Het lijkt tegenstrijdig. Een maand nadat KLM bezuinigingen had aangekondigd omdat de kosten voor onder meer brandstof en personeel sterk oplopen, vloog de top van de Nederlandse luchtvaartmaatschappij deze week naar Airbus in Hamburg om een nieuw, duur vliegtuig op te halen.
Tientallen miljoenen euro’s, misschien wel 100 miljoen, kost de nieuwe Airbus A321neo. KLM en Airbus maken geen exacte bedragen bekend, maar de bestseller van de Europese vliegtuigbouwer staat voor pakweg 130 miljoen euro in de catalogus. Dat is exclusief een forse korting die grote klanten krijgen, zoals Air France-KLM.
KLM’s nieuwe A321neo is een toestel met één gangpad, bedoeld voor korte en middellange vluchten in Europa, met een capaciteit van 227 passagiers. Het maakt deel uit van een omvangrijke vlootvernieuwing van Air France-KLM.
De Frans-Nederlandse luchtvaartgroep, die vorige maand matige halfjaarcijfers publiceerde, meldde drie jaar geleden dat ze honderd A320neo- en A321neo-toestellen had besteld bij Airbus, met een optie op nog eens zestig. De A320neo is iets kleiner dan de A321neo. De vliegtuigen zijn voor KLM, Transavia Nederland en Transavia Frankrijk.
Dat was op zichzelf al een miljardenorder. Later kwamen er nog eens vijftig grotere A350-vliegtuigen bij, voor intercontinentale passagiersvluchten van KLM en Air France, en een tiental cargoversies van de A350 om oude vracht-jumbo’s (Boeing 747’s) te vervangen.
Volgens de Nederlandse Airbus-directeur Wouter van Wersch is KLM een van de „pakweg honderd” luchtvaartmaatschappijen en leasebedrijven die de afgelopen jaren overstapten van het kwakkelende Boeing naar Airbus. In het verleden had KLM altijd een sterke voorkeur voor de Amerikaanse vliegtuigbouwer. De A320neo en A321neo vervangen KLM’s oude Boeing 737’s.
Met de totale vernieuwing van de KLM-vloot is volgens de Nederlandse luchtvaartmaatschappij 7 miljard euro gemoeid. De A321neo die president-directeur Marjan Rintel dinsdag ophaalde in Hamburg, is de eerste van vier stuks die dit jaar in gebruik worden genomen. De eerste commerciële vlucht ermee is op 16 september, naar Kopenhagen. Volgend jaar krijgt KLM nog acht A321neo’s.
Vacaturestop
Hoe rijmt Rintel deze miljardeninvesteringen met de aangekondigde kostenbesparingen? „Het gaat om de korte termijn en de lange termijn”, zei ze dinsdagochtend tijdens een ontbijt met meegereisde journalisten op het Airbus-complex in Hamburg. „Op de korte termijn moeten we de broekriem aanhalen. We moeten de kosten en investeringen opnieuw tegen het licht houden, ons huishoudboekje beter op orde krijgen.”
Vorige maand kondigde Rintel daarom een vacaturestop aan. Voor kantoorpersoneel althans, niet voor monteurs en piloten die KLM nog steeds tekortkomt. En ze meldde dat de bouw van een nieuw hoofdkantoor op Schiphol (weer) wordt uitgesteld. De 40 minuten durende inaugurele vlucht van de nieuwe A321neo van Hamburg naar Amsterdam ging dinsdagmiddag praktisch over het KLM-kantoor in Amstelveen. Het leek een eerbetoon aan het verouderde pand.
Op de lange termijn is de vernieuwing van de vloot essentieel
„Na de zomer, in september of oktober komen wij met meer details over de bezuinigingen”, aldus Rintel. Zij wilde verder niet ingaan op mogelijke besparingen. Dat zou misschien een wat soberder inrichting van nieuwe vliegtuigen kunnen zijn, merkte een KLM’er op in Hamburg, maar de inrichting is al behoorlijk no-nonsense. De stoelen – dunner en daarmee lichter dan in oudere toestellen – kunnen niet achteruit klappen. Bagagebakken en gangpad zijn wel ruimer dan voorheen.
„Op de lange termijn is de vernieuwing van de vloot essentieel”, stelde Rintel dinsdag in Hamburg. „Het is een cruciaal element van onze strategie om duurzamer te vliegen.” Ze wees op de naam die de nieuwe toestellen krijgen; KLM noemt deze serie naar vlinders. Dit eerste toestel heet Koninginnepage. „De namen staan voor de transformatie die wij doormaken naar een duurzamere luchtvaart. Net als de verandering van een rups naar een vlinder.”
Rintel is dolenthousiast tijdens het bezoek aan de Airbus-fabriek waar de A320neo/A321neo-toestellen worden geassembleerd. Met 18.000 medewerkers is ‘Hamburg’ een van de grootste vliegtuigfabrieken ter wereld. Overal op het terrein in de westelijke haven van Hamburg staan vliegtuigen te wachten op hun kopers. Zo staan er minstens vier nieuwe A320neo/A321neo’s voor de Indiase budgetmaatschappij IndiGo van ex-KLM-topman Pieter Elbers.
Voor Rintel is het de eerste keer dat zij een nieuw toestel ophaalt bij de fabriek. Het is niet de eerste A320neo/A321neo in de Air France-KLM-groep overigens, want in december ging Transavia KLM al voor.
„Heb je hem al gezien?”, vraagt Rintel als de pers aankomt bij de ontvangsthal. „Hij staat om de hoek. Ik heb al een selfie gemaakt met het vliegtuig op de achtergrond – voor Instagram.” Uiteindelijk haalt haar eigen foto de sociale media niet. De persafdeling plaatst een foto van Rintel en Airbus-directeur Van Wersch voor het nieuwe toestel.
Rekensommetje
Het nieuwe vliegtuig is „schoner, stiller en zuiniger”. Rintelt herhaalt haar bondige samenvatting van KLM’s strategie keer op keer, maandag en dinsdag. In Hamburg en later ook nog eens tijdens het feestje in de KLM-hangaar op Schiphol.
Volgens KLM en Airbus verbruikt de A321neo zo’n 20 procent minder brandstof dan de oudere Boeing 737’s. Dat betekent dus ook 20 procent minder CO2-uitstoot. Maar let op, dat is gerekend per passagier. Het vliegtuig zelf is slechts ongeveer 3 tot 4 procent zuiniger dan zijn voorganger. Het rekensommetje per passagier is gunstiger (en groener) voor KLM: er kunnen meer mensen in de nieuwe A321neo’s. Zo deel je brandstofgebruik (en uitstoot) door een groter aantal inzittenden.
Een groter toestel is ook handig als de capaciteit van Schiphol in de toekomst zou worden beperkt. Dat is nog niet zeker; dat hangt af van besluiten van de Europese Commissie en het nieuwe kabinet die dit najaar worden verwacht. Maar als Schiphol moet krimpen – en het aantal beschikbare slots omlaag moet – kan KLM toch meer tickets verkopen.
Een lager brandstofgebruik is ook een belangrijke besparing, nu de kerosine duurder wordt. In het tweede kwartaal zag Air France-KLM de brandstofkosten met 8,2 procent stijgen. Bovendien verplicht de Europese Commissie luchtvaartmaatschappijen de komende jaren meer duurzamere kerosine (sustainable aviation fuel, SAF) te gebruiken. Die brandstof is fors duurder dan traditionele kerosine.
De A320neo/A321neo-vliegtuigen zijn stiller dan oudere vliegtuigen. Aan boord van de vlucht tussen Hamburg en Amsterdam prijzen KLM’ers de relatieve rust in de cabine. Op de grond heeft de nieuwe kist een ‘akoestische voetafdruk’, zoals Airbus het noemt, die de helft kleiner zou zijn dan die van voorgangers.
Critici van de luchtvaart vertrouwen dat niet. Wie onder een aanvliegroute van Schiphol woont, merkt weinig verschil tussen een ouder en een nieuwer passagiersvliegtuig, zeggen zij. Meer verschil zal er zijn als KLM de oude en lawaaiige Boeing 747-vrachtvliegtuigen afstoot. Dat is pas in 2027, als Airbus de A350F-vrachtvliegtuigen levert.
Met name dankzij de vernieuwde vloot verwacht Marjan Rintel in 2026 of 2027 te kunnen voldoen aan de eisen van het (vorige) kabinet om de geluidsoverlast van het vliegverkeer op Schiphol te beperken. KLM heeft altijd gezegd dat nieuwe vliegtuigen een beter middel zijn voor geluidsreductie dan beperking van de capaciteit van Schiphol.
De Nederlandse luchtvaart is iets om trots op te zijn. En dit kabinet is daar ook trots op
De Nederlandse luchtvaartmaatschappij lijkt meer weerklank voor die opvatting te vinden bij Barry Madlener, de nieuwe minister van Infrastructuur en Waterstaat, dan bij het vorige kabinet. De PVV’er was dinsdag een van KLM’s eregasten tijdens het feestje in de hangaar op Schiphol-Oost. „Hier gebeurt het echte werk”, aldus Madlener. „Dagelijks werken hier duizenden mensen aan een prachtige en gezonde Nederlandse luchtvaart. Dat is iets om trots op te zijn. En dit kabinet is daar ook trots op. Als minister van Infrastructuur draag ik de sector een warm hart toe.”
Madlener benadrukte dat hij streeft naar een „goede balans” tussen de belangen van gedupeerde omwonenden en de economische belangen van Schiphol en KLM. „Nieuwe schonere en stillere vliegtuigen zoals deze Airbus dragen daar enorm aan bij.” Hij ging dinsdag blij naar huis met een schaalmodel van de A321neo.