wil overleven. Na twintig minuten trippelt Castelucci weg en is het voorbij. Murillo reikt kort gedachten aan over het fenomeen bedelen, maar is in al zijn eenvoud ook van onmiskenbare schoonheid. Misschien toch ook iets wat me gaat bijblijven.
Lees ook
Lees ook: Interview met Lukasz Twarkowski: Kan een vervalst schilderij echte gevoelens opwekken?
In de Servische hoofdstad Belgrado hebben demonstranten zaterdagavond opnieuw massaal geprotesteerd tegen president Alexandar Vucic en zijn regering. Tienduizenden betogers verzamelden zich in de Servische hoofdstad omdat zij willen dat het parlement wordt ontbonden en nieuwe verkiezingen worden uitgeschreven. Tientallen demonstranten werden opgepakt en de politie zette daarbij flitsgranaten en traangas in.
In Belgrado was de sfeer al de hele dag gespannen. Rond het parlement en andere overheidsgebouwen stond de Mobiele Eenheid paraat, net als bij een groep pro-Vucic-betogers. Vucic had die groep zaterdag overdag al bezocht en hintte er toen op dat er ’s avonds wel eens geweld zou kunnen uitbreken. Vooral na 22.00 uur, toen het protest al afgelopen had moeten zijn, werd dat bewaarheid.
Serviërs demonstreren al maanden tegen corruptie en de uitholling van de rechtsstaat onder president Vucic, die sinds 2014 aan de macht is. Volgens ngo Freedom House heeft Vucic’ partij SNS „politieke rechten en burgerlijke vrijheden gestaag uitgehold, waardoor er druk ontstaat op onafhankelijke media, de politieke oppositie en maatschappelijke organisaties”.
De ineenstorting van een pas gerenoveerd treinstation in Novi Sad, de tweede stad van het land, vormde de directe aanleiding voor de protesten. Volgens onafhankelijke experts en oppositieleden is dat drama, waarbij vijftien personen om het leven kwamen, te wijten aan corruptie en slecht overheidstoezicht. Tijdens protesten houden demonstranten consequent vijftien minuten stilte, ter nagedachtenis aan de slachtoffers.
Studenten nemen voortouw
In de protesten nemen studenten het voortouw. „Nieuwe verkiezingen zijn een duidelijke uitweg uit de crisis die de regering heeft veroorzaakt”, zei een student zaterdag tegen persbureau AP. Een andere, belangrijke eis: álle overheidsdocumenten met betrekking tot de renovatie van het treinstation in Novi Sad moeten worden vrijgegeven. Vooralsnog gaf de Servische regering slechts delen van dat onderzoek vrij. Wel trad premier Milos Vucevic onder druk van de protesten af, net als de minister van Transport en Infrastructuur, Goran Vesic.
De aanhoudende demonstraties ten spijt, houdt Vucic de macht zonder grote moeite in handen. Hij stelt daarnaast dat de demonstranten zijn regering ten val proberen te brengen, met buitenlandse hulp. Arrestaties tijdens de protesten zijn zeer gebruikelijk en afgelopen vrijdag verlengde een rechtbank in Servië nog het voorarrest van vijf demonstranten.
Lees ook
In Servië houden de protesten aan: ‘We zien hier in Servië een langzaam oprukkende dictatuur’
De Britse politie stelt een onderzoek in naar videobeelden van de Glastonbury-optredens van punkduo Bob Vylan en hiphopgroep Kneecap. Een bandlid van Bob Vylan, dat zaterdag optrad, zou onder meer ‘death, death to the IDF’ (dood, dood aan het Israëlische leger) hebben geroepen. Leden van het Noord-Ierse Kneecap zouden meerdere keren ‘fuck Keir Starmer’ over de Britse premier hebben geroepen. De politie gaat de beelden bekijken „om vast te stellen of er strafbare feiten zijn gepleegd”.
Voorafgaand aan het festival was het de vraag of Kneecap, dat bekendstaat om zijn steun aan de Palestijnse zaak, daar überhaupt mocht optreden. Afgelopen mei opende de Britse antiterrorismepolitie een onderzoek naar de groep nadat de leden tijdens concerten onder meer „de enige goede conservatief, is een dode conservatief” en „Up Hamas, up Hezbollah” hadden geroepen. De Britse Labour-premier Starmer liet aan The Sun weten dat een optreden van Kneecap op Glastonbury, een van de meest toonaangevende festivals van Europa, „niet gepast” zou zijn.
Dat optreden kwam er toch, en de fuck Keir Starmer-leuzen waren dan ook een directe reactie op de uitspraak van de Britse premier. Toch had aanhoudende kritiek van – vooral conservatieve – politici wel effect. Kort voor het optreden besloot de BBC het concert van Kneecap niet live uit te zenden. Daartoe had onder meer Kemi Badenoch, leider van de Conservatieve Partij, de Britse omroep opgeroepen. „De BBC zou geen propaganda van Kneecap moeten uitzenden. (…) Als een publiek gefinancierd platform zou de BBC extremisme niet moeten belonen.”
Lees ook
BBC onder druk rond berichtgeving Gaza-protest
Vooralsnog heeft Kneecap niet publiekelijk gereageerd op het politieonderzoek, maar het laat zich regelmatig wel uit over kritiek. Over de aanklacht van afgelopen mei zei de band: „14.000 baby’s staan op het punt te sterven van de honger in Gaza, terwijl het voedsel dat de wereld heeft gestuurd aan de andere kant van de muur staat. En de Britse gevestigde orde is weer tegen ons gericht. Dit politieoptreden is politiek, dit is een carnaval van afleiding. Wij zijn niet het verhaal, genocide is het verhaal.”
Ook de leden van Bob Vylan hebben nog niet gereageerd, maar de BBC en de festivalorganisatie hebben zich al wel over de leuzen van het punkduo uitgelaten. De omroep noemt sommige leuzen „diep beledigend” en zegt dat het daarom de waarschuwing „beledigende en discriminerende taal” als een disclaimer op het scherm toonde. Ook heeft de BBC besloten dat het concert van Bob Vylan niet meer in de iPlayer van de omroep terug is te zien. Glastonbury zei zondag „haatzaaiende uitlatingen of het aanzetten tot geweld in welke vorm dan ook” niet te accepteren.