De ene hondenfietsmand is de andere niet, oordeelt de rechter

Posted on by admin

De zaak

Een specialist in fietstassen en fietsmanden komt al in de jaren zeventig met een fietsmand die geschikt is voor kleine honden. Maar deze rieten mand is best zwaar, onhygiënisch en niet weerbestendig. En in alle eerlijkheid is de mand volgens de fietsmandenproducent zelf ook wat oubollig: er moet een nieuw ontwerp komen. In 2015 krijgt een partij opdracht een hondenfietsmand te ontwerpen voor de „hondenbezitter die het huisdier beschouwt als een volwaardig lid van de familie, zoals een kind”.

Het wordt een rechthoekige, kunststof mand met afgeronde vormen, op vier poten. De mand krijgt een U-vormige draagbeugel en er zit een afneembare draadkoepel op. De producent is enthousiast, neemt de intellectuele eigendomsrechten over van de ontwerper en beschermt de mand in 2018 met drie modelrechtregistraties. De mand krijgt de naam Buddy.

Een paar jaar later is de fietsmandenspecialist op een beurs bij de presentatie van een andere fietsmand, ook van kunststof en ook geschikt voor kleinere honden, de Clipper. Die lijkt wel erg op zijn Buddy. De ondernemer wijst de aanbieder van de Clipper per brief op de, in zijn ogen, te grote gelijkenissen tussen beide manden. Gesprekken daarna leiden niet tot een oplossing.

De producent van de Buddy vordert bij de rechtbank Den Haag een verbod voor de Clipper-maker om nog langer inbreuk te maken op de intellectuele eigendomsrechten die op de Buddy rusten. Belangrijkste wat in zijn ogen moet gebeuren, is stoppen met productie en verkoop van de Clipper en de al verkochte modellen terugroepen.

De uitspraak: geen inbreuk

De rechter kijkt eerst of inbreuk wordt gemaakt op de modelrechten. Daarvoor ligt de vraag voor of de Clipper voor een „geïnformeerde gebruiker” geen andere algemene indruk wekt dan de Buddy. Een geïnformeerde gebruiker zit ergens tussen de gemiddelde consument zonder specifieke kennis en de vakman met grondige technische deskundigheid in. Dus iemand met enig oog voor detail, die toch vooral naar de mand als een geheel kijkt. De rechter concludeert dat beide manden voor zo’n gebruiker wél een verschillende algemene indruk wekken.

De Buddy-producent draagt in de procedure verschillende kenmerken aan die modelrechtelijk beschermd zouden zijn. Hij wijst op de U-vormige beugel, het kunststof materiaal, de rechthoekige vorm met ronde hoeken, de bovenkant van de lange zijde die geen rechte lijn is, de draadkoepel erop met elastisch koord, die bestaat uit één horizontale spijl, zes verticale spijlen en vier spijlen bovenlangs.

Het kenmerk rechthoekige mand van kunststof vindt de rechter wel erg algemeen; dan zou niemand anders meer een rechthoekige kunststof fietsmand op de markt mogen brengen. Over de geregistreerde kenmerken van de draadkoepel zegt ze het elastische koord en de precieze spijlverdeling in het feitelijke model niet terug te zien. Die blijven bij de beoordeling dan ook buiten beschouwing.

De Buddy is behalve modelrechtelijk ook auteursrechtelijk beschermd, dus ook daar kijkt de rechter of sprake is van inbreuk. Nee, luidt ook nu de conclusie. De Buddy heeft bijvoorbeeld in de bovenrand van de lange zijde een flauwe V, die je bij de Clipper niet terugziet. En bij de Buddy steken de vier pootjes een beetje naar buiten uit, terwijl de pootjes van de Clipper juist iets meer naar binnen staan. En dus, stelt de rechter, geeft de Clipper door die duidelijk afwijkende vormgevingskeuzes een andere totaalindruk dan de Buddy.

Het commentaar

„Ik snap de uitkomst wel, de rechter heeft het netjes gemotiveerd”, zegt intellectueeleigendomsadvocaat Laura van Gijn van advocatenkantoor De Roos. Relevant is dat de rechter goed naar het ‘vormgevingserfgoed’ heeft gekeken. Van Gijn vertelt dat er dan allerlei qua vormgeving vergelijkbare fietsmanden bij gehaald worden die al eerder zijn uitgebracht, om te kijken hoe oorspronkelijk in dit geval de Buddy is. „Beide partijen erkennen dat ook bijvoorbeeld kattenfietsmanden tot dat erfgoed kunnen behoren – helemaal juist, maar ook grappig.”

Het vormgevingserfgoed is onder meer van belang „om de beschermingsomvang te bepalen”. Van Gijn illustreert hoe dat kan werken: „Stel, de Buddy wijkt figuurlijk drie centimeter af van het erfgoed, dan moet de Clipper minder dan die drie centimeter van de Buddy afwijken om te kunnen spreken van inbreuk.”

De Buddy-maker beroept zich zowel op modelrechten als op het auteursrecht. „Het gebeurt vaker dat je allebei inzet. Dat vergroot je kansen op succes.”

Bij de modelrechten gaat het om de kenmerken zoals ze geregistreerd staan en bij het auteursrecht wordt gekeken naar hoe de mand daadwerkelijk is geworden. „Bij het omschrijven van wat de kenmerkende trekken zijn, draagt de producent van de Buddy natuurlijk heel handig alleen de overeenstemmende kenmerken aan. Maar daar ging de rechter niet in mee.”

Met de Clipper wordt dus langs beide meetlatten geen inbreuk gemaakt op de intellectueeleigendomsrechten van de Buddy. De Clipper mag in de schappen blijven en de producent van de Buddy moet alle proceskosten betalen. „Deze eisende partij procedeert best veel. Er gaat blijkbaar genoeg geld in om, om dit de moeite waard te maken.”

Uitspraak: Rechtbank Den Haag, 2 april 2025, ECLI:NL:RBDHA:2025:5536

Related Posts

Van moshpit tot polonaise: op festival Paaspop komen alle genres en dansstijlen voorbij

Bij ‘Red, Red, Wine’ van reggaeband UB40 wordt er liefdevol heen en weer geswingd, honderden peacetekens in de lucht. Nog geen uur later wordt er een hele andere energie losgelaten: drie moshpits openen zich bij de opzwepende happy hardcore van Joost. Het gebeurt allemaal tijdens Paaspop in Schijndel, dat voor drie dagen is omgetoverd tot het ‘Las Vegas’ van Brabant. Het kermisachtige decor ademt een veelzijdige wereld, waarin geen stijl te gek is.

Traditiegetrouw opent Paaspop het buitenfestivalseizoen voor zo’n 35 duizend bezoekers per dag: divers en groots. In de line-up voert Nederlandse pop wel de boventoon: Roxy Dekker, Flemming, Goldband en Claude trekken een jong Gen Z-publiek. Voor de bandliefhebbers staan onder meer Kensington en Son Mieux op het hoofdpodium. Maar er is ook ruimte voor opkomende artiesten en voor enkele grote internationale acts, zoals danceband Faithless en dj-duo Bicep. En ieder optreden heeft een eigen sfeer, die niet alleen door de muziek wordt bepaald, maar ook door de manier waarop het publiek danst.

The Giant

De populaire YouTubers en popgroep Bankzitters hebben de eer vrijdagmiddag het mainstage te openen. Een bijzondere primeur: dit is het eerste optreden in ‘The Giant’, de grootste festivaltent ter wereld. Onder de reusachtige, terracottakleurige zeilen is plaats voor 21 duizend bezoekers – meer dan in de Ziggo Dome. De jonge, meezingende bezoekers vullen de tent nog niet helemaal bij het eerste optreden, vroeg op de eerste middag. En ook de meervoudige Zweedse Songfestivalwinnares Loreen (2012, 2023) Loreen lukt het later op de vrijdagmiddag niet om de enorme tent vol te laten ogen.

Kensington bewijst op zaterdag dat The Giant wel degelijk vol kán. Een lange rij vormt zich buiten de tent, iedereen lijkt nieuwsgierig naar Jason Dowd, de nieuwe Amerikaanse zanger van de band. „How do you like your first Dutch festival ever?” vraagt gitarist Casper Starreveld aan het nieuwste bandlid. Dowd oogt overdonderd, maar zingt alsof hij nooit anders heeft gedaan, in de herkenbare Kensingtonsound. En dat valt in de smaak bij het publiek, dat met armen in de lucht meezingt.

Van carnaval tot rock

Naast alle grote namen wordt er in elke tent op het festival een ander feestje gevierd. Zo worden er carnavalskrakers gespeeld voor het grotendeels Brabantse publiek dat naar Paaspop komt, dat zonder aarzeling in polonaise door de zaal trekt. Een carnavalspolitieauto van artiest Lamme Frans wordt geveild voor het goede doel.

Voor de liefhebbers van stevige rock-, metal- en punkmuziek is er genoeg te halen in de Thunderbolt: daar heersen ruige gitaren en wordt er, uiteraard, geheadbangd. De Ierse Bambie Thug, die pop, rock en metal bundelt, zet een explosieve show neer waarbij het springende publiek wordt natgespoten met waterpistolen. Aan het eind roept die nog een politieke boodschap: ‘Free Palestine’ – een statement dat op luid gejuich kan rekenen.

De Nederlandse hiphop is rijk vertegenwoordigd op Paaspop. Namen als Ronnie Flex, Frenna, Lil Kleine, Shirak, Sef, Broederliefde en Bizzey brengen hun publiek in beweging. Fanatiek meerappende jongeren springen op de beat, terwijl ze met hun telefoon zoveel mogelijk beeldmateriaal proberen te vangen. Ook de Britse hiphopartiest Dizzee Rascal zet een show neer waar enthousiast op wordt gereageerd, ook weer met een flinke moshpit.

Festivalgangers op Paaspop in het Brabantse Schijndel. Foto ANP / Simon Lenskens
Roxy Dekker tijdens een optreden op de eerste dag van Paaspop in het Brabantse Schijndel. Foto ANP / Simon Lenskens
Flemming op de eerste dag van Paaspop in het Brabantse Schijndel. Foto ANP / Simon Lenskens
Ronnie Flex tijdens een optreden op de eerste dag van Paaspop.

Foto ANP / Simon Lenskens

Festivalgangers op de eerste dag van Paaspop in het Brabantse Schijndel.

Foto ANP / Simon Lenskens

Tributebands

Bijzonder aan Paaspop is het grote aantal tributebands. Geen Metallica, maar Meatalicca, en geen AC/DC maar ACinDC. En ook bij Queen Must Go On en ABBA Revival waant het publiek zich even terug in een andere, nostalgische tijd.

Maar niet in elke tent wordt gedanst. In de ‘Theatre’ laten bekende cabaretiers, onder wie Peter Pannekoek en Rob Scheepers, het publiek lachen, en niet onbelangrijk, even zitten. Want wie naar Paaspop komt, loopt ongetwijfeld tientallen kilometers op een dag. In combinatie met het dansen maakt dat het tot het een intensief en rijk festivalweekend. Het blijft een Brabants feestje, maar wel één dat zich uitstrekt over alle genres.


Column | Ideologische schizofrenie

Het was een deemoedige Mark Rutte, die vier jaar geleden in Nieuwsuur met „radicale ideeën” kwam voor de politiek. Er werden te weinig grote maatschappelijke debatten gevoerd, zei hij: het was tijd dat ook de middenpartijen weer met elkaar gingen botsen. Bovendien moest er een nieuwe bestuurscultuur komen, met meer transparantie en oog voor de menselijke maat. Zo konden burgers weer vertrouwen krijgen in de politiek.

Hoewel ik sceptisch was over Ruttes plannen, die duidelijk bedoeld waren om zijn eigen positie te redden, geloofde ik destijds wel dat er verandering in de lucht hing. De politieke onvrede was zó groot, de schrik zat er zo in, er moest wel iets gebeuren.

Vier jaar later is er weinig over van die hoop. We zitten met een schizofreen kabinet, zowel qua ideologie als qua bestuurscultuur. De partijen botsen inderdaad, zoals Rutte wilde, maar dan achter de schermen. Van een maatschappelijk debat is het nog niet gekomen. Inhoudelijk is de coalitie zo incoherent dat het moeilijk is ermee in discussie te gaan. Het kabinet is als een disfunctioneel gezin, waarin de ene ouder een laissez-faire-opvoeding nastreeft terwijl de andere zweert bij de corrigerende tik.

De ideologische schizofrenie van dit kabinet bleek deze week bij de bekendmaking van de Voorjaarsnota. De sociale huren worden bevroren, de huurtoeslag wordt verhoogd, maar de huren in de vrije sector mogen juist stijgen. Wat voor idee zit daar achter? Het antwoord: geen enkel idee. Het is een uitruil tussen een liberale en een populistische partij, met als slachtoffers (aspirant-)huurders buiten de sociale sector. Die gaan meer betalen, of maken nog minder kans op een woning – door de plotselinge bevriezing van de huren, die al in juli ingaat, kunnen de woningcorporaties naar eigen zeggen minder huizen bouwen.

Hier zie je een onderbelicht probleem van regeren met de PVV: die partij is niet alleen antidemocratisch, maar ook anti-ideologisch. Haar programma bestaat uit bijeengeraapte standpunten die goed vallen bij de achterban, maar bevat geen overkoepelend idee over waar het heen moet met het land en hoe dat moet worden betaald. Onderhandelt zo’n partij met een economisch rechtse partij als de VVD, dan leidt dat, zoals we zien, tot een vreemde combinatie van begrotingsdiscipline en nivellering. Het ontlokte Marianne Zwagerman in haar Telegraaf-column de vertwijfelde uitroep: „Hoeveel linkser gaat dit ‘rechtse’ kabinet nog worden?”

Naast de ideologische is er nog de bestuurlijke schizofrenie. Terwijl NSC in haar hoekje van het kabinet zit te knutselen aan bestuurlijke vernieuwing, ondermijnt PVV-minister Faber in een ander hoekje de rechtsstaat. Dat laatste lijkt NSC niet het eigen probleem te vinden. „Wij dieselen goed door”, zei Nicolien van Vroonhoven stralend tijdens het ‘lintjesdebat’ twee weken geleden. „Wij zijn dus echt op dreef.” En inderdaad, NSC-minister Judith Uitermark (Binnenlandse Zaken) werkt vlijtig aan een Constitutioneel Hof, een nieuw kiesstelsel en een wet die de onafhankelijkheid van inspecties moet vastleggen. Zo lang wij schaven en timmeren aan de rechtsstaat kan er niets gebeuren, lijken ze bij NSC te denken.

Maar goed bestuur is méér dan bestuurlijke hervorming. Het gaat ook (of zelfs vooral) om het maken van goede wetten en het openstaan voor kritiek erop. In plaats daarvan gaf Marjolein Faber al bij voorbaat aan niks te zullen doen met het Raad van State-advies over haar asielwetten. Het algemeen belang interesseert haar niet, alleen het PVV-belang. (Waarbij ik moet benadrukken dat het PVV-belang iets anders is dan het belang van PVV-kiezers. Het is in het belang van PVV-kiezers dat er asielwetten komen die werken, in plaats van asielwetten die de problemen verergeren.)

Goed bestuur gaat daarnaast om betrouwbaarheid en langetermijndenken. Dit kabinet is geen betrouwbare partner voor bijvoorbeeld gemeenten en woningcorporaties, die in onzekerheid leven – rondom de spreidingswet, of worden verrast – met de huurbevriezing. Het ontwikkelt geen langetermijnplan voor zo’n groot probleem als stikstof, waardoor de boeren nog steeds in onzekerheid zitten. Het weet nog steeds niet of slachthuizen, kassen en distributiecentra juist wel of juist niet een aanwinst zijn voor onze economie. Het gaat daar ook niet uitkomen, wat deze jaren tot verspilde tijd maakt.

Vier jaar na de „radicale plannen” voor politieke vernieuwing zitten we met een suf en indolent kabinet. Het presenteert zich graag als vernieuwend en baanbrekend (hoop, lef en trots!), maar is feitelijk het tegenovergestelde. Het is van alles tegelijk (links en rechts, voor en tegen de rechtsstaat), en daardoor ook veel niet. Wat het vooral doet is samen de tijd doden totdat de peilingen beter worden. Ik kan ze vertellen: dat gaat op deze manier niet gebeuren.

Floor Rusman ([email protected]) is redacteur van NRC


Opinie | Inbox van de redactie

Hij maakt wat los, die fietshelm. Nadat verkeersminister Barry Madlener (PVV) afgelopen woensdag een campagne startte voor het opzetten van hoofdscherming bij het fietsen, barstte er zowaar iets van een nationaal debat los over nut en noodzaak van de helm. „Zet ‘m op”, klinkt het ineens in Nederland, van oudsher toch niet echt een fietshelm-vriendelijk land.

De oproep van Madlener, ondersteund door onder meer artsen, raakt blijkbaar cultureel een snaar. Wij kregen na een lezersoproep vele tientallen ingezonden reacties en nog veel meer op sociale media, waarvan hieronder slechts een klein deel staat. Eerlijk gezegd lijkt het niet alsof Madlener met zijn campagne direct een omslag heeft geforceerd. ‘Fietsprofessor’ Marco Te Brömmelstroet schreef eerder deze week in NRC dat de fietshelm eigenlijk afleidt van het échte probleem: dalende verkeersveiligheid door verkeerd beleid dat de auto en andere gevaarlijke vervoersmiddelen blijft voortrekken boven fietsers en voetgangers. „Na de Watersnoodramp ging Nederland niet over tot het uitdelen van zwemvesten, maar zette alles op alles om de strijd met het water te winnen,” schreef hij.

Pak het systeem aan in plaats van dat individuen worden opgezadeld met het kopen en dragen van een helm, klonk het ook veel in onze mailbox. Maar het is duidelijk een splijtzwam. Want wat als helmdragen nou letsel scheelt, als het slachtoffers voorkomt: is de helm dan echt iets anders dan een autogordel? Als je iets met zijn allen doet, wordt het óók een systeem-oplossing, toch? Hoe dan ook maakt zo’n ogenschijnlijk kleine verandering grote gevoelens los: wie de fietscultuur wil veranderen, wil de Nederlander veranderen – en dat is niet makkelijk, blijkt weer.

Wouter van Noort chef Opinie